Fiziologija
Fiziologija (grč. φύσις - physis = priroda, porijeklo + λογία - logia = nauka, učenje) je grana biologije, a izučava funkcije živih sistema[1], odnosno životne manifestacije organizma.
Fiziologija se fokusira na to kako organizmi, sistemi organa, organi, ćelije i biomolekule vrše hemijske ili fizičke funkcije koje postoje u nekom živom sistemu.[2] S obzirom na širinu proučavanja, fiziologija se obično dijeli na slijedeće glavne oblasti:
- fiziologija čovjeka,
- fiziologija životinja,
- fiziologija biljaka,
- fiziologija ćelije,
- fiziologija mikroorganizama,
- fiziologija bakterija i
- fiziologija virusa.[2]
Najveća nagrada u ovoj nauci jeste Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu, koju od 1901. dodjeljuje Kraljevska švedska akademija nauka.
Historija[uredi | uredi izvor]
Proučavanje fiziologije ljudi datira barem iz 420. p. n. e, tj. iz vremena Hipokrata, koji je poznat kao "otac medicine".[3] Aristotelovo kritičko razmišljanje i njegovo stavljanje naglaska na vezu između strukture i funkcije označili su početak fiziologije u staroj Grčkoj dok je Klaudije Galen prvi izvodio eksperimente kako bi ispitao funkcije u tijelu. On je bio osnivač eksperimentalne fiziologije.[4]
Termin "fiziologija" uveo je 1525. Jean Fernel, francuski ljekar.
U 19. vijeku znanje iz fiziologije počelo se akumulirati veoma brzo, naročito nakon 1838. godine kad su Matthias Schleiden i Theodor Schwann formulirali ćelijsku teoriju. Ta je teorija tvrdila tada radikalnu stvar: da se organizmi sastoje od jedinica zvanih ćelije. Daljnja otkrića Claudea Bernarda na kraju su dovela do njegovog koncepta milieu intérieur (unutrašnja sredina), koji će kasnije prihvatiti američki fiziolog Walter Cannon i promovirati ga pod nazivom homeostaza.
U 20. vijeku biologe je također počelo zanimati kako funkcioniraju i drugi organizmi osim ljudskog, što je na kraju dovelo do nastanka poredbene fiziloogije i ekofiziologije.[5] Među glavne stručnjake u ovim poljima spadaju Knut Schmidt-Nielsen i George Bartholomew. U najskorije vrijeme kao disciplina se izdvojila i evolutivna fiziologija.[6]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Prosser, C. Ladd (1991). Comparative Animal Physiology, Environmental and Metabolic Animal Physiology (4th iz.). Hoboken: Wiley-Liss. str. 1–12. ISBN 0-471-85767-X.
- ^ a b Hall, John (2011). Guyton and Hall textbook of medical physiology (12. izdanje iz.). Philadelphia: Saunders/Elsevier. str. 3. ISBN 978-1-4160-4574-8.
- ^ "Physiology". Science Clarified. Advameg, Inc. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ Fell, C.; Pearson, F. (novembar 2007). "Historical Perspectives of Thoracic Anatomy". Thoracic Surgery Clinics 17 (4): 443–8. doi:10.1016/j.thorsurg.2006.12.001.
- ^ Feder, ME; Bennett, AF; WW, Burggren; Huey, RB (1987). New directions in ecological physiology. New York City: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-34938-3.
- ^ Garland Jr., Theodore; Carter, P. A. (1994). "Evolutionary physiology". Annual Review of Physiology 56 (56): 579–621. doi:10.1146/annurev.ph.56.030194.003051. PMID 8010752.
 |
U Wikimedijinom spremniku se nalazi još materijala vezanih uz: |
|
|||||
