1893
Wikipedia
Tapahtumia[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 1. tammikuuta – Japani otti käyttöön gregoriaanisen kalenterin.
- 17. tammikuuta – Havaijin kuningatar Liliuokalani joutui Yhdysvaltain merivoimien vallankaappauksen kohteeksi.
- 1. helmikuuta – Giacomo Puccinin ooppera Manon Lescaut sai ensiesityksensä Torinossa.
- 9. helmikuuta – Giuseppe Verdin viimeiseksi jäänyt ooppera Falstaff sai ensiesityksensä Milanon La Scala -teatterissa.
- 23. helmikuuta – Rudolf Dieselille myönnettiin patentti dieselmoottorista.
- 10. maaliskuuta – Norsunluurannikosta tuli Ranskan siirtokunta.
- 1. toukokuuta – Chicagon maailmannäyttely alkoi, se päättyi 30. lokakuuta.
- 5. toukokuuta – Vuoden 1893 paniikki (Musta maanantai): New Yorkin pörssin pörssiromahdusta seurasi lamakausi.
- 22. kesäkuuta – Royal Navyn taistelulaiva HMS Camperdown törmäsi vahingossa Britannian Välimeren laivaston lippulaivaan HMS Victoriaan upottaen sen. Turmassa sai Victorian miehistöstä 358 ihmistä surmansa, mukaan lukien laivaston komentaja vara-amiraali George Tryon.
- 27. kesäkuuta – New Yorkin pörssi romahti.
- 11. heinäkuuta – Kōkichi Mikimoto kasvatti ensimmäiset viljellyt helmet.
- 14. elokuuta – Ranskassa aloitettiin ensimmäisenä moottoriajoneuvojen rekisteröinti.
- 27. elokuuta – Yhdysvaltain Savannahiin iski Sea Islandsin hurrikaani.
- 7. syyskuuta – Monitori Rusalka upposi Suomenlahdella.
- 19. syyskuuta – Uusi-Seelanti myönsi ensimmäisenä valtiona (tuolloin vielä itsehallinnollinen siirtokunta) naisille äänioikeuden.
- 1. lokakuuta – Suomen ensimmäiset avoimet tenniskisat järjestettiin Turussa Samppalinnan urheilukentän vihkiäisissä.
- 28. lokakuuta – Säveltäjä Pjotr Tšaikovski johti kuudennen sinfoniansa ensiesityksen Pietarissa. Hän kuoli koleraan runsasta viikkoa myöhemmin.
- 16. joulukuuta – Antonín Dvořákin 9. sinfonia ”Uudesta maailmasta” ensi-illassa Carnegie Hallissa.
Tuntematon päivämäärä[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- Teekkarilakki otettiin käyttöön Polyteknikkojen Yhdistyksen piirissä.
Montreal AAA (Amateur Athletic Association) voitti ensimmäisen Stanley Cupin. Sodankylän kunta perustettiin.
Syntyneitä[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
Tammikuu–maaliskuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 4. tammikuuta – Yone Minagawa, maailman vanhin ihminen (k. 2007)
- 12. tammikuuta – Hermann Göring, saksalainen ilmailuministeri (Luftwaffen komentaja) (k. 1946)
- 12. tammikuuta – Alfred Rosenberg, saksalainen kansallissosialistien ideologi ja poliitikko (k. 1946)
- 13. tammikuuta – Clark Ashton Smith, yhdysvaltalainen kirjailija (k. 1961)
- 15. tammikuuta – Urho Peltonen, suomalainen keihäänheittäjä (k. 1950)
- 27. tammikuuta – Oskar Friman, suomalainen painija (olympiavoittaja) (k. 1933)
- 8. helmikuuta – Toivo Tarjanne, suomalainen lakimies, professori ja oikeuskansleri (k. 1988)
- 10. helmikuuta – James Francis Durante (”Jimmy Durante”), yhdysvaltalainen näyttelijä (k. 1980)
- 21. helmikuuta – Andrés Segovia, espanjalainen kitaristi (k. 1987)
- 13. maaliskuuta – Arvi Tuomi, suomalainen näyttelijä ja teatterinjohtaja (k. 1951)
- 24. maaliskuuta – Walter Baade, saksalainen tähtitieteilijä (k. 1960)
- 26. maaliskuuta – Palmiro Togliatti, italialainen kommunistijohtaja (k. 1964)
- 27. maaliskuuta – Karl Mannheim, unkarilainen sosiologi (k. 1947)
- 28. maaliskuuta – Heikki Kekoni, suomalainen jääkärikenraali (k. 1953)
- 30. maaliskuuta – Eino Salmelainen, suomalainen teatterimies (k. 1975)
Huhtikuu–kesäkuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 5. huhtikuuta – Clas Thunberg (”Jääkenttien Nurmi”), suomalainen pikaluistelija (viisinkertainen olympiavoittaja) (k. 1973)
- 7. huhtikuuta – Allen Dulles, yhdysvaltalainen virkamies (CIA:n johtaja) (k. 1969)
- 7. huhtikuuta – Elsa Soini, suomalainen kirjailija (k. 1952)
- 11. huhtikuuta – Dean Acheson, yhdysvaltalainen lakimies, poliitikko ja ulkoministeri (k. 1971)
- 20. huhtikuuta – Harold Lloyd, yhdysvaltalainen Oscar-palkittu näyttelijä (Tuhannen dollarin nousukas) (k. 1971)
- 20. huhtikuuta – Joan Miró, katalonialainen taidemaalari, kuvanveistäjä ja keraamikko (k. 1983)
- 20. huhtikuuta – Edna Parker, yhdysvaltalainen 115-vuotiaaksi elänyt nainen (kuollessaan maailman vanhin ihminen) (k. 2008)
- 24. huhtikuuta – Yrjö Suomalainen, suomalainen viulisti ja musiikkikirjailija (k. 1964)
- 27. huhtikuuta – Väinö Arola, suomalainen poliitikko ja maanviljelysneuvos (k. 1964)
- 28. huhtikuuta – Tuure Lehén, suomalainen kommunistipoliitikko (Terijoen hallituksen sisäministeri) (k. 1976)
- 29. huhtikuuta – Toivo Ellenberg (”Toppo Elonperä”), suomalainen näyttelijä (k. 1953)
- 29. huhtikuuta – Harold Clayton Urey, vuoden 1934 Nobelin kemianpalkinnon saanut yhdysvaltalainen kemisti (k. 1981)
- 30. huhtikuuta – Joachim von Ribbentrop, Saksan ulkoministeri (k. 1946)
- 7. toukokuuta – Hulda Keskinen, suomalainen näyttelijä (k. 1955)
- 16. toukokuuta – Hannes Hako, suomalainen näyttelijä ja teatterinjohtaja
- 2. kesäkuuta – Erkki Raappana, suomalainen jääkärikenraali (Mannerheim-ristin ritari) (k. 1962)
- 13. kesäkuuta – Dorothy L. Sayers, englantilainen rikoskirjailija (Luonnoton kuolema) (k. 1957)
- 22. kesäkuuta – Aaro Hellaakoski, suomalainen kirjailija ja runoilija (Huojuvat keulat) (k. 1952)
- 26. kesäkuuta – George Herman Karl Grönfeldt (”George Gé”), suomalainen balettimestari (k. 1962)
- 27. kesäkuuta – Eino Sormunen, suomalainen piispa (Kuopion hiippakunta) (k. 1972)
- 29. kesäkuuta – Aarre Merikanto, suomalainen säveltäjä (Juha) (k. 1958)
- 30. kesäkuuta – Walter Ulbricht, DDR:n johtaja (k. 1973)
Heinäkuu–syyskuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 7. heinäkuuta – Miroslav Krleža, kroatialainen kirjailija (k. 1981)
- 17. heinäkuuta – Ilmari Salomies, Turun arkkipiispa (k. 1973)
- 19. heinäkuuta – Vladimir Majakovski, neuvostoliittolainen runoilija (Pilvi housuissa) (k. 1930)
- 21. heinäkuuta – Rudolf Wilhelm Friedrich Ditzen (”Hans Fallada”), saksalainen kirjailija (Mikä nyt eteen, Pinneberg) (k. 1947)
- 22. heinäkuuta – James Whale, englantilainen elokuvaohjaaja (Frankenstein) (k. 1957)
- 25. heinäkuuta – K. M. Wallenius, suomalainen kirjailija ja kenraaliluutnantti (Lapuan liikkeen johtaja) (k. 1984)
- 1. elokuuta – Martti Välikangas, suomalainen arkkitehti (k. 1973)
- 10. elokuuta – Woldemar Hägglund, suomalainen jääkärikenraali (k. 1963)
- 15. elokuuta – Leslie Comrie, uusiseelantilainen tähtitieteilijä (koneellisen laskennan uranuurtaja) (k. 1950)
- 17. elokuuta – Mary Jane West (”Mae West”), yhdysvaltalainen näyttelijä ja näytelmäkirjailija (Night after Night) (k. 1980)
- 19. elokuuta – Kalle Väisälä, suomalainen matemaatikko (Vektorianalyysi) (k. 1968)
- 22. elokuuta – Dorothy Rotschild (”Dorothy Parker”), yhdysvaltalainen kirjailija, runoilija ja kriitikko (k. 1967)
- 1. syyskuuta – Katri Pihlaja, suomalainen näyttelijä (k. 1930)
- 10. syyskuuta – Maria de Jesus, portugalilainen nainen (kuollessaan maailman vanhin henkilö) (k. 2009)
- 16. syyskuuta – Hagar Olsson, suomalainen kirjailija (k. 1978)
- 18. syyskuuta – Jarl Hemmer, suomalainen kirjailija (k. 1944)
- 23. syyskuuta – Wiljo Einar Tuompo, suomalainen jääkärikenraali (k. 1957)
Lokakuu–joulukuu[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 3. lokakuuta – Elsi Borg, suomalainen arkkitehti (Lastenlinna) (k. 1958)
- 14. lokakuuta – Lillian Diana de Guiche (”Lillian Gish”), yhdysvaltalainen näyttelijätär (Kansakunnan synty) (k. 1993)
- 15. lokakuuta – Kaarle II, Romanian kuningas (k. 1953)
- 20. lokakuuta – Kamau wa Ngengi (”Jomo Kenyatta”), Kenian presidentti (k. 1978)
- 30. lokakuuta – Roland Freisler, saksalainen natsipoliitikko (osallistui Wannseen konferenssiin) (k. 1945)
- 31. lokakuuta – Urho Palamaa, suomalainen pesäpalloilija
- 13. marraskuuta – Jalmari Rinne, suomalainen näyttelijä ja teatterineuvos (k. 1985)
- 20. marraskuuta – Paavo Haanpää, suomalainen jääkärivääpeli
- 23. marraskuuta – Martta Wendelin, suomalainen kuvataiteilija (k. 1986)
- 13. joulukuuta – Stanisław Szukalski, puolalaissyntyinen, lapsineroksi julistettu taidemaalari ja kuvanveistäjä (k. 1987)
- 26. joulukuuta – Mao Zedong (Mao Tse-tung), Kiinan kansantasavallan johtaja (k. 1976)
- 29. joulukuuta – Eelis Gulin, suomalainen piispa (Tampereen hiippakunta) (k. 1975)
Kuolleita[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- 17. tammikuuta – Rutherford B. Hayes, Yhdysvaltain presidentti (s. 1822)
- 8. toukokuuta – Wolmar Schildt, suomalainen piirilääkäri, fennomaani, sanaseppä ja suomentaja (s. 1810)
- 23. kesäkuuta – Sir Theophilus Shepstone, englantilainen Etelä-Afrikan valtiomies (s. 1817)
- 25. kesäkuuta – Ferenc Erkel, unkarilainen säveltäjä ja šakinpelaaja (Rákóczi-induló) (s. 1810)
- 6. heinäkuuta – Henry-René-Albert-Guy de Maupassant (”Guy de Maupassant”), ranskalainen kirjailija (Rasvapallo) (s. 1850)
- 19. elokuuta – Fredrik Gabriel Hedberg, suomalainen kirkkoherra (evankelisen herätysliikkeen perustaja) (s. 1811)
- 16. lokakuuta – Patrice de Mac-Mahon, Ranskan kolmannen tasavallan ensimmäinen presidentti (s. 1808)
- 18. lokakuuta – Charles Gounod, ranskalainen säveltäjä (Romeo ja Julia) (s. 1818)
- 6. marraskuuta – Pjotr Tšaikovski, venäläinen säveltäjä (Pähkinänsärkijä) (s. 1840)
Kirjoja[muokkaa | muokkaa wikitekstiä]
- Textbook of Biology – H. G. Wells
- Honours Physiography – H. G. Wells
- Papin rouva – Juhani Aho
- Isänmaa – Arvid Järnefelt
- Falesán seikkailu – Robert Louis Stevenson
- Hän on Sysmästä – Minna Canth
- Sylvi – Minna Canth