Crá Croí Cois Cuain

Barry Ward mar Jim Gralton ag an Pearse-Connolly Hall sa scannán Jimmy’s Hall

Insíonn scannán nua Ken Loach, Jimmy’s Hall, scéal Jim Gralton as Ifreannach i gContae Liatroma, ar dhíbrigh rialtas an tSaorstáit as an tír é in 1933.

Rugadh Gralton in 1886. Agus é 14 bliain d’aois chuaigh sé go Baile Átha Cliath agus chuaigh sé isteach in arm na Breataine.

Níor mhair sé ró-fhada ansin áfach, nó gearradh pionós air nuair a dhiúltaigh sé snas a chur ar bhutaisí na n-oifigeach. Cuireadh faoi ghlas é nuair a chuir sé in éadan pholasaithe na Breataine in Éirinn.

Thréig sé an t-arm agus chaith sé tamall ag obair mar mhianadóir sa Bhreatain Bheag agus ar na duganna i Learpholl Shasana. Fuair sé post ar long agus d’imigh sé ansin go Nua Eabhrac, áit a chaith sé roinnt mhaith blianta ag obair.

Chaith sé tamall i gCabhlach na Stát Aontaithe agus bronnadh saoránacht Mheiriceánach air.

Ba sna blianta seo a chuaigh cúis an lucht oibre ina chroí, agus bhí sé ag léamh saothar Karl Marx agus Séamus Uí Chonghaile i rith ama. I ndiaidh éirí amach 1916 bhí sé lárnach i mbunú Chumainn Sheámuis Uí Chonghaile agus bhain sé úsáid as le tacaíocht agus airgead a bhailiú do fhórsaí na Poblachta nuair a bhí Cogadh na nDúchrónach faoi lán seoil.

Chinn sé ar teacht abhaile agus tháinig sé ar ais go hÉirinn i mí Meithimh 1921, díreach sular fógraíodh an sos cogaidh.

Bhí an t-aon halla pobail sa cheantar dóite ag na Dúchrónaigh, agus chinn sé féin foirgneamh nua a thógáil ar a thalamh féin. Thóg sé féin agus slua de mhuintir na háite an Pearse-Connolly Hall.

Bhain a pobal an-tairbhe as an Halla, é in úsáid acu do ranganna ceoil agus Gaeilge, rincí, léachtanna ar eolaíocht na talmhaíochta agus níos mó. Bhí éisteachtaí ag Cúirt na Dála ann chomh maith agus an ceantar lán le conspóidí talún.

Ní raibh an Eaglais Chaitliceach ná fórsaí an tSaorstáit ró-thugtha le hobair Gralton. Tugadh ‘ain-Chríost’ air i seanmóirí agus i mí Bealtaine 1922, mí roimh thús an Chogaidh Chathartha, rinne arm an tSaorstáit ruagair ar an Halla chun Gralton a ghabháil.

D’éalaigh sé agus chuaigh chuig na Stáit Aontaithe arís. Chaith sé deich mbliana ann, ach nuair a fuair a dheartháir Charlie bás in 1932 tháinig sé abhaile le cúram a thabhairt dá thuismitheoirí agus aird a thabhairt don fheirm.

Ag an am seo bhí Fianna Fáil i ndiaidh teacht i gcumhacht don chéad uair agus bhí cimí poblachtachta á scaoileadh saor ó phríosún. Chreid Gralton nach mbeadh an rialtas nua seo chomh smachtúil leis an cheann a chuaigh roimhe.

D’athoscail sé an Pearse-Connolly Hall agus níorbh fhada go raibh sé lán le ranganna agus rincí arís.

Bhí Gralton gníomhach go polaitiúil, go háirithe ag tacú le teaghlaigh a díshealbhaíodh óna dtithe i mblianta seo na dTríochaidí Ocracha.

Mar gheall air seo tharraing sé aird na hEaglaise arís agus thosaigh siad feachtas ina éadan. Rinneadh ionsaithe ar an Halla nuair a bhí imeachtaí ar siúl, agus ar Oíche Nollag 1932 dódh an foirgneamh go talamh.

I mí Feabhra 1933 d’ordaigh rialtas Fhianna Fáil go ndíbreofaí Gralton as an tír, ag maíomh gur eachtrannach a bhí ann mar gheall ar a shaoránacht Mheiriceánach.

Chuaigh Gralton ar a theitheadh ar feadh sé mhí, ag éileamh triail chothrom, ach rugadh air faoi dheireadh agus cuireadh ar long go Nua Eabhrac é, áit a bhfuair sé bás ar 29 Nollaig 1945.

D’ainneoin na cumhachta a bhí ag an Eaglais Chaitliceach, agus Scanradh Dearg ar siúl a chuir dlús leis an chumhacht sin, ní raibh Gralton riamh idir chomhairlí maidir leis an fhód a sheasamh ar son na cosmhuintire ba chuma cé na máistrí ná tiarnaí talún ná sagairt a bhí ina éadan.

Tá an toil agus misneach sin ag teastáil go fóill inniu. Níl an Spealadh Mór ann ach tá muid ag maireachtáil faoi chóras déine agus níl aon easpa sóiscéalaithe ag an idé-eolaíocht nualiobrálach taobh thiar de.

Is é ceacht Jimmy Gralton gur féidir sin a dhéanamh ón bhun aníos in áit ar bith ach daoine a thabhairt le chéile, fiú más i halla beag é i bportach Liatroma.

Agóid in éadan TTIP sa Ghearmáin ar na mallaibh

Thóg na póilíní timpeall 250 duine ag agóid sa Bhruiséil Déardaoin seo caite, agus bhí roinnt bhall de pharlaimint na Beilge ina measc.

Bhí siad i mbun agóide taobh amuigh de chruinniú mullaigh ghnó na hEorpa, áit a bhfuil idirbheartaíochtaí ar siúl idir an tAontas Eorpach agus Stáit Aontaithe Mheiriceá ar an Pháirtíocht Trádála agus Infheistíochta Tras-Atlantach (TTIP).

Tugtar an Limistéar Saorthrádála Tras-Atlantach (TAFTA) air chomh maith.

Mar a tharlaíonn sé, níl mórán bacanna ann i dtaca le trádáil idir an Eoraip agus na Stáit Aontaithe de. Is léir mar sin go bhfuil cúis eile taobh thiar den chlár seo.

Ar an chéad dhul síos, ba mhaith le lucht gnó bheith ábalta na rialúcháin éagsúla atá ag tíortha a shárú, agus tabharfaidh TTIP seans dóibh sin a dhéanamh.

Mar shampla, cuirtear níos mó srian ar bhia agus ar bharra géinmhodhnaithe san Eoraip ná sna Stáit Aontaithe. Chomh maith leis sin, cuireann roinnt rialtas Eorpacha agus fiú rialtais áitiúla i SAM moratóirí nó srianta ar an scoilteadh hiodrálach, ‘fracking’.

Faoi TTIP beidh comhlachtaí ábalta a rá go gcuireann a leithéid de shrianta bac ar thrádáil agus ar bhrabúsaíocht s’acu, agus gearrfear pionóis áirithe ar an rialtas i gceist mar gheall air seo.

Baineann cuid eile de TTIP la maoin intleachtúil. Cuimsíonn seo paitinní, cóipcheart, trádmharcanna, cosaint sonraí agus níos mó. Ligfidh seo do chomhlachtaí stop a chur le leigheasanna cineálacha, agus brúfar na leaganacha brandáilte de leigheasanna ar sheirbhísí sláinte agus ar othair ag uasmharcáil uafásach.

Ar ndóigh tá ardú chostais chúram sláinte ina chéim eile i dtreo córais a fhreastalaíonn ar na saibhre amháin.

Níl aon iontas sna forbairtí seo. Ta lucht ceannais an Aontais Eorpaigh faoi mheirse an chórais nualiobrálaigh le tamall fada, agus le blianta anuas tá siad ag obair ar chonarthaí agus ar bheartanna éagsúla chun cearta na gcorporáidí a dhaingniú agus cearta na ndaoine, cearta cheardcumainn, cearta rialtas náisiúnta fiú a ídiú.

Tá seo le feiceáil go soiléir agus réiteach díospóide idir infheisteoirí agus stát (ISDS) mar chuid den pháirtíocht trádála agus infheistíochta tras-Atlantach.

Faoin mhír seo, má tá ‘díospóid’ idir comhlacht agus stát ina bhfuil siad ag feidmhiú tugtar an cás os comhair painéal rúnda d’eadránaithe. Sáraíonn an painéal seo dlithe dúchais na tíre atá i gceist agus sna háiteanna ina bhfuil siad i bhfeidhm faoi láthair tá na billiúin punt tugtha acu do na comhlachtaí móra.

In 2011, thug rialtas na hAstráile dlí isteach faoi phacáistiú toitíní. As sin amach, bheadh toitíní ar díol i bpacáistíocht phléineáilte. Mar thoradh air seo, thug an chomhlacht Philip Morris an rialtas os comhair na cúirte.

Déanann siad Benson & Hedges, Marlboro agus i bhfad Éireann níos mó brandaí eile toitíní, agus mhaígh siad go gcuirfeadh dofheicteacht a dtrádmharcanna isteach ar an mhargadh s’acu.

In 2012, rinne rialtas na Gearmáine cinneadh éirí as fuinneamh núicléach. Chuir tubaiste Fukushima sa tSeapáin dlús leis an chinneadh sin. Mar thoradh, thóg an comhlacht fuinnimh Vatenfall cás in éadan na Gearmáine agus d’éiligh siad €3.7 billiún mar chúiteamh de bhrí go raibh dhá stáisiún cumhachta acu sa tír.

Tá an comhlacht Lone Pine ag tógáil cás in éadan rialtas Cheanada mar gheall gur chuir an chúige Quebec moratóir ar an scoilteadh hiodrálach. Tá Lone Pine ag éileamh $250 milliún as cealú a “gceart luachmhar tochailt faoi Abhainn Saint Lawrence ar lorg ola agus gáis”.

Taobh thiar de na hidirbheartaíochtaí seo ar TTIP/TAFTA, tá ionsaí ar an daonlathas i gcroílár an scéil. Ní féidir glacadh le toil an phobail i dtír ar bith má thagann an toil sin salach ar bhrabús na gcomhlachtaí idirnáisiúnta.

Más maith linne mar náisiún go mbeadh an t-íosráta pá giota beag níos airde nó an ceart ag daoine dul isteach i gceardchumainn, nó go mbeadh polasaithe ag ár rialtas atá chun sochair na timpeallachta – i ndáiríre, más maith linn go mbeadh aon chosaint shóisialta nó thimpeallachta nó eacnamaíochta ag an phobal agus ag glúnta le teacht, tá an tAontas Eorpach ag dréachtú páirtíochta a chinntíonn nach mbeidh neart againn air.

Is ceist mhór í seo agus le toghcháin na hEorpa ar siúl tá an ciúnas bodhraitheach.

An Lá Dearg

Bhuel, tharla sin.

Dé Sathairn seo caite tháinig beagnach 10,000 duine go Béal Feirste le páirt a ghlacadh sa Lá Dearg, mórshiúl ag éileamh cearta, cothromas agus cóir do phobal na Gaeilge.

Bhí daoine ó gach cearn den tír i láthair, ó Ghlinntí Aontroma go Corca Dhuibhne i gContae Chiarraí. Chomh maith leis sin bhí imeachtaí dlúthpháirtíochta ag titim amach i Meiriceá Thuaidh, le Gaeil i Nua Eabhrac agus i gCeanada ag déanamh a gcuidse le tacú leis an lá.

Tháinig an lá seo i gcomharba ar Lá Mór na Gaeilge i mBaile Átha Cliath i mí Feabhra. Tá feachtas náisiúnta a thógáil le cinntiú go mbeidh todhchaí ann don Ghaeilge, go maireann sí sna Gaeltachtaí agus go bhfuil na deiseanna agus an ceart ag pobal na teanga san iarGhaeltacht, idir thuaidh agus theas, lena saol a chaitheamh trí mheán na Gaeilge.

Ba é éirí as Sheáin Uí Chuirreáin, an Coimisinéir Teanga, a spreag na Gaeil i dtreo gnímh – go háirithe nuair a cuireadh i leith rialtas na Sé Chontae Fichead go raibh cur i gcéill ann maidir leis an teanga.

Ag an am chéanna foilsíodh tuairisc Comex a chuir locht ar fheidhmeannas Stormont as easpa dul chun cinn ó thaobh na Gaeilge de. Agus díreach ina dhiaidh sin d’fhógair Foras na Gaeilge an cinneadh s’acu faoin Samhail Nua Maoinithe agus ba iad eagraíochtaí sna Sé Chontae a bhí thíos leis.

Mar sin shocraigh roinnt Gael teacht le chéile agus imeacht mór a reáchtáil ag cur tús le feachtas a dhíríonn ar chúinsí sna Sé Chontae. Beartaíodh trí éileamh le bheith mar bhunchlochanna don fheachtas:

• Go ritear Acht Gaeilge cuimsitheach ceart-bhunaithe
• Go gcomhlíonann an stát ó thuaidh a ndualgas reachtúil le go bhforbrófar córas Gaeloideachais
• Go gcuirfear acmhainní cuí ar fáil ar son fhorbairt phobal na Gaeilge

Agus Dé Sathairn seo caite chonaic muid túsphointe an fheachtais.

Feachtas Bus Choláiste Feirste

D’éirigh daoine i mBéal Feirste an mhaidin sin agus chonaic siad an comhartha scríofa go soiléir ar an Sliabh Dubh – bhí ‘An Lá Dearg’ buailte linn. Bhí sé le feiceáil go soiléir ag gach grúpa ag teacht isteach sa chathair ar an mhótarbhealach chomh maith.

Obair iontach a bhí ann ó na Gaeil óga i Misneach Bhéal Feirste i gcomhar leis an ghrúpa ealaín Gael Force Art le tús spleodrach a chur leis an lá.

Agus bhí Gaeil óga ar thús cadhnaíochta i rith an lae. Bhí na fir agus mná óga seo ag stiúradh an mhórshiúil, agus job den scoth a rinne siad ag iarraidh deich míle duine a láimhseáil – agus cúpla dineasár ar thaobh an bhóthair freisin (gan masla a chaitheamh ar ár gcara T-Rex Ó Saurus!)

Bhí Gaeil óga ar an ardán i rith na n-imeachtaí ag Cearnóg Theach an Chustaim. Bhí buíon cheoltóirí ó Cholaiste Feirste ag bualadh leo nuair a tháinig an slua chuig an cheann scríbe. Bhí ceol chomh maith ó J.J. Ó Dochartaigh agus ó Éamonn Ó Faogáin, atá óg ina chroí gan amhras.

Na mílte ag siúl

Ón ardán labhair na déagóirí Cassie Ní Chatháin agus Tigernach Ní Chasaide faoi chúrsaí oideachais, agus na héilimh a bhí acu le freastal ar Ghaelscoileanna gan bac. Labhair Móna Uí Dhochartaigh faoi chlann óg a thógáil trí Ghaeilge agus na deacrachtaí a bhain le seirbhísí a fháil.

Labhair Sara Ní Chuireáin ó Ghaeltacht Thír Chonaill faoin streachailt leis an Ghaeltacht a shábháil, rud atá iontach tábhachtach dúinn má tá muid chun an teanga a athbheochan ar fud na tíre.

Ach i mo bharúil féin ba é Aodh Óg Ó Gairbheith laoch an lae, gasúr Gaeltachta trí bliana d’aois a chan dán don slua a bhí lán le greann agus le cumhacht.

Thug an lá seans do dhaoine bualadh le chéile, agus díreach i ndiaidh na hocáide ag an Chearnóg bhí cruinniú i dTigh Uí Mhadáin. Bhí daoine ó Ghaeltacht Thír Chonaill agus ó Chonamara ann. Bhí daoine ó Bhaile Áth Cliath agus ó Bhéal Feirste ann, agus ó áiteanna nach iad.

Bíodh is go bhfuil an feachtas ag cur éileamh ar an stát, is cuid lárnach de chomh maith gréasáin a thógáil le Gaeil ar fud na tíre ionanns gur féidir linn cuidiú lena chéile lenár bpobail a thógáil arís.

Thig linn ceachtanna a roinnt agus dlúthpháirtíocht a léiriú mar níl aon fheachtas ‘áitiúil’ ann agus muid ag obair i dtreo athbheochan na Gaeilge agus athghabháil na hÉireann. Léirigh 10,000 duine sin ar shráideanna Bhéal Feirste Dé Sathairn.

Páistí páirteach i Rith 2014 i mBéal Feirste

Coicís ó shin bhí deis ag Conradh na Gaeilge féachaint ar Bhille na dTeangacha Oifigiúla 2014 a bhfuil á ullmhú ag rialtas na Sé Chontae Fichead faoi láthair.

Ní dheachaigh an cháipéis i gcion orthu. Dar leis an Chonradh, lagaíonn sé an tAcht atá ann cheana féin agus níl ann ach cúngú agus cúlú ó thaobh na Gaeilge de.

Ó thuaidh níl an scéal níos fearr, ná baol air. I mí Eanáir, d’fhoilsigh Comex – coiste na saineolaithe ar chur i bhfeidhm na Cairte Eorpaí um Theangacha Réigiúnacha nó Mionlaigh – d’fhoilsigh siad tuairisc ag cáineadh fheidhmeannas Stormont as an esapa dul chun cinn ó thaobh cúrsaí Gaeilge de.

Bhí béim ar leith sa tuairisc ar an chóras oideachais agus tugadh le fios nach raibh an roinn ag tabhairt an tacaíocht ná maoiniú cuí don earnáil. Tá fírinne an ráitis sin le feiceáil go forleathan ar fud an stáitín, le daoine ag teacht le chéile i bhfeachtas bus Choláiste Feirste agus grúpa tuismitheoirí i nDoire ag cur tús le feachtas nua eile le go mbunófaí meánscoil Ghaeilge sa chontae sin.

In amanna is trua liom cás Fhoras na Gaeilge, nó is léir go bhfuil an aisíneacht ag streachailt le sé bliana anuas mar gheall ar chiorruithe airgid ar gá dóibh cur ar aghaidh chuig na heagraíochtaí éagsúla atá ag feidhmiú ar fud na tíre ar mhaithe leis an teanga.

Sin ráite, is deacair dom greim a fháil ar pé straitéis nó cur chuige atá ag an Fhoras na laethanta seo. Ní gá dom trácht ar an phrácás atá sa tSamhail Nua Maoinithe, ach is léir go dtuigtear sin anois agus ionadaithe rialtas ag sciolairt le cur in iúl go mbeidh dílárnú éigin ann maidir le poist agus nach bhfágfar na Sé Chontae in áit na leathphingne.

Tá ceisteanna móra ann anois maidir leis an phlean atá ann do Scéim Phobail Gaeilge, a chuireann ciste trí bliana ar fáil do beagnach fiche eagraíocht.  Faoin phróiseas oscailte a bhí ann go dtí seo, ba eagraíochtaí lonnaithe sna Sé Chontae iad 11 as an 19 eagraíocht a d’éirigh leo an t-airgead a fháil. Tá ceithre cinn acu suite i mBéal Feirste.

Tá caint ann anois go n-athrófaí an próiseas chun go mbeidh an t-airgead spréite amach ‘go cothrom’ ar bhonn tíreolaíoch.

Agus le déanaí mhaígh an Foras go raibh deireadh ag teacht le maoiniú na n-irisí An tUltach, Feasta, Nós, Gaelport.com agus Beo.ie.

Ní ionann seo is a rá gur gá dúinn bheith faoi smúit nó in ísle brí ar ndóigh. Tá cultúr féinghnímh agus féinchabhrach ag pobal na Gaeilge atá ag fás arís de réir a chéile.

Agus mé ag scríobh faoi na meáin is fiú trácht ar an nuachtán Goitse, an páipéar áitiúil i nGaeltacht Thír Chonaill. Ag deireadh na bliana seo caite chuaigh siad i mbun slua-chistiú ar an idirlíon ag iarraidh cuidiú leis an pháipéar a fhoilsiú. D’fhreagair na Gaeil dóibh agus bhailigh siad €5,000 don tionscnamh s’acu.

Tá an spiorad céanna taobh thiar den Rith, a chríochnaigh i mBéal Feirste ag an deireadh seachtaine. Rith sealaíochta 700km atá ann, gach ciliméadar urraithe ag scoileanna, cumainn spóirt agus chultúrtha, daoine aonair agus araile.

Ach chomh maith leis an airgead, tá tógáil meanman ina chuid an-tábhachtach den imeacht seo.

Duine ar bith a chonaic na páistí óga ó na Gaelscoileanna agus na cumainn lúthchleas Gael ar bhóithre Bhéal Feirste Dé Sathairn seo caite, chonacthas dóibh an misneach sin a chinnteoidh go leanfaidh muid orainn dár dtógáil féin mar phobal.

Cinnteoidh an spiorad sin chomh maith go gcloífidh muid seandearcaí an dá stáit sa tír seo i leith na Gaeilge – an naimhdeas agus an neamhshuim – agus go mbainfidh muid amach cearta agus cóir agus cothromas dúinne agus do na glúnta le teacht.

Beidh seans againn sin a chur in iúl arís ar an Lá Dhearg, Dé Sathairn 12ú Aibreán i mBéal Feirste. Bí linn don lá mhór.

Bothán Gaeltachta sa Cheis Fhada

Agus daoine ag plé cúrsaí reatha na Gaeilge le déanaí, chonaic mé roinnt tagairtí don seanfhrása chlúiteach sin faoi gach abairt Ghaeilge a fhoghlaimítear a bheith mar philéar i streachailt na saoirse.

Tá an frása sin anois 30 bliain d’aois agus is dócha go bhfuil sé chomh cumhachtach agus chomh conspóideach agus a bhí riamh, bíodh is go maith le daoine ar gach taobh an abairt amháin sin a úsáid in uaigneas.

Sna luath-1980í bhí borradh mór faoin Ghaeilge sa stáitín seo. Tháinig cuid mhaith de sin ar bhealach amháin nó bealach eile ó na chimí poblachtacha. Spreag teagacs na Gaeilge le linn agóid na pluide daoine, go háirithe nuair a tugadh le fios go raibh an teanga ag an deichniúr stailceoir ocrais. Mar bharr air seo nuair a scaoileadh príosúnaigh saor thosaigh líon acu ag teagasc na Gaeilge ina bpobail féin.

In 1982 bhunaigh Sinn Féin Roinn Cultúir le tairbhe a bhaint as an scéal seo. D’fheidhmigh an grúpa seo ar feadh roinnt blianta ag eagrú ranganna Gaeilge agus ag dul i mbun gníomhaíochtaí éagsúla leis an teanga a chur chun cinn, rud nach raibh éasca sna blianta sin. Agus i mí Bealtaine 1984 d’eagraigh siad seimineár lae ar thábhacht na Gaeilge.

Foilsíodh téacs na gcainteanna agus miontuairiscí na gceardlanna sa leabhrán Ag Foghlaim na Gaeilge. Agus é i mbun oráide ar an ábhar don slua i láthair, dúirt Pádraig Ó Maolchraoibhe:

“B’fhéidir go síleann cuid agaibh go dtig linne, Éireannaigh, a bheith saor agus Gaelach gan ár dteanga féin a labhairt ach ní chreidim go dtig linn. Ní shílim go dtig linn a bheith ar dhóigh ar bith neamhspleách agus muid chomh cóngarach seo do Shasain.

“Má ghlacann muid go bhfuil an cultúr Angla-Meiriceánach forleathan, an cultúr seo a dtugann Poblachtóirí i gcoitinne ‘Coca Cola Culture’ air, ní shílim go dtig linn mairstin mar phobal neamhspleách gan ár dteanga a bheith againn. Is ionann gach abairt a fhoghlaimíonn sibh agus piléar i streachailt ar son na saoirse, is ionann gach cor cainte ar bhur dteanga agus bríce in athógáil mhór, athógáil an náisiúin Ghaelaigh.”

Is léir go raibh ciall ní ba leithne aige seo ná leis an choimhlint idir an pobal náisiúnach i gcoitinne agus an stát Briotanach in Éirinn amháin. Measaim féin go raibh sé ag cur in iúl go raibh tábhacht ag an Ghaeilge mar chuid den streachailt idirnáisiúnta in éadan an impiriúlachais chultúrtha.

Le himeacht aimsire tá athruithe éigin tagtha ar an saol. Tá port nua ag Sinn Féin maidir leis an teanga ar ndóigh, a n-ionadaithe ag maíomh gur gá í a ‘dhípholaitiú’. Ach tá sé soiléir nach bhfuil an troid in éadan an ‘Coca Cola Culture’ thart, ná baol air.

Tá beagnach 7,000 teanga a labhairt ar fud an domhain, agus measann saineolaithe go mbeidh idir 50 faoin chéad agus 90 faoin chéad acu imithe in éag faoi dheireadh an chéid seo. Dar le UNESCO, tá an Ghaeilge i mbaol.

Ar bhealach, is féidir féachtaint air seo mar iarmhairt nádúrtha an chaipitleachais.

Ag díriú ar chúrsaí eacnamaíochta, d’fhoilsigh Oxfam ar na mallaibh tuairisc a insíonn dúinn go bhfuil an méid céanna maoine ag an 85 duine is saibhre ar domhan agus atá ag an 3.5 billiún is boichte. Tá maoin á carnadh i lámha scothaicme. Scríobh Karl Marx in Das Kapital:

“Tá líon mhóruaisle an chaipitil ag síorlaghdú, iad siúd a dhéanann forlámhas agus monaplú ar bhuntáistí uile an phróisis chlaochlaithe seo, agus taobh leis téann an ainnis, leatrom, daorsmacht, táirbhéim agus dúshaothrú i méad; ach mar aon leis seo freisin fásann ceannairc an lucht oibre, aicme atá ag síormhéadú in uimhreacha, agus iad múinte, aontaithe agus eagraithe ag meicníocht chéanna an phróisis tháirgthe chaipitligh é féin.”

Tá an monaplú seo chomh fíor do chultúr agus atá sé do chaipitil, agus tá sé amhlaidh ó thaobh na frithbheartaíochta de chomh maith.

Tá pobail dhúchasacha ar fud na cruinne i mbun gnímh inniu lena dteanga agus a gcultúr a shábháil agus a aistriú chuig an chéad ghlúin eile. Tá siad ábalta ceachtanna a theagasc do, agus a fhoghlaim ó, phobail eile go hidirnáisiúnta.

Mar sin, is cuma cén cineál duine a labhraíonn an Ghaeilge – bíodh siad caitliceach, protastúnach, moslamach nó aindiagach; bíodh siad ina bpoblachtóirí, n-aontachtóirí nó sóisialaithe – is ionann gach abairt Ghaeilge inniu agus buille in éadan an impiriúlachais chultúrtha.