Ирак
Република Ирак جمهورية العراق
Jumhūriyat Al-ʿIrāq (арапски) كۆماری عێراق Komara Iraqê[1] (курдски) |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||
Гесло: الله أكبر (арапски) "Allahu Akbar" (транслитерација) "Господ е најголем" |
||||||
Химна: Mawtini (нов) Ardh Alforatain (претходен) |
||||||
Главен град | Багдад |
|||||
Најголем град | главниот град | |||||
Службен јазик | арапски, курдски | |||||
Демоним | ирачанец | |||||
Уредување | федерална парламентарна република | |||||
- | Претседател | Фуад Масум | ||||
- | Премиер | Хајдер ал Абади | ||||
Независност | ||||||
- | од Отоманска Империја | 1 октомври 1919 | ||||
- | од Обединетото Кралство | 3 октомври 1932 | ||||
Површина | ||||||
- | Вкупна | 438.317 км2 (58-ма) | ||||
- | Вода (%) | 1.1 | ||||
Население | ||||||
- | проценка за 2009 г. | 31,234,000[2] (39-та) | ||||
- | Густина | 66 жит/км2 (125-та) | ||||
БДП (ПКМ) | проценка за 2009 г. | |||||
- | Вкупен | $114.151 милијарди[2] | ||||
- | По жител | $3,655[2] | ||||
БДП (номинален) | проценка за 2009 г. | |||||
- | Вкупно | $68.553 милијарди[2] | ||||
- | По жител | $2,195[2] | ||||
Валута | Ирачки динар (IQD ) |
|||||
Часовен појас | GMT+3 (UTC+3) | |||||
- | (ЛСВ) | н/п (UTC+3) | ||||
Се вози на | десно | |||||
НДД | .iq | |||||
Повик. бр. | 964 | |||||
4. | CIA World Factbook |
Ирак е држава во Западна Азија, односно на Блискиот Исток. Се граничи со Кувајт и Саудиска Арабија на југ, со Јордан на запад, со Сирија на северозапад, со Турција на север и со Иран на исток. Главен град е Багдад. Независна држава е од 1932 година, а беше монархија сè до 1958 година.
Населението на Ирак е етнички и верски хетерогено, иако исламот е најзастапена религија со 95%. Трите доминантни заедници се: Арапите шиити (околу 60% од населението), Арапите сунити (околу 20%) и Курдите (околу 15%).
По воената интервенција на САД врз Ирак од 2003 година соборен е дотогашниот режим на Садам Хусеин и Ирак од април 2003 до јули 2004 се наоѓаше под окупација на САД, Британија и нивните сојузници. На 28 јули 2004 власта ѝ е предадена на Привремената влада, иако странските сили продолжија да бидат присутни во земјата и ја имаа вистинската власт до 2011 година. Против окупацијата на западните сили предводени од САД активно се бореше одреден дел од населението на Ирак, а и по повлекувањето на западните сили предводени од САД продолжи бунтот против централната власт.
Ирак е земја која поседува големи резерви на нафта.
Содржина
Етимологија[уреди | уреди извор]
Арапското име العراق (al-ʿIrāq) е во употреба за државата уште од 6 век. Денес постојат неколку тези за потеклото на името. Според една теза, името е поврзано со сумерскиот град Урук.[3][4] Според професорот Вилхелм Ејлерс, името Ирак во арапскиот јазик е преземено од персискиот збор erāq и значи „низина“.[5]
Историја[уреди | уреди извор]
Географија и клима[уреди | уреди извор]
Ирак се наоѓа во Блискиот Исток и со 437.072 километри квадратни Ирак е 58 најголема држава во светот. На север Ирак се граничи со Турција, на запад со Сирија, Јордан и Саудиска Арабија, на југ со Кувајт и Саудиска Арабија, а на запад се граничи со Иран. На југозапад државата изглегува на Персискиот Залив. Ирак е втора земја во светот по резерви на нафта, веднаш за Саудиска Арабија.[6]
Ирак е составен воглавно од пустина, но во близина на реките Тигар и Еуфрат има плодна почва погодна за земјоделство и сточарство. Северниот дел од државата воглавно е составен од планини, каде највисокиот врв има 3.611 метри, кој на картите нема име а локално се нарекува Чека Дар. На југ Ирак има мал брег кој има само 58 километри. Покрај брегот имало мочурливи површини, но истите биле исушени во 1990-те.
Климата во Ирак е пустинска, со сушни и ладни зими и суви, топли лета. Северниот дел има понекогаш нешто поладни периоди кога има и снег.
Политички систем[уреди | уреди извор]
Административна поделба[уреди | уреди извор]
Ирак е поделен на 19 покраини (арапски: محافظات, „мухафази“). Покраините потоа се делат на окрузи (кади), а тие пак, на подокрузи.
- Анбар (الأنبار)
- Багдад (بغداد)
- Басра (البصرة)
- Вавилон (بابل)
- Васит (واسط)
- Дохук (دهوك)
- Ди Кар (ذي قار)
- Дијала (ديالى)
- Ербил (أربيل)
- Кадисија (القادسية)
- Карбала (كربلاء)
- Киркук (التاميم)
- Мајсан (ميسان)
- Мутана (المثنى)
- Наџаф (النجف)
- Нинива (نينوى)
- Саладин (صلاح الدين)
- Сулејманија (السليمانية)
- Халаџба (од 2014)
Ирачки Курдистан[уреди | уреди извор]
Ирак од 2005 г. ја признава автономијата на регионот Ирачки Курдистан (Јужен Курдистан), чие подрачје навлегува во покраините Ербил, Дохук, Сулејманија и Халаџба. Непосредната власт врз извесни делови од регионот е сè уште предмет на спор помеѓу овие две управи.
Економија[уреди | уреди извор]
Население, јазик и религија[уреди | уреди извор]
Култура[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>
; нема зададено текст за наводите по имеarticles1
. - ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Iraq“. International Monetary Fund. http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2009/01/weodata/weorept.aspx?sy=2006&ey=2009&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=433&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=83&pr.y=17. конс. 27 април 2009.
- ↑ „Online Etymology Dictionary“. Etymonline.com. 10 декември 1979. http://www.etymonline.com/index.php?search=iraq. конс. 23 март 2009.
- ↑ John A. Halloran, Sumerian Lexicon, v.3.0 (2000)
- ↑ W. Eilers (1983), "Iran and Mesopotamia" in E. Yarshater, The Cambridge History of Iran, vol. 3, Cambridge: Cambridge University Press
- ↑ „US Department of Energy Information Administration“. http://www.eia.doe.gov/emeu/international/reserves.html.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
„Ирак“ на Ризницата ? |
- Национален медиски центар
- Претседател на Ирак
- Ирачкиот кабинет (арапски)
- Ирачки парламент
- Шефот на државата и кабинетот
- „Светска книга на факти“ на ЦИА - запис за „Ирак“ (англиски)
- Ирак - Проект „Отворен директориум“
|
|