Irak

جمهورية العراق كۆماری عێراق Republika Iraku
Flaga Iraku Godło Iraku
Dewiza: (ar.) لله أكبر Allāhu Akbar' (Bóg jest największy)
Hymn: Mautini
Konstytucja	konstytucja Iraku
Język urzędowy	arabski, kurdyjski
Stolica	Bagdad
Ustrój polityczny	demokracja parlamentarna
Typ państwa	republika federalna
Głowa państwa	prezydent Fu’ad Masum
Szef rządu	premier Hajdar al-Abadi
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	59. na świecie 438 317 km² ~1,1%
Liczba ludności (2011)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	39. na świecie 30 399 572 69,54 osób/km²
PKB (2013)  • całkowite   • na osobę	229,3 mld USD 6594 USD
PKB (PSN) (2013)  • całkowite   • na osobę	257,0 mld USD 7391 USD
Jednostka monetarna	dinar iracki (IQD)
Niepodległość od Imperium Osmańskiego	1 października 1919
Niepodległość od Wielkiej Brytanii	3 października 1932
ustanowienie republiki	14 lipca 1958
Uchwalenie Konstytucji Iraku	15 października 2005
Religia dominująca	islam
Strefa czasowa	UTC +3
Kod ISO 3166	IQ
Domena internetowa	.iq
Kod samochodowy	IRQ
Kod samolotowy	YI
Kod telefoniczny	+964

Region Iraku

Zdjęcie satelitarne Iraku

Irak, Republika Iraku (arab. العراق, trl. Al-'Irāq, trb. Al-Irak; جمهورية العراق, trb. Dżumhurijjat al-Irak, kurd. كۆماری عێراق, trl. Komarî 'Êraq, trb. Komari Erak; asyr. ܩܘܛܢܝܘܬܐ ܕܥܝܪܐܩ) – państwo arabskie na Bliskim Wschodzie, leżące nad Zatoką Perską.

Podział administracyjny

Irak dzieli się na 18 prowincji nazywanych muhafazami (w nawiasach podano stolice prowincji):

Bagdad (Bagdad) Salah Ad-Din (Tikrit) Dijala (Bakuba) Wasit (Al-Kut) Majsan (Al-Amara) Basra (Basra) Zi Kar (An-Nasirijja) Al-Musanna (As-Samawa) Al-Kadisijja (Ad-Diwanijja)

Babil (Al-Hilla) Karbala (Karbala) An-Nadżaf (An-Nadżaf) Al-Anbar (Ar-Ramadi) Niniwa (Mosul) Dahuk (Dahuk) Irbil (Irbil) Kirkuk (Kirkuk) As-Sulajmanijja (As-Sulajmanijja)

z czego trzy północno-wschodnie prowincje: As-Sulajmanijja, Dahuk i Irbil tworzą autonomiczny Region Kurdystanu.

Demografia

Podział etniczny

• Arabowie – ok. 75% – 80%
  • w tym: Madanowie ("Arabowie błotni") – ok. 350-500 tys.
• Kurdowie – ok. 15% – 20%
• Pozostałe grupy etniczne – ok. 5-6%
  • Asyryjczycy – ok. 3% (Mosul, Dahuk, równina Niniwy)
  • Ormianie – ok. 0,6% (Bagdad i inne większe miasta Iraku)
  • Persowie – ok. 1% (tereny przygranicza iracko-irańskiego, święte miasta szyickie Karbala, Nadżaf)
  • Turkmeni Iraccy – ok. 1,5% ; (okolice Kifiri, Kirkuku, Altun Kubri)
  • Żydzi – kilka tysięcy (głównie okolice Bagdadu)

Statystyki demograficzne

(2011).
Liczba ludności	30 399 572
Współczynnik urbanizacji	66% (2010)
Ludność według wieku
0 – 14 lat	38% (mężczyzn 5 588 682; kobiet 5 678 741)
15 – 64 lat	58,9% (mężczyzn 9 076 558; kobiet 8 826 545)
ponad 64 lata	3,1% (mężczyzn 435 908; kobiet 499 138)
Średni wiek
W całej populacji	20,9 lat
Mężczyzn	20,8 lat
Kobiet	21 lat
Przyrost naturalny	2,399%
Współczynnik urodzeń	28,81 urodzeń/1000 mieszkańców
Współczynnik zgonów	4,82 zgonów/1000 mieszkańców
Współczynnik migracji	0 migrantów/1000 mieszkańców
Ludność według płci
przy narodzeniu	1,05 mężczyzn/kobiet
poniżej 15 lat	1,04 mężczyzn/kobiet
15 – 64 lat	1,03 mężczyzn/kobiet
powyżej 64 lat	0,88 mężczyzn/kobiet
w całej populacji	1,03 mężczyzn/kobiet
Umieralność niemowląt
W całej populacji	41,68 śmiertelnych/1000 żywych
płci męskiej	45,93 śmiertelnych/1000 żywych
płci żeńskiej	37,21 śmiertelnych/1000 żywych
Oczekiwana długość życia
W całej populacji	70,55 lat
Mężczyzn	69,15 lat
Kobiet	72,02 lat
Rozrodczość	3,67 urodzeń/kobietę
Współczynnik dorosłych z HIV/AIDS	0,01% (2001)
Liczba osób zakażonych HIV/AIDS	500 (2003)

Wzrost liczby ludności

• dane z Banku Światowego

ludność	rok
7 390 000	1960
10 100 000	1970
13 800 000	1980
18 200 000	1990
24 340 000	2000
28 000 000	2005
32 000 000	2010
32 800 000	2011

Podział religijny

Struktura religijna kraju w 2010 roku według Pew Research Center:

• muzułmanie – 99%
  • szyici 60-65% (Arabowie, Persowie, Turkmeni Iraccy)
  • sunnici 32-37% (Arabowie, Kurdowie, Turkmeni Iraccy)
• chrześcijanie 0,8% (głównie Asyryjczycy a także mniejszość wśród Arabów i Turkmenów Irackich) (katolicy obrządku chaldejskiego, łacińskiego, syryjskiego, Kościół melchicki, melchickiego i ormiańskiego) oraz inne mniejsze ugrupowania chrześcijańskie.
• pozostali to żydzi, wyznawcy religii plemiennych, mandaici, a na północy, wśród Kurdów, jezydzi i Ahl-e hakk

Zobacz też: Świadkowie Jehowy w Iraku

Historia

Na terenach zajmowanych przez dzisiejszy Irak, około 3500 roku p.n.e. rozwinęła się starożytna cywilizacja Sumerów (Mezopotamia), później narodziły się tam cywilizacje babilońska i asyryjska, podbite w pierwszej połowie VI w. p.n.e. przez Achemenidów. Po podbojach Aleksandra Macedońskiego w latach 334-321 p.n.e. tereny te weszły w skład jego imperium, a następnie były najważniejszą prowincją imperium Seleucydów. Następnie władali tam Partowie i Sasanidzi. W VII wieku n.e. tereny te zostały opanowane przez Arabów i stanowiły centrum arabskiego kalifatu. Od XVI wieku panowali tam Turcy osmańscy walcząc o te ziemie z Persją. W 1917 roku terytorium Iraku zostało zajęte przez wojska brytyjskie pod dowództwem gen. Stanleya Maude (cytat: Przychodzimy jako wyzwoliciele, nie zdobywcy). Od 1918 Irak stał się brytyjskim terytorium mandatowym Ligi Narodów. Antybrytyjskie powstania stłumiono. Brytyjczycy osadzili na tronie emira Abd Allaha Fajsala.

1932-1979

Flaga Iraku w latach 1959-1963

Obecne państwo powstało oficjalnie w 1932 na terenach brytyjskiego mandatu Ligi Narodów jako monarchia rządzona przez dynastię Haszymidów, lecz ze znacznym wpływem interesów brytyjskich. Wybuch drugiej wojny światowej i upadek Francji w 1940 spowodował wzrost nastrojów antybrytyjskich. Skrajni nacjonaliści żądali zerwania współpracy z Wielką Brytanią i nawiązania sojuszu z Niemcami. W latach 1940 i 1941 oficerowie armii irackiej ograniczyli współpracę z armią brytyjską, a przywódcy o nastawieniu panarabskim rozpoczęli tajne rozmowy z Niemcami. W kwietniu i maju 1941 armia brytyjska wkroczyła do Iraku. Rozpoczęły się walki z armią iracką. Konflikt trwał około 30 dni i zakończył się kapitulacją wojsk irackich. Przywódcy panarabscy uciekli z kraju. Pomoc niemiecka, na którą liczyli Irakijczycy, ograniczyła się do małej jednostki Luftwaffe (7 He 111, 14 Bf 110, 20 Ju 52). Samoloty te latały z irackimi znakami rozpoznawczymi. Nowi przywódcy Iraku przyjęli brytyjskie żądania w sprawie tranzytu wojsk i zaopatrzenia. Przez Irak szła część pomocy amerykańskiej dla Związku Radzieckiego w ramach umowy Lend-Lease. Irak wypowiedział wojnę państwom Osi w styczniu 1942 roku. Po zakończeniu wojny Irak wziął udział w I wojnie izraelsko-arabskiej.

Zamach stanu z 1958 roku obalił monarchię, a rewolucyjny rząd Abd al-Karima Kasima wdrożył szereg programów socjalnych na rzecz najbiedniejszych, jak również przeprowadził reformę rolną. Mimo pierwotnych zapowiedzi zaprowadzenia w Iraku ustroju demokratycznego, Kasim sprawował władzę w sposób autorytarny. Pucz doprowadził do izolacji politycznej Iraku w regionie co skłoniło kraj do poszukiwaniu nowych sojuszników w bloku wschodnim. W latach 50. wzrosło znaczenie lewicowej i nacjonalistycznej arabskiej partii Baas, która głosiła program zjednoczenia wszystkich krajów arabskich (inny odłam rządzi obecnie w Syrii) i reform socjalistycznych. Z pomocą CIA Baas wraz z wojskiem dokonała w lutym 1963 roku zamachu stanu przeciw rządom premiera Kasima. Baasiści zostali już wkrótce odsunięci od władzy przez generała abd as-Salama Arifa. W okresie rządów wojskowych w kraju trwała walka z partyzantami separatystycznymi z Kurdystanu. W 1966 roku władzę objął generał Abd ar-Rahman Arif

W 1968 roku doszło do kolejnego puczu który ugruntował w kraju rządy baasistowskie. W wyniku reform baasistów przeprowadzono nacjonalizację zachodnich firm paliwowych i zwiększono przychody z ropy naftowej co zmodernizowało gospodarkę kraju. Mimo socjalistycznego charakteru Baas Irak pozostał państwem o gospodarce wolno rynkowej. W 1973 roku w trakcie wojny Jom Kippur Irak wysłał jednostki pancerne walczące z izraelską armią. Od 1979 do 2003 partia i kraj rządzony były przez Saddama Husajna. Opozycja w Iraku przestała praktycznie istnieć. Husajn zwiększył wydatki militarne i zlikwidował w programie Baas odwołania do religii - wprowadzając tym samym laickie rządy. W okresie rządów partii Baas doszło do znacznej poprawy gospodarki Iraku a także napływu emigrantów z innych państw arabskich.

1980-1990

Po zwycięstwie rewolucji islamskiej Ruhollaha Chomeiniego w Iranie, Irak otrzymywał znaczące wsparcie od mocarstw zachodnich (Francja, Wielka Brytania, USA, a także RFN) oraz Związku Radzieckiego i państw arabskich. Pod wpływem radykałów z szyickiego Iranu w rządzonym przez zdominowaną przez świeckich sunnitów partię Baas doszło do rebelii szyickich i fali zamachów terrorystycznych. Irak zdobył wsparcie innych krajów regionu w tym Arabii Saudyjskiej przez co w pewien sposób Irak zrzekł się dotychczasowego laicyzmu. 22 września 1980 pod pretekstem konfliktu granicznego o Shatt al-Arab – połączone ujście do Zatoki Perskiej rzek Tygrys i Eufrat – wojska irackie przekroczyły granicę z Iranem i doszło do trwającej osiem lat wojny iracko-irańskiej. Wybuch wojny spowodował zbliżenie między Zachodem i Irakiem (w 1982 USA usunęły Irak z listy krajów wspierających terroryzm i nawiązały stosunki dyplomatyczne). Stany Zjednoczone wspierały także potajemnie Iran, czego wynikiem była ujawniona w drugiej połowie lat 80. afera Iran-Contras. W krwawym i wyniszczającym konflikcie (łączne straty rzędu 400 mld USD), w którym obie strony łamały konwencję genewską, a wojsko irackie od 1983 wielokrotnie używało broni chemicznej, zginęło do miliona ludzi. 18 sierpnia 1988 wobec rosnącego wsparcia Zachodu i ZSRR dla Husajna Iran zdecydował się podpisać zaproponowane przez ONZ zawieszenie broni. Na arenie międzynarodowej i w Iraku uznana została za sukces wojsk irackich.

1990-2000

Saddam Husajn, przywódca kraju w latach 1979-2003

W 1990 władze Iraku wystąpiły z roszczeniami do terytorium Kuwejtu, który stanowił kiedyś część terytorium mandatowego Ligi Narodów. Na rozkaz Saddama Husajna wojska irackie siłą zajęły terytorium tego kraju co nie spodobało się USA, Europie i części państw arabskich. Działania Iraku poparły natomiast Jemen, Jordania, Mauretania i Organizacja Wyzwolenia Palestyny. 17 stycznia 1991 roku doszło do operacji znanej jako Pustynna Burza, która doprowadziła do wyparcia wojsk irackich z Kuwejtu. Przed operacją lądową sił połączonych Pustynny Miecz oddziały irackie zostały rozbite atakami z powietrza. W tym czasie Irak wystrzelił kilkadziesiąt rakiet Scud na cele w Izraelu, ale bez większych efektów. W wojnie zginęło do 200 tys. Irakijczyków (głównie zmobilizowanych rezerwistów) i 148 żołnierzy koalicji antyirackiej. Praktycznie nietknięta pozostała 100-tysięczna Gwardia Rewolucyjna – ostoja władzy Saddama, która zdołała się wycofać w głąb Iraku. W czasie nalotów mimo wykorzystania tzw. inteligentnej broni zginęło wielu irackich cywili (szacunkowo 10-15 tysięcy). Między innymi 13 lutego w zbombardowanym schronie w Bagdadzie zginęło 315 kobiet i dzieci. Koalicja antyiracka nie udzieliła pomocy wywołanym z jej inspiracji powstaniom szyitów w południowym Iraku oraz Kurdów na północy. Na mocy mandatu ONZ powstały jedynie strefy zakazu lotów dla irackich samolotów powyżej 36 oraz poniżej 33 równoleżnika. W czasie tłumienia powstań przez Gwardię Husajna zginęło ok. 60 tysięcy osób, a 1,5 mln Kurdów uciekło do Turcji i Iranu. Aby zniszczyć szyicką zbrojną opozycję, Husajn nakazał osuszyć bagna w delcie Tygrysu i Eufratu. Pomimo końca wojny i braku mandatu ONZ samoloty brytyjskie i amerykańskie patrolujące lotnicze "strefy bezpieczeństwa" na północy i południu wielokrotnie bombardowały cele naziemne – według przedstawicieli Pentagonu w odpowiedzi na próby namierzania czy zestrzeliwania ich przez stanowiska obrony przeciwlotniczej. W 1998 roku Husajn zerwał współpracę z inspektorami ONZ, oskarżając ich o działalność szpiegowską na rzecz USA oraz o przedłużanie inspekcji w celu przeciwdziałania zdjęciu nałożonych sankcji.

Inwazja 2003 roku i amerykańska okupacja Iraku

U progu XXI wieku. w Iraku doszło do liberalizacji systemu politycznego, przeprowadzono reformy konstytucji, wprowadzono amnestię dla więźniów. Od 2002 roku Stany Zjednoczone posługując się niepotwierdzonymi dotąd twierdzeniami posiadania przez Irak BMR, prowadziły przygotowania do kolejnego uderzenia na Irak. Stojąc przed groźbą wojny, prezydent Husajn zgodził się na powrót inspektorów ONZ, którzy jednak nic nie wykryli. Amerykańskie plany nie zyskały poparcia wszystkich członków NATO, doprowadzając do kryzysu w Sojuszu Północnoatlantyckim. 20 marca 2003 roku amerykańskie i brytyjskie samoloty uderzyły na cele w Bagdadzie. Następnego dnia na terytorium Iraku wkroczyły wojska koalicji. W Operacji Iracka Wolność brały udział wojska USA, Wielkiej Brytanii, Polski i Australii, a na morzu wspierały je Dania i Hiszpania. 1 maja prezydent USA George W. Bush ogłosił koniec poważniejszych walk w Iraku. Irak został podzielony na cztery strefy. Dwie północne kontrolują Amerykanie, południową Brytyjczycy, a środkową stojący na czele międzynarodowej dywizji Polacy. Alianci wprowadzili własną administrację oraz powołali z dniem 13 lipca Radę Zarządzającą. 22 lipca 2003 wojska amerykańskie zabiły synów i wnuka Saddama Husajna a 13 grudnia 2003 roku Saddam Husajn został ujęty przez amerykańskich żołnierzy w pobliżu Tikritu. 1 marca 2004 roku Rada Zarządzająca przyjęła tymczasową konstytucję Iraku. 28 czerwca władzę w Iraku przejął tymczasowy rząd kierowany przez Alawiego, co formalnie zakończyło amerykańską okupację Iraku. Wojska Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników pozostały jednak w Iraku. W tym okresie rebelianci i terroryści skoncentrowali swoje ataki na przedstawicielach nowych władz irackich. Zginęło m.in. wielu policjantów i żołnierzy irackiej Gwardii Narodowej. Powszechne stały się porwania ludzi (z pobudek politycznych, albo dla okupu). W związku z tym wiele zagranicznych firm wycofało nieiracki personel, a niektóre całkowicie zaprzestały działalności. Symbolem terroryzmu w Iraku stał się powiązany z al-Kaidą Jordańczyk Abu Musab al-Zarkawi, który stoi za najkrwawszymi zamachami. Mimo terroru w wyborach parlamentarnych 30 stycznia 2005 roku wzięło udział 59% uprawnionych do głosowania. Byli to w większości szyici i Kurdowie. Wśród sunnitów frekwencja była bardzo mała. W najniebezpieczniejszych rejonach kraju wybory w ogóle się nie odbyły. 5 listopada 2006 roku Saddam Husajn został skazany przez bagdadzki trybunał na karę śmierci w procesie o masakrę 148 szyitów. Wyrok wykonano 30 grudnia.

Skutkiem inwazji amerykańskiej była długotrwała okupacja kraju, instalacja nowego rządu złożonego głównie z szyitów. Rywalizacja miedzy szyitami i sunnitami doprowadziła do wieloletnich walk które w latach 2006-2007 przybrały charakter nieformalnej wojny domowej. Brytyjski magazyn medyczny "Lancet" opublikował szacunkową liczbę ofiar okupacji po stronie irackiej, od marca 2003 do czerwca 2006 ma ona wynosić ok. 655 tys.osób, w większości cywilów. Wedle źródeł z 2007 roku liczba cywilnych ofiar okupacji i konfliktu wewnetrznego wyniosła dotąd 1,2 miliona.

Zakończenie okupacji i walki z dżihadystami

Po wycofaniu się amerykańskich sił okupacyjnych w grudniu 2011 sytuacja w kraju była daleka od stabilnej, a głównym problemem były spory na tle religijnym, które szargały krajem. Konflikt religijny był obecny także na najwyższych szczeblach władz. Dzień po wycofaniu się ostatniego amerykańskiego żołnierza z Iraku, 19 grudnia 2011, szyickie władze wydały nakaz aresztowania sunnickiego wiceprezydenta Iraku Tarika al-Haszimiego pod zarzutem planowanych zamachów bombowych na rząd Nuri al-Malikiego. Konflikt religijny w Iraku został napędzany ponadto przez wojnę domową w Syrii, gdzie przeciwko rządzącym alawitom walczyli sunnici, w tym radykalne grupy dżihadystyczne z ugrupowaniem Islamskie Państwo w Iraku i Lewancie na czele. Dżihadyści z Islamskiego Państwa w Iraku i Lewancie wykorzystali walki sunnickich plemion przeciwko rządowi w 2013 roku do ataku na tereny irackie. Oddziały dżihadystów opanowały szerokie obszary kraju, a po ataku na Mosul, premier Iraku próbował nieudolnie ogłosić stan wyjątkowy. W wyniku ofensywy Islamskiego Państwa w Iraku i Lewancie, Irak de facto rozpadł się na trzy części kontrolowane przez sunnickich dżihadystów, Kurdów i władze centralne. Sukcesy dżihadystów w Iraku doprowadziły do interwencji w kraju międzynarodowej koalicji przeciwników Państwa Islamskiego.

Geografia

Terytorium Iraku dzieli się na cztery główne strefy geograficzno-klimatyczne. Środkową i południową część kraju zajmuje płaska i rozległa Nizina Mezopotamska. Jest to najżyźniejszy i najbardziej zaludniony obszar Iraku. Na północnym zachodzie przechodzi ona w półpustynną i płaską wyżynę Al-Dżazira, urozmaicona pasmami wzniesień. Na zachodzie i południowym zachodzie od Niziny Mezopotamskiej rozciąga się wyżynny i pustynny obszar, który łączy się na zachodzie z Pustynią Syryjską, a na południowym wschodzie z pustynią An-Nafud. Północną i północno-wschodnią część Iraku stanowi górzysta kraina (Kurdystan) z najwyższym w kraju szczytem Buz-dogh (3674 m).

Terytorium kraju przecinają dwie wielkie rzeki zachodniej Azji: Eufrat i Tygrys, które na południu łączą się w rzekę Szatt al-Arab i uchodzą do Zatoki Perskiej. Obie rzeki mogą być przyczyną znacznych powodzi, zwłaszcza od marca do maja, kiedy poziom wód przekracza nawet 40-krotnie najniższe wartości z września-października.

Na obszarach pustynnych występują liczne zbiorniki wodne. Na południu od Niziny Mezopotamskiej występują płytkie jeziora i rozlewiska oraz liczne bagna. W miejscu, gdzie Eufrat łączy się z Tygrysem, do lat 90. istniało ok. 20 tys. km² jezior, stawów, trzcinowisk i bagien, z których w wyniku celowego osuszania zniknęło ok. 95%.

Gospodarka

Bogactwa naturalne

Największym bogactwem naturalnym Iraku są bogate złoża ropy naftowej i gazu ziemnego. Pod koniec lat 80. XX wieku roczne wydobycie plasowało Irak na drugim miejscu wśród bliskowschodnich producentów ropy naftowej. Dzięki dochodom uzyskiwanym z jej sprzedaży w XX wieku kraj systematycznie unowocześniał się, rozwijając swą infrastrukturę i tworząc nowe gałęzie przemysłu. Poza ropą naftową i gazem ziemnym Irak posiada bogate złoża siarki (Miszrak), fosforytów (Akaszot) i metali kolorowych.

Rolnictwo

W rolnictwie jest zatrudnionych 13% ludności zawodowo czynnej, która dostarcza taką samą część produktu krajowego brutto. Ponieważ kraj nie jest samowystarczalny pod względem żywnościowym, produkty rolne są głównym towarem sprowadzanym z zagranicy. Do głównych roślin uprawnych należą daktyle, bawełna, ryż, pszenica, jęczmień, proso. W okolicach wielkich miast rozwija się warzywnictwo i uprawa owoców. Irak należy, obok Egiptu, do głównych światowych producentów daktyli. Największe plantacje palm daktylowych znajdują się w delcie Tygrysu i Eufratu.

Infrastruktura i transport

Transport kolejowy

Historia

Budowie kolei w Iraku, w początkach XX wieku, towarzyszyły zabiegi dyplomatyczne i sieć intryg co najmniej kilku państw, przede wszystkim Wielkiej Brytanii, Turcji, Rosji, Niemiec i Austrii. Rodziło to znaczące napięcia międzynarodowe. Ostatecznie pierwszą linię Karbala – Bagdad – Irbil otwarto w 1912. Miała ona rozstaw szyn 1000 mm. Linia ta przetrwała do roku 1988, kiedy to została zamknięta. Najważniejszą linię kraju stanowi obecnie normalnotorowy trakt, zbudowany w latach 1939 – 1940 prowadzący od styku granicy Syrii i Turcji w Yurubiyah do Bagdadu. Przedłużenie do Basry oddano do użytku w 1964. W 1968 przedłużono ją do portu w Umm Kasr nad Zatoką Perską. W latach 80. XX w. zbudowano linię z Bagdadu do granicy syryjskiej w Al Quaim, przede wszystkim z zamysłem transportowania fosforatów. Normalnotorowe połączenie do Kirkuku otwarto natomiast w 1982. Sześć lat po tym wydarzeniu zaczęto zamykać wspomnianą na wstępie pierwszą linię wąskotorową. Mimo niewielkiego natężenia ruchu na wszystkich liniach, w 1983 rozpoczęto budowę towarowo-pasażerskiej obwodnicy Bagdadu. Kolejowe przejście graniczne w Basrze (z Iranem) nie jest użytkowane. Po 1991 (wojna) plany budowy połączeń z Kuwejtem i Arabią Saudyjską zostały zarzucone i nie wiadomo, czy zostaną kiedykolwiek zrealizowane. Główna linia z Umm Kasr do Bagdadu uległa w latach 1999 – 2003 znaczącej degradacji. Dodatkowych zniszczeń przysporzyły ataki amerykańskie, które obróciły w ruinę pozostałą część ocalałych urządzeń zabezpieczenia ruchu. W 2003 otwarto ponownie połączenie z Umm Kasr w kierunku stolicy (część do Basry) przy pomocy anglo-amerykańskich batalionów kolejowo-inżynieryjnych.

Tabor

Koleje irackie, w najlepszym swoim okresie, eksploatowały 380 lokomotyw spalinowych (trakcji elektrycznej nie było w Iraku), z czego, w wyniku sankcji ekonomicznych po I wojnie w Zatoce pozostało w ruchu tylko 20 (1991). Dostawy 200 chińskich lokomotyw w 2002 częściowo poprawiły sytuację. Park pasażerski składał się z 430 wagonów, a towarowy z 12.400 jednostek, przeważnie w złym stanie technicznym.

Siły zbrojne

Irak dysponuje trzema rodzajami sił zbrojnych: wojskami lądowymi, marynarką wojenną oraz siłami powietrznymi. Uzbrojenie sił lądowych Iraku składało się w 2014 roku z: 357 czołgów, 4,1 tys. opancerzonych pojazdów bojowych, 49 dział samobieżnych, 242 zestawów artylerii holowanej oraz 36 wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych. Marynarka wojenna Iraku dysponowała w 2014 roku 57 okrętami obrony przybrzeża. Irackie siły powietrzne z kolei posiadały w 2014 roku uzbrojenie w postaci m.in. 127 samolotów transportowych, 52 samolotów szkolno-bojowych, 137 śmigłowców oraz 4 śmigłowców szturmowych. Wojska irackie w 2014 roku liczyły 271,5 tys. żołnierzy zawodowych oraz 528,5 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2014) irackie siły zbrojne stanowią 68. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 6,1 mld dolarów (USD).

Zobacz też

• Saddam Husajn – przywódca Iraku w latach 1979-2003
• Kurdyjski Okręg Autonomiczny
• Polska strefa w Iraku
• Asyryjczycy
• Turkmeni Iraccy
• Obóz Babilon (ang. Camp Babilon)
• Dżemdet Nasr
• Stosunki polsko-irackie do II wojny światowej
• Wojna w Iraku

Bibliografia

• Mariusz Zawadzki: Nowy wspaniały Irak. Warszawa: W.A.B, 2012. ISBN 978-83-7747-658-1.
• Piotr Kumelowski, Wokół Bagdadu, w: Tygodnik Kolejarza Nowe Sygnały, nr 26/2003, s.19, Warszawa, 2003
• Ryszard Malik: Gangster z Tikritu. Kraków: Assimil, 2004 ISBN 83-87564-42-7.

Linki zewnętrzne

• Irak w katalogu Open Directory Project