Opium
Opium is het ingedroogde melksap van de opiumpapaver of slaapbol (Papaver somniferum; 'somniferum' betekent 'slaap brengend'), dat een aantal alkaloïden bevat waarvan codeïne, morfine, noscapine en papaverine de belangrijkste zijn. Middelen die uit opium worden geëxtraheerd worden opiaten genoemd, maar niet alle opiaten worden uit opium gewonnen.
[bewerken] Opiaten en verwante stoffen
Heroïne is een morfinederivaat dat ontstaat door acetylering van morfine. Er bestaan nog andere opiaten met soortgelijke eigenschappen: pijnstillend, sederend (slaapverwekkend), hoestonderdrukkend en constiperend (darmwerking vertragend). Al deze stoffen zijn in meer of mindere mate verslavend. Codeïne is dat enigszins, morfine vrij sterk en heroïne zeer sterk. De verwante stof methadon, die gebruikt wordt bij het afkicken van heroïneverslaafden, is een synthetische verbinding met een morfineachtige werking.
Opium werd vroeger ongezuiverd gebruikt door het te eten. Dat was in China tot in de 18e eeuw de gebruikelijke wijze om opium te consumeren. Het roken van opium zou volgens Chinese bronnen in Taiwan zijn ontdekt. Opium werd in China zelf eeuwenlang met mate gebruikt als medicijn of als genotmiddel, maar Marco Polo maakte geen gewag van opium. Toen de VOC en de Britse Oost-Indische Compagnie de Chinezen steeds meer opium gingen verkopen, kreeg de Chinese regering oog voor de ontwrichtende uitwerking van de opiumhandel. Pogingen om de invoer een halt toe te brengen werden in de opiumoorlogen door de Westerse landen met veel geweld verijdeld. Pas na de machtsgreep van Mao Zedong kwam er een eind aan de voor China verwoestende massale opiumverslaving.
Verslaving aan opiaten is overal ter wereld nog steeds een belangrijk sociaal en medisch probleem; morfine en heroïne behoren echter daarnaast ook nog steeds tot de meest effectieve pijnstillers. De indicaties voor codeïne zijn vooral het bestrijden van matig ernstige pijn, het tegengaan van kriebelhoest en een lage dosis is werkzaam tegen diarree.
[bewerken] Opiumwinning
De opium wordt gewonnen door de slaapbol, oftewel de zaaddoos die de plant vormt nadat hij is uitgebloeid, in te kerven. Hierbij komt wit melksap naar buiten druppelen dat op de zaaddoos bruin opdroogt. Het gestolde wondsap wordt daarna verzameld. Door zuivering worden hieruit morfine en codeïne gewonnen en door chemische bewerkingen heroïne.
-
Vers wit melksap
-
Melksap (bruin verdroogd)
De slaapbol is niet moeilijk te telen in niet al te koude klimaten. Door gebrek aan een centrale regering met voldoende autoriteit wordt tegenwoordig vooral in Afghanistan, in de Gouden Sikkel, veel opium verbouwd. Tot 1991 was Myanmar, in de Gouden Driehoek, het grootste opiumproducerende land.
De VOC dreef voor een belangrijk deel op de lucratieve handel in opium[1]. Zij liet de distributie na 1745 over aan de Sociëteit van den Amfioen Handel.
[bewerken] Het woord opium
- Het woord opium is uit het Latijn afkomstig, en dateert in het Nederlands uit de zestiende eeuw (1554). Daarnaast was in vroeger eeuwen de vernederlandste term heulsap gebruikelijk; heul betekent in dit verband "papaver", en is verwant met het Latijnse woord oleum, "olie". Het vreemde woord voor "opium" is overigens ook in het Nederlands binnengekomen via het Portugese afiâo (1596) en had dan de vorm amfioen of, in een oudere spelling, amphioen. [2]
- Het woord "opium" is ook in overdrachtelijke zin gebruikt. Door Karl Marx en door Lenin werd religie beschreven als "opium van het volk". Marx lichtte dit toe: de godsdienst was "de zucht van het in het nauw gedrongen schepsel, het gemoed van een harteloze wereld en de geest van geestloze toestanden"; kortom, hij vervulde eenzelfde rol als opium.
Bronnen, noten en/of referenties
|
 |
Zie de categorie Opium van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden. |
