Кол арын
Бо болза кижи бүрүзү эдип-немеп шыдаар
ажык энциклопедия-дыр.
Бо Википедияда 713 чүүл бар.
Чаа чүүлдүң адын көзенекке бижиңер:
Солун чүүл:
Моңгуш, Валерий Кечил-оглу (орус. Монгуш Валерий Кечилович) – Тыва Республиканың улустуң Хөөмейжизи деп хүндүлүг аттың эдилекчизи (1995 ч.), хөөмейниң кол хевирлериниң тергиин күүседикчизи, бот-тывынгыр композитор, ус-шевер, тыва үндезин ёзу-чаңчылдарның эдилекчизи.
Намдары
Өвүр кожууннуң Хандагайты суурга 1953 чылдың июнь 4-те, хөөмейге салым-чаяанныг төрел-аймактан Моңгуш Кечил Балган-оглунуң өг-бүлезинге төрүттүнген. Бичиизинден-не хөөмей-сыгытты, тыва хөгжүм херекселдеринге ойнаарын төрелдеринден өөренип алган. Ооң чогаадыкчы ажыл-ижи аныяанда-ла Хандагайтыга болуп турган хөй-ниити культура хемчеглеринден эгелээн. Республика чергелиг мөөрей фестивальдарынга киржип, тиилекчи болуп эгелээн. Валерий чонда билдингир «Аъттың дерии» деп хөөмей-ырының бир дугаар күүседикчизи. Валерий Моңгуш профессионал сценага артист, хөөмейжи мергежилге Тываның «Саяан» аттыг күрүнениң танцы-сам, ыры-хөгжүм ансамблиниң эге тургузукчу ансамбли болур «Чечекке» 1970 чылдан эгелеп ажылдап, чуртталгазынга чаа арынны ажыткан. «Саяан» ансамблинге ажылдап тура, эштери-биле Москвага болуп эрткен V-ки Бүгү Россияның эстрада артистериниң мөөрейинге 1973 чылда киришкеш Дипломантылар болган. 1980 чылда Өвүр кожууннуң “Буланныгның эдискизи”-деп хөөмей-сыгыт ансамблинге салым-чаяанныг эштери биле ажылдап, Республика чергелиг мөөрейлерге киржип, хөй удаа тиилекчилер болуп келген. 1992 чылда Хакас республикага болган “Тун пайрам” байырлалынга киришкеш “Делегейниң тускай үннери” (Уникальные голоса мира) деп 1993 чылда болур фестивальче чалалганы акызы Николай Кечил-оглу Моңгуш биле кады алган. Ынчалдыр, алышкылар Николай база Валерий будун СССР-ни төлээлеп, Англияның кадынының Лондон хоорайда ордузунга 1993 чылда хөөмей-сыгыдын бараалгаткаш, фестивальдың Гран-При шаңналын алганнар. Валерий 1994 чылда Геннадий Туматтың тургускан бөлүү-биле Японияга тыва хөөмейни бараалгаткан. Валерий Моңгуш 2003 чылда “Өртемчей” бөлүүнде Откун Достай баштаан хөөмейжилер-биле кады база катап Японияга барып, хөөмейниң мөгейикчилеринге бараалгаан. Ол хөй-санныг тыва хөөмейниң даштыкыда мөгейикчилерин Тывага келирге өөредип чоруур. Арга-сүмезин тыва аныяк хөөмейжилерге харам чок берип, хөөмей-биле күүседир чараш ырыларны чогаадып берип чоруур. Валерий Кечилович 2014 чылда тыва үндезин культура төвүнүң үн бижидер студиязынга бодунуң репертуарын бижиткен.
Башкы ажылы
1990-2008 чылга чедир Өвүр кожууннуң Хандагайтының салым-чаяанныг уруглар школазының Солчурда салбырынга тыва хөгжүм болгаш хөөмей башкызы. Ыры-хөөмейниң “Салгал” аттыг бичии оолдарның ансамблин аңаа тургускан. В.К.Моңгуштуң өөреникчилери Республика чергелиг “Сарадак” аттыг мөөрейниң тиилекчилери: Ховалыг Алаш (1998), Куулар Мерген (2000 ч.).
Чогааткан ырылары
В.К.Моңгуш ырыларның сөзү аялгазын таарыштыр чогаадыр хөөмейжи. Ооң ырылары чараш болганындан чонда билдингир. Оларның аразында дараазында ырыларны киирип болур: “Дембилдей” (“Чиргилчин” бөлүүнүң репетуарында кирип турар), “Хөөмей-сыгыт чуртту Тывам” (“Хүн-Хүртү бөлүүнүң репетруарында) “Өвүрүмнү” (Өвүр кожууннуң хөөмейжилериниң ыдык ыры база Тыва национал оркестрниң репертуарында), “Хөөмей” (“Тыва хөгжүм” деп бөлүктүң репертуарында).
Тыва Википедияже кирип моорлаңар!
Эки хүннүң мендизи-биле, эргим өңнүк!
Тыва Википедия дээрге Википедия деп делегей деңнелдиг интернет-энциклопедияның бир кезээ-дир. Тыва Википедия болза тыва дыл кырында үндезилеттинген эң баштайгы энциклопедия болур. Ол хостуг болгаш ажык, а чүл дээрге күзелдиг кижи бүрүзү бүрүткетпейн-даа эдип, немеп, бижип болур бооп турар. Оон аңгыда Тыва Википедия тыва дыл интернет четкизинге нептерээринге дөмек болуп турар. Тыва дыл сайзыраарынга, четкиге делгереңгей болурунга, эртем-билиг талазынга хөгжүүрүнге, ажыглалче хөйү-биле киреринге база тыва дылдыг ниитилелдиң дем каттыжарынга, сайзыраңгай болурунга Тыва Википедияның салдары дыка улуг.
Ынчаңгаш, бир эвес сен тыва дыл читпезин, ам-даа улай хөгжүп-сайзыразын, нептерезин деп бодаар болзуңза Тыва Википедияның сайзыраарынга дузала, өңнүк! Энциклопедияны бижиирде эртем-билиглиг болуру албан эвес, ону школачы-даа, сургуул-даа, ажыл чок-даа, эртемден-даа кижи бижип болур. Тыва дылды долузу-биле билири база албан эвес. Чүге дизе Тыва Википедия ажык болгаш хостуг: ону күзелдиг кижи бүрүзү эки туразы-биле бижип болур. Ынчаңгаш, эргим өңнүк, Тыва Википедияга бичии-даа бол үлүүң киир! Тыва Википедияның сайзыраарынга дузала!
Бир эвес сен Википедияны ам-даа чедир билбес азы бир дугаар кирип турар болзуңза Орус Википедияже киргеш, канчаар ажылдап, бижип эгелээриниң дугайында, база канчаар ону ажыглап болурунуң дугайында «Справкадан» номчуп болур сен. Оон ыңай, Викиге ажылдаарының дугайында ВикиНомдан база номчуп болур сен.
Хүндүткел-биле, Тыва Википедияның авторлары!
«Вконтактеде» Тыва Википедияның бөлүү: vk.com/tyvawiki
Чугула херек программалар
Түрк дылдыг Википедиалар
Төрелдешкек төлевилелдер
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| Викишыгжамыр Медиафайлдар шыгжамыры |
Викисөстүк Сөстүк болгаш тезаурус |
Викитека Үндезин сөзүглелдер |
Викицитатник Цитаталар чыындызы |
Викимедээ Медээлер |
Викином Номнар болгаш саавыр удуртулгалар |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| Викиверситет Өөредилге |
Викиамытаннар Дириг амытаннар янзылары |
Мета-вики Викимедиа төлевилелдери дугайында Вики |
Викиданныйлар Билиглер дөзү |
Викигид Орук айтыкчызы |
Викимедианың Инкубатору Чаа дылдар үлежи |
Википедия дээш юридиктиг болгаш техниктиг харыысалганы Викимедиа Фондузу хүлээттинген.
Фондунуң эжи — НП «Викимедиа РУ», ооң сорулгазы болза Викимедианың төлевилелдерин Россияның девискээринге нептередири.
Чаа киржикчилер Удуртукчулардан болгаш өске киржикчилерден дуза ап болур. Оон ыңай өске аргаларны сонуургаңар Википедия-биле харылзаа.
