Battle of Kircholm - Bitwa pod Kircholmem
Bitwa pod Kircholmem (obecnie miejscowość
Salaspils na Łotwie, 25 km na południowy wschód od Rygi) bitwa stoczona 27 września 1605 w czasie polsko-szwedzkiej wojny o Inflanty w latach 1600-1611. Przyczyną bitwy były zmagania o dominium Maris
Baltici.
Było to jedno z najświetniejszych zwycięstw I Rzeczypospolitej. Blisko czterotysięczna polsko-litewska armia pod dowództwem hetmana polnego litewskiego
Jana Karola Chodkiewicza (
1040 piechoty,
2400 jazdy i 4 bądź 7 dział, w tym oddziały kozackie i tatarskie), głównie dzięki twórczemu użyciu przez wodza polskiego husarii jako siły przełamującej, rozgromiła ponad trzykrotnie liczniejszą armię szwedzką pod dowództwem Karola IX Sudermańskiego (8500 piechoty,
2500 jazdy i 11 dział oprócz Szwedów walczyli zaciężni żołnierze holenderscy, szkoccy i niemieccy).
Wojska Rzeczypospolitej straciły ok.
100 żołnierzy (
200 zostało rannych), z czego tylko 13 husarzy i towarzyszy pancernych, oraz
150 koni. Niewielką liczbę zabitych tłumaczy się tym, że atak i w jego konsekwencji zwycięstwo nastąpiły bardzo szybko a jeźdźcy kryli się za końskimi karkami. Jednak strata koni oznaczała wyeliminowanie z walki na dłuższy czas praktycznie całej chorągwi jazdy, gdyż długo ćwiczone konie husarskie były trudne do zastąpienia.
Szwedzi stracili ok. 6-7,5 tys. żołnierzy (znaczna część padła w czasie ucieczki), czyli ponad połowę stanu osobowego armii, z czego wielu dowódców, m.in. gen.
Andersa Lenartssona, Fryderyka, ks. Lüneburskiego. Sam Karol IX ocalał jedynie dzięki rajtarowi Henrykowi Wrede, który oddał swego konia monarsze, co przypłacił życiem. Ponadto Szwedzi zostali zmuszeni do odstąpienia od oblężenia Rygi.
The Battle of
Kircholm (
September 27, 1605, or
September 17 in the
Old Style calendar then in use in
Protestant countries) was one of the major battles in the
Polish-Swedish War of 1600-1611. The battle was decided in
20 minutes by the devastating charge of
Polish-Lithuanian Commonwealth cavalry, the
Winged Hussars. The battle ended in the decisive victory of Polish-Lithuanian forces, and is remembered as one of the greatest triumphs of
Commonwealth cavalry.
Chodkiewicz, having smaller forces (approximately a 1:3 disadvantage), used a feint to lure the
Swedes off their high position. The Swedes under
Charles thought that the
Lithuanians were retreating and therefore advanced, spreading out their formations to give chase. This is what Chodkiewicz was waiting for.
The Commonwealth forces now gave fire with their infantry causing the Swedes some losses, at which
point the Hussars quickly re-grouped their battle formations and charged at the
Swedish lines.
The battle started with the
Polish-Lithuanian cavalry charge on the Swedish left flank. At the same time approximately
300 Polish-Lithuanian Hussars charged the Swedish infantry in the centre to prevent them from interfering with the cavalry action on both their flanks. According to one contemporary source "Carolomachia" cavalry went on attack with the
Lithuanian battlecry, "Mušk!"[citation needed] (approximate
English translation would be "strike" or "beat"). After the Swedish cavalry was pushed back, Chodkiewicz ordered his left wing and all of his reserves to attack the opposing right Swedish flank. The Swedish reiters were beaten back on both wings and the infantry in the centre was attacked from three sides simultaneously.
Quickly, with Swedish horsemen running back into their own infantry, the Swedes were in panic, and the whole army collapsed in flight. It was at this point that the Swedes suffered their heaviest casualties.
Polish-Lithuanian
Hussar, by T. BendaThe fighting lasted barely 20 to
30 minutes, yet the Swedish defeat was utter and complete. The army of
Charles IX had lost at least half, perhaps as much as two-thirds, its original strength. The Polish-Lithuanian losses numbered only about 100 dead and 200 wounded, although the Hussars, in particular, lost a large part of their trained battle horses.
[from:
Wikipedia]