הויפט זייט

ברוכים־הבאים צו דער וויקיפּעדיע די פֿרײַע ענציקלאָפּעדיע וואָס יעדער איינער קען רעדאַקטירן. 10,315 אַרטיקלען אויף ייִדיש וויקיפּעדיע איז אַ מולטישפּראַכיקער, וועב־באַזירטער, פֿרײַער אינהאַלט ענציקלאפּעדיע פּראָיעקט, געשריבן אַלס צוזאַמענאַרבעט דורך וואָלונטירן פֿון דער גארער וועלט. זעט נאָך בײַ וויקיפעדיע:וועגן... איבערבליק • רעדאַקטירן • שאלות • הילף קאַטעגאָריעס • רעקאָמענדירטע אַרטיקלען א - ב - ג - ד - ה - ו - ז - ח - ט - י - כ - ל - מ - נ - ס - ע - פ - צ - ק - ר - ש - ת אינהאַלט מאַטעמאַטיק פֿיזיק טעכנאָלאָגיע ביאָלאָגיע רפֿואה געאָגראַפֿיע היסטאָריע סאָציאָלאָגיע רעליגיע ייִדישקײַט ייִדישע שפּראַך חורבן אײראָפע ספֿרי־קודש חסידישע הױפֿן רבנים מצוות און מנהגים אויסדערוויילט בילד יידן זאגן תשליך ביים ווייסל אין ווארשע אױסדערװײלטע אַרטיקלען איבונגען מיינט לויפן, שפּאַצירן, און הייבן שווערע וואָג, האַלט די מוסקלען פונעם קערפער אויפגעפרישט און אַקטיוו צו לעבן לאַנג און געזונט. קאמוניזם, טייטש: א טעאריע און סיסטעם פון סאציאלע און פאליטישע ארגאניזאציע וועלכע איז געווען א הויפט קראפט אין וועלטליכע פאליטיק פאר רוב יארן אינעם 20סטן יאר-הונדערט. אלס א פאליטישע באוועגונג האט קאמוניזם געזוכט אונטערצואווארפן קאפיטאליזם דורך אן ארבייטערס רעוואלוציע און איינשטעלן א סיסטעם אין וועלכע פראפערטי איז די אייגנשאפט פון א גאנצע באפעלקערונג אינאיינעם אנשטאט אינדיווידועלן. אלבערט איינשטיין - איז געווען א אידישער פיזיקער און מאטעמאטיקער וואס איז מערסט באקאנט פאר זיין ספעציעלער טעאריע פון רעלאטיוויטעט. אין יאר ה'תרפ"א ; 1921 איז ער באלוינט געווארן מיט דער נאבעל באלוינונג פאר פיזיק. יידישער לוח איז א יערליכע קאלענדאר וואס האט אין זיך די טעג, מאנאטן און יאר, ווי אויך די פרשת השבוע און ימים טובים. עס קען אויך האבן אין זיך יארצייטן, דף היומי, חק, און אנדערע טעגליכע באזירטע שיעורים. הארץ אטאקע איז ‫אַן אַקוטע אינפֿאַרקציע פֿון מיִאָקאַרדיום (AMI אָדער, מער געוויינטלעך צווישן דאָקטוירים, MI) איז אַן ערנצטע, פּלוצעמדיקע האַרצקרענק וואָס איז כּולל פֿאַרשיידענע ניוואָען ברוסטווייטיק אָדער אומבאַקוועמקייט, שוואַכקייט, שוויצן, ניט־גוטקייט, ברעכן און קרומע האַרצריטמען, און דערפֿירט טייל מאָל צום פֿאַרלירן די באַוווּסטזײַן. דער פיטאַגאָראַס פּרינציפּ איז א געאמעטרישער כלל וועלכער איז געווארן באקאנט געמאכט דורך דעם גריכישן פילאסאף און מאטעמאטיקער פיטאגאראס. דער כלל לערנט אז ביי יעדן רעכטווינקל דריי-עקן, וועט די שטח פון א פערפעקטן קעסטל אויפ'ן היפאטענוז (דער שיפער חלק אנטקעגן דעם רעכטווינקל) זיין גלייך ווי די סומע פון ביידע קעסטלעך פון די אנדערע צוויי זייטן. ר' חיים יוסף דוד אזולאי (חיד"א) איז דער באקאנטער ספרדישער גדול וואס האט באלייכט דעם ספרדישן יידנטום מיט זיין תורה, קדושה און חכמה. ער האט מחבר געווען צענדליקער ספרים אויף אלע תּורה־פּראָפֿעסיעס, ער איז געווען א באקאנטער מענטש אין דער גארער וועלט. ער איז געווען א שד"ר צוויי מאל פון ארץ ישראל קיין חוץ לארץ, וואס האט געזאמלט געלט פאר די ארימע ייִדן אין ארץ ישראל. ד"ר מרדכי שעכטער (2007-1927), דער דריטער רעדאַקטאָר פֿון אױפֿן שװעל (1957־2004), איז אַ באַװוּסטער ייִדיש־לינגװיסט, ־שרײַבער, און ־לערער. ער איז געבױרן געװאָרן אין טשערנעװיץ (דעמאָלט רומעניע) אין 1927 און האָט געקראָגן זײַן דאָקטאָראַט אין לינגװיסטיק פֿון װינער אוניװערסיטעט אין 1951. פֿון דעמאָלט אָן װױנט ער אין אַמעריקע. הײַנט… י"ז אב ה'תפ"ד - נפטר געווארן ר' שמשון ווערטהיימער, פרנס פון וויען דף היומי: מסכת פסחים דף ל"ד װיקיפּעדיע אין אַנדערע שפּראַכן וויקיפעדיעס מיט מער ווי 1,000,000 אַרטיקלען: Deutsch (דײַטש) – English (ענגליש) – Español (שפּאַניש) – Français (פֿראַנצייזיש) – Italiano (איטאַליעניש) – Nederlands (נעדערלאַנדיש) – Русский (רוסיש) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 500,000 אַרטיקלען: 日本語(יאַפּאַניש) – Polski (פּױליש) – Português (פּאָרטוגעזיש) – Svenska (שװעדיש) – Tiếng Việt (װיעטנאַמיש) – 中文 (כינעזיש) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 100,000 אַרטיקלען: العربية (אַראַביש) – Български (בולגאַריש) – Català (קאַטאַלאַן) – Čeština (טשעכיש) – Dansk (דאַניש) – Esperanto (עספּעראַנטאָ) – Eesti (עסטיש) – فارسی (פּערסיש) – Suomi (פֿיניש) – עברית (העברעיִש) – हिन्दी (הינדיש) – Hrvatski (קראָאַטיש) – Magyar (אונגעריש) – Bahasa Indonesia (אינדאָנעזיש) – 한국어 (קאָרעיִש) – Lietuvių (ליטוויש) – Norsk (נאָרװעגיש) – Română (רומעניש) – Simple English (פשוטע ענגליש) – Slovenčina (סלאָװאַקיש) – Slovenščina (סלאָװעניש) – Српски (סערביש) – Türkçe (טערקיש) – Українська (אוקרײַניש) – Volapük (וואלאפוק) – Winaray (וואַריי־וואַריי) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 50,000 אַרטיקלען: Azərbaycanca (אזערביידזשאניש) – Ελληνικά (גריכיש) – Euskara (באַסקיש) – Galego (גאַליציאַניש) – Krèyol ayisyen (קרעאל) – ქართული (גרוזיניש) – Latina (לאַטײַן) – Bahasa Melayu (מאַלײַיש) – नेपाल भाषा (נעפאַל בהאַסאַ) – Nynorsk (נאָרװעגיש נינאָרסק) – Occitan (אָקסיטאַניש) – Piemontèis (פיעמאנטיש) – Srpskohrvatski / Српскохрватски (סערבא־קראאטיש) – తెలుగు (טעלוגו) – ไทย (טײַלענדיש) – O'zbek (אוזבעק) וויקיפעדיעס מיט מער ווי 10,000 אַרטיקלען: Afrikaans (אַפֿריקאַנס) – Alemannisch (אַלעמאַניש) –   (אַמהאַריש) – Asturianu (אַסטוריש) – Žemaitėška (זאַמוטיש) – Беларуская (ווײַסרוסיש) – Bosanski (באָסניש) – Basa Ugi (בוגינעזיש) – کوردی (סאראני) –Cymraeg (װעלשיש) – Zazaki (זאַזאַקי) – Frysk (מערבֿ־פֿריזיש) – Gaeilge (איריש) – Gàidhlig (שאטיש געליש) – Fiji Hindi (פֿידזשי הינדי) – Հայերեն (אַרמעניש) – Ido (אידאָ) – Interlingua (אינטערלינגװע) – Íslenska (איסלענדיש) – Basa Jawa (יאַװאַנעזיש) – ಕನ್ನಡ (קאַנאַדאַ) – Ripoarisch (ריפואַריש) – Kurdî/ كوردی (קורדיש) – Lëtzebuergesch (לוקסענבורגיש) – Lumbaart (לאמבאַרדיש) – Latviešu (לעטיש) – မြန်မာစာ (בירמאַניש) – Napulitano (נאַפאליטאַניש) – Plattdüütsch (נידעריג סאַקסאן) – नेपाली (נעפאַליש) – شاہ مکھی پنجابی (מערב פאַנזשאַבי) – Basa Sunda (סונדאַניש) – தமிழ் (טאַמיל) – Тоҷикӣ (טאַדזשיקיש) - Tatarça (טאָטעריש) – اردو (אורדו) – Walon (וואַלון) – Yorùbá (יארובאַ) – Bân-lâm-gú (דרום מיניש) – 粵語 (קאַנטאנעזיש) – יידיש וויקיפעדיעס מיט מער ווי 5,000 אַרטיקלען: Corsu (קארסיש) - Māori (מארי) – Tarandíne (טאַראַנדין) – संस्कृतम् (סאנסקריט) – Scots (סקאטס) – Vèneto (ווענעטיש) פולשטענדיגע ליסטע – פֿארשלאגן אויפצובויען א נײַע וויקיפעדיע באַאַרבעטן װיקיפּעדיע שװעסטער פּראָיעקטן מעטאַ־וויקי קאָאָרדינאַציע פֿון פּראָיעקטן וויקיווערטערבוך דער פֿרײַער ווערטערבוך וויקיציטירן - - וויקיביכער - - וויקיביבליאָטעק די פֿרײַע ביבליאָטעק וויקיזגאַל - - Commons רעפּאָזיטאָריע פֿון מולטימעדיע וויקינייעס - - וויקידאטן פרייע וויסן־באזע