1926
Izvor: Wikipedia
< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1890-e | 1900-e | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | >
<< | < | 1922. | 1923. | 1924. | 1925. | 1926. | 1927. | 1928. | 1929. | 1930. | > | >>
| Gregorijanski | 1926 MCMXXVI |
| Ab urbe condita | 2679 |
| Islamski | 1344 – 1345 |
| Iranski | 1304 – 1305 |
| Hebrejski | 5686 – 5687 |
| Bizantski | 7434 – 7435 |
| Koptski | 1642 – 1643 |
| Hindu kalendari | |
| - Vikram Samvat | 1981 – 1982 |
| - Shaka Samvat | 1848 – 1849 |
| - Kali Yuga | 5027 – 5028 |
| Kineski | |
| - Kontinualno | 4562 – 4563 |
| - 60 godina | Yang Vatra Tigar (od kineske N. g.) |
| Holocenski kalendar | 11926 |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1926 (MCMXXVI) bila je redovna godina koja počinje u petak.
Događaji[uredi - уреди]
Januar/Siječanj[uredi - уреди]
- 3. 1. - Grčki premijer general Teodoros Pangalos se proglasio za diktatora.
- 4. 1. - U Budimpešti uhapšeni princ Ludvig Vindišgrec i dr., pod optužbom da su falsifikovali francuske franke u jednom državnom institutu - međunarodna afera.
- 8. 1. - Abdul Aziz ibn Saud postao je kralj Hedžasa, a naziv zemlje promenjen je u Saudijska Arabija.
- 16. 1. - BBC-jeva radio drama o radničkoj revoluciji izaziva paniku u Londonu.
- 27. 1. - Engleski pronalazač Džon Logi Berd u Londonu prvi put javno demonstrirao televiziju.
Februar/Veljača[uredi - уреди]
- 22. 2. - Članak u beogradskim "Novostima" povezao premijerovog sina Radu Pašića sa korupcijskim skandalom.
Mart/Ožujak[uredi - уреди]
- 6. 3. - Izgoreo Kraljevski Šekspirov teatar u Stratfordu.
- 16. 3. - Robert H. Goddard u Masačusetsu lansirao prvu raketu sa tečnim gorivom.
- kraj marta - Uzajamne optužbe za korupciju između Rade Pašića (sin prem. Nikole Pašića), Ljube Jovanovića (radikalski prvak) i Dragiše Stojadinovića (Jovanovićev zet).
- 30. 3. - Stjepan Radić, ministar prosvete, traži da Skupština nastavi rad u aprilu, Pašić bi mesec dana kasnije - dolazi do krize vlade.
April/Travanj[uredi - уреди]
- 4. 4. - Nikola Pašić, predsednik ministarskog saveta, dao ostavku pod pritiskom zbog korupcijskih skandala.
- + Grčki diktatorski premijer gen. Pangalos se izabrao za predsednika republike.
- 7. 4. - Neuspeli atentat na Musolinija.
- 8. 4. - Nikola Uzunović novi predsednik vlade (takođe radikal), i dalje koalicija sa HSS-om.
- 9. 4. - U Grčkoj pobuna solunskog garnizona.
- 11. 4. - Stjepan Radić drži govor u Pakracu, između ostalog spočitava ministru saobraćaja Krsti Miletiću "4000 tone ugljena" koji se "kradu svakog meseca" u Zagrebu.
- 12. 4. - Ministar Miletić daje ostavku uz obrazloženje: "ne želim da budem više u prilici da sa ovakom jednom bitangom i vucibatinom sedim za jednim istim stolom" (misleći na Radića) - kriza vlade.
- 15. 4. - Uzunović dao ostavku i odmah formirao novu vladu, bez Radića (dvojica radićevaca, Šuperina i Nikić, ostali u vladi).
- 24. 4. - Berlinski ugovor između Nemačke i SSSR: neutralnost jedne prema drugoj zemlji u slučaju napada treće.
- 26. 4. - Ljuba Jovanović isključen iz radikalne stranke zbog pisma u kojem je kritikovao Pašića; vlada u sukobu sa Pašićem.
- 29. 4. - Obnovljena "R-R" koalicija, radićevci dobijaju još tri ministarstva (Pavle Radić, Krajač i Pucelj).
Maj/Svibanj[uredi - уреди]
- 1. 5. - U Velikoj Britaniji počinje rudarski štrajk (traje do oktobra).
- 1.5. - U Strumici bačena bomba u hotelu "Srpski kralj", dvojica mrtvih.
- 4 - 13. 5. - Generalni štrajk u Velikoj Britaniji, kao podrška rudarskom štrajku (vlada uvela vanredno stanje 9.5., koje je trajalo do decembra).
- 9. 5. - Francuska mornarica bombarduje Damask zbog druskih nemira.
- 12. 5. - Roald Amundsen preleteo Severni pol.
- 12-14.5. - Majski puč u Poljskoj, maršal Józef Piłsudski preuzima de fakto vlast.
- 14 - 22. 5. - Treći kongres KPJ u Beču - za balkansku federaciju radničko-seljačkih republika, sekretar CK KPJ Sima Marković, rad partije blokiran frakcijama.
- 15. 5. - Započelo emitiranje radio Zagreba, prve radio postaje u Hrvatskoj koja kasnije postaje sastavnim dijelom HRT-a.
- 24. 5. - Otvorena Univerzitetska biblioteka u Beogradu (građena 1921-24, od 1946. U. B. "Svetozar Marković").
- 28. 5. - General Gomeš da Košta izvodi puč u Portugalu - kraj Prve Portugalske republike, uvod u Estado Novo (1933-1974).
- 30. 5. - Ustanovljena tradicionalna konjička trka "Memorijal Vladislava Ribnikara".
Jun/Juni/Lipanj[uredi - уреди]
- 10. 6. - Ugovor o prijateljstvu Rumunije i Francuske.
- 27. 6. - Čehoslovački predsednik Tomaš Masarik odlikovao Beograd Ordenom Ratnog krsta.
Jul/Juli/Srpanj[uredi - уреди]
- 1. 7. - Kuomintang počinje vojnu kampanju ujedinenja severne Kine.
- 10. 7. - Veći upad Makedonaca iz Bugarske u Kraljevinu SHS - prvi u nizu upada na Balkanu[1].
- 12. 7. - Nikola Nikić, odmetnik iz HSS osnovao novi poslanički klub sa nekoliko pristalica.
- 30. 7. - Delegati iz Britanije, Francuske, Grčke, Italije i Kraljevine SHS potpisali ugovor o granicama Albanije.[1]
Avgust/August/Kolovoz[uredi - уреди]
- 5. 8. - Osnovan Državni arhiv u Novom Sadu, današnji Arhiv Vojvodine.
- 11. 8. - Kolektivna nota Grčke, Rumunije i Kraljevine SHS Bugarskoj, u kojoj se zahteva kraj makedonskih upada.
- 11.8. - Otvorena srpska knjižara u Episkopskom dvoru u Temišvaru (do 1946).
- 15. 8. - Opštinski izbori u Srbiji i Crnoj Gori, u Beogradu pobeđuju demokrate na čelu sa Kostom Kumanudijem.
- 17. 8. - Sporazum Grčke i Kraljevine SHS o slobodnoj zoni u solunskoj luci[1], kao i ugovoro prijateljstvu.
- 22. 8. - Oboren grčki diktator, gen. Pangalos, od strane gen. Jorgosa Kondilisa, zvanog Grom.
- 23. 8. - Iznenada umire filmska zvezda Rudolph Valentino, obožavateljke u histeriji.
Septembar/Rujan[uredi - уреди]
- 1. 9. - Liban postaje republika pod francuskom vlašću.
- 6 - 25. 9. - Sedmo redovno zasedanje Društva naroda, predsedavajući je naš ministar ino-poslova Momčilo Ninčić (do sledećeg zasedanja 1927)[2].
- 8. 9. - Nemačka primljena u Društvo naroda.
- 16. 9. - Ugovor o prijateljstvu Rumunije i Italije.
- 17. 9. - Pakt prijateljstva Jugoslavije i Poljske[3].
- 18. 9. - Veliki uragan pogađa Majami, nekoliko stotina mrtvih i ogromna materijalna šteta.
Oktobar/Listopad[uredi - уреди]
- 1. 10. - Otvorena beogradska pijaca Zeleni venac.
- 20. 10. - Na Kubi gine 650 ljudi od uragana.
- 23. 10. - Lav Trocki i Lav Kamenjev izbačeni iz Politbiroa KPSS.
Novembar/Studeni[uredi - уреди]
- 7. 11. - Stjepan Radić u Ogulinu govori oštro o stanju u Italiji i o Musoliniju, premijer Uzunović se navodno izvinjava[4].
- 13 - 16. 11. - Indijski književnik Rabindranat Tagor u poseti Jugoslaviji (Zagreb i Beograd).
- 14. 11. - Prvi broj lista "Filmske novine".
- 15. 11. - Na imperijalnoj konferenciji u Londonu potvrđena Balfurova deklaracija, čime britanski dominioni postaju jednaki i nezavisni.
- 18. 11. - Izmirenje među radikalima.
- + Tokom turneje po Bosni, povorku Stjepana Radića u Brezi gađali kamenjem, jajima i balegom (navodno radikali).
- 20 - 26. 11. - Pobuna u severnoj Albaniji[1].
- 27. 11. - Prvi Tiranski ugovor - italijanski protektorat nad Albanijom (objavljen 1. 12.).
- 29. 11. - Stjepan Radić u "Domu" optužuje za saučesništvo u korupciji Nikolu Pašića i ministre u njegovoj vladi, Velizara Jankovića i Milana Stojadinovića (afera oko popravke lokomotiva i vagona u Češkoj, u koju je umešan Rade Pašić, sin bivšeg premijera).
Decembar/Prosinac[uredi - уреди]
- 3 - 14. 12. - Nestanak Agate Kristi.
- 6. 12. - Ministar inostranih poslova Ninčić dao ostavku - posledice italijansko-albanskog ugovora.
- 7. 12. - Ostavka Uzunovićeve vlade.
- 10. 12. - Umro Nikola Pašić, lider Narodne radikalne stranke, jedan od najznačajnijih srpskih i jugoslovenskih političara i državnika (sahrana 12. 12.).
- 17. 12. - Puč u Litvaniji, vlast uzima Antanas Smetona i zadržava je do 1940.
- 21. 12. - Uzunović vratio mandat, a kralj ga dao Ljubi Davidoviću za formiranje šire koalicije. Radikali ga odbijaju, pa se mandat opet vraća Uzunoviću.
- 24. 12. - Treća Uzunovićeva vlada, opet koalicija radikala i HSS (Korošcevi klerikalci odustali u zadnjem trenutku).
- 25. 12. - Hirohito postaje japanski car (era Shōwa - "prosvećenog mira", do 1989).
Nepoznato[uredi - уреди]
- Osnovana Hrvatska pravaška revolucionarna omladina.
Rođenja[uredi - уреди]
- 1. 1. - Claudio Villa, italijanski pjevač († 1987.)
- 2. 1. - Zaharije Trnavčević, novinar i urednik TV Beograd i TV B92
- 4. 1. - Vladeta Košutić, prevodilac i profesor († 2005)
- 10. 1. - Maja Dimitrijević, srpska glumica († 1997)
- 15. 1. - Maria Schell, austrijska glumica († 2005)
- 2. 2. - Danilo Nikolić, srpski književnik
- 9. 2. - Josip Vrhovec, političar i diplomata SR Hrvatske i SFRJ († 2006)
- 24. 2. - Nikola Karaklajić, novinar, šahista, prvi YU disk-džokej († 2008)
- 2. 3. - Stevan Vračar, prof. Pravnog fak. u Bg. († 2007)
- 3. 3. - Lys Assia, švicarska pjevačica i prva pobjednica Eurosonga
- 4. 3. - Stjepan Zaninović, filmski reditelj i scenarista († 1997)
- 6. 3. - Branko Pleša, glumac († 2001)
- 10. 3. - Mara Janković, pop i džez pevačica († 2009)
- 13. 3. - Miloš Gvozdenović, akademski slikar († 2006)
- 15. 3. - Đorđe Đurđević, srpski operski pevač († 2004)
- 17. 3. - Siegfried Lenz, njemački pisac
- 11. 4. - Vera Belogrlić, glumica i TV reditelj
- 12. 4. - Dragoslav Lompar, novinar i urednik RTB († 1986)
- 15. 4. - Pavle Ugrinov, (Vasilije Popović), srpski književnik, dramaturg, reditelj († 2007)
- 21. 4. - Elizabeta II., kraljica Velike Britanije
- 17. 5. - Vane Marinović, književnik († 1999)
- 23. 5. - Zoran Gluščević, književnik i kritičar († 2006)
- 1. 6. - Marilyn Monroe, američka glumica († 1962.)
- 4. 7. - Alfredo di Stefano, argentinski i španski fudbaler
- 10. 7. - Pavle Vuisić, srpski glumac († 1988)
- 28. 7. - Vlastimir Vlasta Velisavljević, glumac
- 17. 8. - George Melly, engleski jazz muzičar
- 18. 8. - Ilija Gligorijević, arhitekta († 2007)
- 6. 10. - Petar Omčikus, slikar i akademik
- 15. 10. - Michel Foucault, francuski filozof († 1984.)
- 16. 11. - Miko Tripalo, hrvatski političar († 1995.)
- 23. 11. - Sathya Sai Baba, indijski duhovni vođa († 2011.)
- 8. 12. - Stevo Žigon, glumac († 2005)
- 19. 12. - Nikola Dekleva, lekar i naučnik († 2003)
Smrti[uredi - уреди]
- 24. 2. - Anđelija Lazarević, slikarka i književnica (* 1885)
- 1. 3. - Dragutin Ilić, srpski književnik (* 1858)
- 14. 5. - Jovan Miodragović, prof. Učiteljske škole u Beogradu (* 1853)
- 9. 6. - Janko Ibler, hrvatski publicist i književni kritičar (* 1862.)
- 14. 6. - Branko Vodnik, hrvatski književnik i povjesničar (* 1879.)
- 23. 8. - Rudolph Valentino, američki filmski glumac (* 1895.)
- 31. 10. - Harry Houdini, američki iluzionist i eskapist (* 1874.)
- 5. 12. - Claude Monet, francuski slikar (* 1840.)
- 10. 12. - Nikola Pašić, jedan od najznačajnijih političara u istoriji Srbije i Jugoslavije.
Nobelova nagrada za 1926. godinu[uredi - уреди]
- Fizika: Jean Baptiste Perrin
- Kemija: Theodor Svedberg
- Fiziologija i medicina: Johannes Fibiger
- Književnost: Grazia Deledda
- Mir: Aristide Briand i Gustav Stresemann
Reference[uredi - уреди]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Chronology 1926, Indiana University, League of Nations Timeline
- ↑ Seventh Ordinary Session of the Assembly
- ↑ Vladimir Ćorović, Istorija Srba
- ↑ YUGOSLAVIA: Foul Means, Time magazin od 22. nov. 1926
