Feliks Nowowiejski

Feliks Nowowiejski
Data i miejsce urodzenia	7 lutego 1877 Barczewo
Data i miejsce śmierci	18 stycznia 1946 Poznań
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	muzyka poważna
Muzeum artysty	Salon Muzyczny im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie, Salon Muzyczny Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu
Odznaczenia

Muzeum Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie znajdujące się w miejscu, w którym wcześniej znajdował się dom rodzinny kompozytora

Tablica na ścianie budynku

Tablica pamiątkowa na ścianie kościoła Dominikanerkirche St. Paulus. Waldenserstr. 28. 10551 Berlin (Moabit)

Feliks Nowowiejski (ur. 7 lutego 1877 w Wartemborku – obecnie Barczewo na Warmii, zm. 18 stycznia 1946 w Poznaniu) – polski kompozytor, dyrygent, pedagog, organista-wirtuoz, organizator życia muzycznego, szambelan papieski.

Życiorys

Początkowo uczęszczał do szkoły muzycznej w Świętej Lipce (1887-1893), gdzie kształcił się w zakresie przedmiotów muzycznych. Od 1893 przebywał w Olsztynie i podjął tam pracę w pruskiej orkiestrze pułku grenadierów, komponował utwory dla orkiestry wojskowej i zespołów amatorskich. Dzięki nagrodzie uzyskanej w Londynie w 1898 za kompozycję Pod sztandarem pokoju mógł podjąć studia w Konserwatorium Juliusza Sterna w Berlinie (1898), później kontynuował naukę w Szkole Muzyki Kościelnej w Ratyzbonie (1900), w Akademickiej Szkole Mistrzów Maxa Brucha w Berlinie (1900-1906) oraz na Uniwersytecie Berlińskim. W latach 1898-1900 pracował jako organista w kościele św. Jakuba w Olsztynie. Prowadził działalność pedagogiczną w Krakowie, Berlinie i od 1919 w Poznaniu. Często koncertował także jako muzyk-wirtuoz w kraju i za granicą. Brał czynny udział w życiu społecznym.

15 lipca 1910 w Krakowie, w 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem, zebrane na placu Matejki, przed odsłoniętym Pomnikiem Grunwaldzkim chóry, pod batutą Feliksa Nowowiejskiego zaśpiewały po raz pierwszy słowa Roty Marii Konopnickiej do którego to wiersza Nowowiejski napisał muzykę. Mieszkał wtedy w Krakowie przy ul. Floriańskiej 20, fakt ten uczczono umieszczając, w 2010 roku, przy wejściu do kamienicy pamiatkową tablicę, w 100-lecie skomponowania melodii.

Dorobek artystyczny (wybór)

• marsz Pod sztandarem pokoju – 1898 nagroda uzyskana w Londynie
• oratorium Powrót syna marnotrawnego – 1902 nagroda im. G. Meyerbeera
• uwertura Swaty polskie – 1903 nagroda im. Ludwiga van Beethovena
• Poematy symfoniczne op.17: nr 1 „Beatrycze” 1903, nr 2 „Nina i Pergolesi” 1905, nr 3 „Śmierć Ellenai” 1915
• 1906 Oratorium Znalezienie Świętego Krzyża ze słynnym Parce Domine
• 1907 Oratorium Quo vadis – sceny dramatyczne na bas, baryton, sopran, chór, orkiestrę symfoniczną i organy – do libretta A.Jungst na motywach powieści H. Sienkiewicza: I Forum Romanum. Pożar Rzymu. II Marsz pretorianów. III. Nocne zgromadzenie chrześcijan w katakumbach. IV Via Appia – widzenie Chrystusa przez Piotra. Finał.
• 1910 Pieśń Rota
• 1917 Opera Emigranci
• 1919 pieśń Marsylianka wielkopolska
• 1924 Opera Legenda Bałtyku
• Koncert wiolonczelowy op.55
• Koncert fortepianowy op.60
• Cztery symfonie: I h-moll op.12 „Siedem barw Iris”, II op.52 „Praca i rytm”, III op. 53 „Symfonia Białowieska”, IV op.58 „Symfonia pokoju” na 3 głosy solowe, recytatora, chór mieszany i orkiestrę
• ok. 1929-31 dziewięć symfonii organowych, op. 45
• ok. 1930-40 cztery koncerty organowe, op. 56
• 1941 Poemat In Paradisum na organy, op. 61
• utwory organowe i fortepianowe
• liczne utwory wokalne i chóralne (w tym ok. 600 pieśni)

Tytuły i odznaczenia

Za swoje liczne dzieła religijne – w tym słynną Missa pro pace (Msza w intencji pokoju, łac.) – Nowowiejski otrzymał w 1935 od papieża Piusa XI tytuł szambelana papieskiego. W 1936 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.

Salon Muzyczny - Muzeum Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu

Tablica pamiątkowa znajdująca się w ratuszu olsztyńskim

Patron

W jego domu rodzinnym w Barczewie (ul. Mickiewicza 13) mieści się od 1961 Muzeum (otwarte od wtorku do niedzieli). Od 2007 roku Muzeum nosi nazwę Salonu Muzycznego im. Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie. W swoich zbiorach posiada wiele cennych, oryginalnych pamiątek z życia i twórczości Feliksa Nowowiejskiego, fortepian, meble, rękopisy i wiele dokumentów. Salon prowadzi działalność kulturalno-edukacyjną oraz wystawienniczą. Odbywają się tu koncerty, spotkania, lekcje muzealne, warsztaty, lekcje gry na instrumentach, wystawy i inne inicjatywy. W 2011 Muzeum obchodzi 50 lat istnienia. Honorowym obywatelem Barczewa jest syn kompozytora – Jan Nowowiejski. Od 2002 roku odbywa się tam corocznie Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im. Feliksa Nowowiejskiego, a w ramach festiwalu Międzynarodowa Konferencja Naukowa „Kultura muzyczna na Warmii i Mazurach”.

W Poznaniu, w którym kompozytor osiadł w 1919, nazwano jego imieniem jedną z ważniejszych ulic w centrum miasta. W jego domu na Sołaczu przy alei Wielkopolskiej 11, od 7 lutego 2008, działa Salon Muzyczny – Muzeum Feliksa Nowowiejskiego, w którym odbywają się liczne koncerty, wydarzenia, wystawy czy warsztaty muzyczne. Na tym budynku wisi też poświęcona mu tablica pamiątkowa. Przed budynkiem dodatkowo znajduje się obelisk odsłonięty w dniu 23 listopada 2010, w stulecie powstania i prawykonania Roty. Autorem projektu tablicy był prof. Józef Stasiński. W odsłonięciu uczestniczył Jan Nowowiejski – syn Feliksa, muzyk. Także w Poznaniu, od 1994 roku, odbywa się co 5 lat Międzynarodowy Konkurs Organowy im. Feliksa Nowowiejskiego. Jego organizatorem jest Towarzystwo im. Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu we współpracy z poznańską Akademią Muzyczną.

Jest patronem m.in. Zespołu Szkół Muzycznych w Szczecinie, Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej w Gdańsku, Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Kwidzynie, Szkoły Podstawowej nr 1 w Kętrzynie, Szkoły Podstawowej nr 1 w Barczewie, Liceum Ogólnokształcącego w Braniewie, Akademii Muzycznej w Bydgoszczy, Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii w Olsztynie oraz ulic w wielu miastach polskich.

Linki zewnętrzne

• Biografia i wykaz ważniejszych kompozycji
• Feliks Nowowiejski – polski kompozytor okresu Młodej Polski
• Feliks Nowowiejski – Polski kompozytor z Warmii