Lektez! |
Novajeti kun nombri
- 7 kg elektronika eskombron produktas averaje singla homo en mondo. (UN-backed alliance Solving the E-Waste Problem, Oslo, decembro 2013.)
- 17,5 litri de pura alkoholo po adulto drinkesas en Bielorusia, olqua esas la maxim granda quanto en la mondumo. En Moldavia drinkesas 16,8, en Lituania 15,4, en Rusia 15,1, en Rumania 14,4 litri. (Ogonyok, mayo 2014.)
- 136 mondala heredajo-situi esas efektota da la su-levo di la maroaquala nivelo pro la klimatala varmesko. (Marzeion & Levermann: Loss of the cultural world heritage and currently inhibated places to sea-level rise. Environmental Research Letters, marto 2014.)
- 20.000 prostituciti supozesas laborar en Francia. De li 90 po cent esas exterlandani. (The Economist, London, decembro 2013.)
- 50.000 ledri di pitoni vendesas nelegale en Europa yarale. Olia valoro esas miliardo US$. (Python Conservation Partnership, Paris 2014.)
- 69.000 mutoni esis furtita dum 2012 en Britania. (The Economist, London, decembro 2013.)
- 700.000 homi laboris che la 14.157 restorerii di Mc Donald’s en Usa ye la fino di 2013. (Bloomberg Businessweek, NY, decembro 2013.)
- 2.500.000 morti rezultis pro alkoholo ye 2012. La cifro ye 1990 esis 750.000. (The Economist, decembro 2013.)
|
Eventi en historio
ye 5 di julio …
1054. La supernovo SN 1054, qua nuntempe esas vidita kom la Kankro-nebuloso, esis observata da Chiniana astronomi. Li notis ke ol esis sis-foye plu brilanta kam Venuso, e tam brilanta kam la plena Luno. La Kankro-nebuloso, la restajo dil explozanta stelo, esas cirkume 6500 lumyari de Tero, ed olua diametro esis cirkume 11 lumyari. Ye la centro esas la Kankro-pulsaro: ca esas neutrono-stelo, havanta diametro cirkume 30 km, qua turnas 30,2 foye dum sekundo ed emisas radiado.
1610. John Guy ed altra koloniisti departis de Bristol, Anglia, seglirante a Nov-Lando. Il projetis koloniizar Nov-Lando pos vizito al insulo en 1608. Il ed altra komercisti di Bristol suskriptis a la entraprezo, e rejulo James 1ma di Anglia grantis charto en aprilo 1610. La kolonio, di qua Guy esis guvernanto, esis sucesoza. Il retroiris ad Anglia en somero di 1611, e retrovenis a Nov-Lando en 1612 kun plusa koloniisti. Il esforcis establisar furo-komerco kun indijeni. Il lasta-foye retroiris ad Anglia en 1613. En 1618 il divenis urbestro di Bristol.
1965. La kantisto Maria Callas aparis lasta-foye en opero, en Tosca, da Giacomo Puccini, ye la Royal Opera House en London. El naskis en 1923 en la urbo Nova-York; elua genitori venis de Grekia. Elua operala kariero komencis en Grekia en 1941, e duris en ta lando til 1945, e pose en Italia ed altra-loke. Elua maxim bone konocata rolo esis la titulo-rolo en la opero Norma da Vincenzo Bellini. Pos 1965 el docis e koncertis. Dum la lasta yari el rezidis en Paris, ed el mortis en 1977.
|
|
Kunlaborez! |
Andrea del Verrocchio (1437 til 1488) esis Italiana skultisto e piktisto.
Viziero esas parto avana di la kasko, quan onu abasis por shirmar la vizajo, e tra qua onu povis vidar e respirar per greto streta.
William Herschel (n. 1738, m. 1822) esis Britaniana astronomo, naskinta en Hannover. En 1781 il deskovris la planeto Urano, e ye 11 di januaro 1787, il deskovris du sateliti di la planeto.
La republiko di India esas la duesma maxim populoza lando dil mondo kun plu kam un miliardo habitanti, ed ol esas la sepesma maxim granda lando en geografiala areo. Kun plura majora lingui e centi de dialekti, diversa religii ed kulturi, plura granda urbi e plu kam 700.000 vilaji, India existas misterioze, amba en la klasika, tradicionala metodi, ed en la moderna industriala mondumo.
|
|