Gabon, Republika Gabońska (franc. République Gabonaise) – państwo położone w środkowej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Graniczy z Gwineą Równikową, Kamerunem (na północy) i Kongiem (na wschodzie). Stolicą i największym miastem Gabonu jest Libreville.
Od czasu uzyskania niepodległości od Francji, 17 sierpnia 1960, Gabon był rządzony tylko przez trzech prezydentów. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku Gabon wprowadził wielopartyjny system i nową demokratyczną konstytucję, która uwzględniła bardziej transparentny proces wyborczy i zreformowała wiele rządowych instytucji. Niewielka populacja (niespełna dwa miliony), obfite bogactwa naturalne i zagraniczne inwestycje uczyniły z Gabonu jeden z najbogatszych krajów regionu o jednym z najwyższych HDI w Czarnej Afryce. Jest członkiem organizacji międzynarodowych jak MFW, NAM, ONZ, UNESCO i WHO.
-
Osobny artykuł: Historia Gabonu.
[edytuj] Wczesna historia
Pierwsze odkryte ślady ludzkiej obecności na tym terenie pochodzą z przełomu paleolitu i neolitu. W późniejszym czasie ziemie te zostały zasiedlone przez liczne plemiona z grupy Bantu. Pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli do Gabonu byli w 1471 trudniący się handlem niewolnikami Portugalczycy.
[edytuj] Gabon jako kolonia francuska
Francuskie Kongo. Tubylcy z Gabonu – kolonialna pocztówka z 1905 r.
W XVIII wieku na terenie Gabonu zaczęli osiedlać się Francuzi. Francja przybrała status seniora przez podpisywanie traktatów z gabońskimi wodzami przybrzeżnych plemion w 1839 i 1841 roku. Amerykańscy misjonarze z Nowej Anglii założyli misję przy Baraka (obecnie Libreville) w 1842 roku. W 1849 roku, Francuzi zdobyli statek służący do transportu niewolników i wypuścili oni niewolników przy delcie rzeki Komo. Niewolnicy założyli w tym miejscu osadę o nazwie Libreville (fr. miasto wolności). Francuscy eksploratorzy spenetrowali gęste dżungle Gabonu w okresie 1862 – 1887. Najsławniejszy, Savorgnan de Brazza, wykorzystywał gabońskich tubylców w poszukiwaniach górnego biegu rzeki Kongo. Francja zajęła Gabon w 1885 roku, a w 1889 roku został on włączony do Konga Francuskiego. W 1910 roku Gabon stał się częścią Francuskiej Afryki Równikowej, federacji, która przetrwała do 1959 roku. W 1946 roku otrzymał status francuskiego terytorium zamorskiego, a w 1958 roku na podstawie referendum stał się republiką posiadającą ograniczoną autonomię przewidzianą dla krajów Wspólnoty Francuskiej. Gabon ostatecznie uzyskał niepodległość 17 sierpnia 1960 roku.
[edytuj] Niepodległy Gabon
W latach sześćdziesiątych XX wieku Gabon brał udział w tworzeniu grupy państw Brazzaville. Od momentu uzyskania niepodległości istniały dwie partie: BDG, rządzony przez Leona M'Ba, i UDSG (Union Démocratique et Socialiste Gabonaise) od Jean-Hilaire Aubame. BDG uzyskało poparcie od trzech z czterech niezależnych ustawodawczych zastępców i M'Ba został zaprzysiężony premierem. Wkrótce potem było wnioskowane, że Gabon miał niewystarczającą liczbę osób dla systemu dwupartyjnego, dwóch przywódców partii zgodziło się co do jednej listy kandydatów. W lutym 1961 r. odbyły się wybory, utrzymane pod nowym systemem prezydenckim, w których Léon M'ba został prezydentem, a Aubame ministrem spraw zagranicznych.
Ta koalicja istniała do lutego 1963 r., gdy większe BDG zmusiło członków UDSG do wybrania między przyłączeniem do swojej partii albo rezygnacji. Ministrowie UDSG ustąpili, a Léon M'ba rozpisał wybory na luty 1964 r. oraz również zmniejszył liczbę miejsc Zgromadzenia Narodowego (od 67 do 47). UDSG nie zebrał listy kandydatów zdolnych spełniać wymagania z wyborczych dekretów. Gdy BDG miało duże szanse ponownie wygrać wybory, gabońskie wojsko obaliło prezydenta M'Ba w bezkrwawym zamachu stanu 18 lutego 1964 r. Francuskie wojsko na nowo przywróciło jego rząd następnego dnia. Wybory odbywały się w kwietniu z wieloma opozycyjnymi kandydatami. Kandydaci BDG odnieśli zwycięstwo wyborcze, otrzymując 31 miejsc, a opozycja 16. W marcu 1967 roku, Léon M'ba był wybrany na prezydenta, a Omar Bongo (wtedy Albert Bongo) na wiceprezydenta. M'Ba zmarł później tamtego roku, i Omar Bongo został prezydentem.
W marcu 1968 Bongo oznajmił, że Gabon zostanie jednopartyjnym krajem przez rozwiązanie BDG i założenie nowej partii – Gabońska Partia Demokratyczna. Bongo został wybrany na prezydenta w lutym 1975 roku i ponownie wybrany w grudniu 1979 r. i listopadzie 1986 r. na okres siedmiu lat. W kwietniu 1975 r. zlikwidowano urząd wiceprezydenta, a na jego miejsce wprowadzono premiera. Używając PDG jako narzędzia, by zlikwidować regionalne i plemienne rywalizacje, które podzieliły gabońską politykę, Bongo starał się jednoczyć naród.
Opozycja partii PDG kontynuowała swoją politykę, jednakże, we wrześniu 1990 r., dwie próby zamachu stanu nie powiodły się. Gospodarczy kryzys i chęć liberalizacji polityki spowodowały agresywne demonstracje i strajki studentów i robotników na początku 1990 r. W odpowiedzi na ich żądania, Bongo wynegocjował z nimi znaczące koncesje płacowe. W dodatku obiecał utworzyć PDG i organizować krajową polityczną konferencję na przełomie marca i kwietnia 1990 roku, by omówić przyszły polityczny system Gabonu. PDG i 74 organizacji politycznych było obecnych na konferencji. Uczestnicy zasadniczo podzielili się na dwie luźne koalicje.
Konferencja kwietniowa zatwierdziła szeroko zakrojone polityczne reformy, wliczając w to tworzenie senatu, decentralizację procesu budżetowego, wolności zgromadzeń i prasy, i anulowanie wiz wyjazdowych. W próbie prowadzenia zmiany politycznego systemu na wielopartyjną demokrację, Omar Bongo został przewodniczącym PDG i stworzył przejściowy rząd, na czele którego stanął nowy premier – Casimir Oyé-Mba. Gabońskie Socjaldemokratyczne Ugrupowanie (RSDG) było mniej liczne niż poprzedni rząd i obejmował przedstawicieli z kilku partii opozycyjnych w jego szafce. RSDG sporządziło projekt tymczasowej konstytucji, która dostarczyła podstawowej deklaracji praw człowieka i niezawisłego sądownictwa, ale zachowało silne prawa wykonawcze dla prezydenta. Po dalszej recenzji przez konstytucyjny komitet i Zgromadzeniu Narodowym, ten dokument zaczął obowiązywać w marcu 1991 r.
Pomimo dalszych antyrządowych demonstracji po przedwczesnej śmierci przywódcy opozycji, pierwsze wybory do Zgromadzenia Narodowego po prawie 30 latach miały miejsce na przełomie września i października 1990 roku. PDG ponowne wygrał wybory w grudniu 1993 roku z 51% liczby głosów, kandydaci opozycyjni odmówili potwierdzenia wyników wyborów. Poważne społeczne niepokoje wywołały ugodę między rządem a frakcjami opozycyjnymi do pracy na rzecz politycznego ośrodka społecznego. PDG wygrało wybory samorządowe w 1996 i 1997 r., ale w kilku ważnych miastach, wliczając w to Libreville, wygrali burmistrzowie opozycyjni.
[edytuj] Pochodzenie nazwy kraju
Nazwa Gabon pochodzi z języka portugalskiego Rio de Gaboa, kiedy to Portugalczycy w 1485 r. przybyli do ujścia zacisznej rzeki, nazywając ją rzeką schronienia.
Gabon jest republiką opartą na konstytucji pochodzącej z roku 1991. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władzę sprawuje 2-izbowy parlament: Zgromadzenie Narodowe (120 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję) i Senat (91 senatorów powoływanych przez rady gminne i regionalne również na 5-letnią kadencję).
W marcu 1991 r. została uchwalona nowa konstytucja. Wśród jej zapisów pojawia się deklaracja praw człowieka i rządowa komisja doradcza, która zajmuje się kwestiami gospodarczymi i społecznymi. Wielopartyjne wybory odbywały się w 1990-91, chociaż partie opozycyjne miały jeszcze nie być formalnie dopuszczone do nich.
Największe partie Gabonu to:
-
Osobny artykuł: Prezydenci Gabonu.
Pierwszym prezydentem niepodległego Gabonu był wybrany w 1961 r. Léon M'ba. Prowadził antyopozycyjną politykę, która doprowadziła do zamachu stanu w 1964 roku, udaremnionego przez wojska francuskie. Następnie prezydentem Gabonu został Omar Bongo. Był on jest jednym z najdłużej pozostających u władzy osób na świecie. Prezydentem został w 1967 roku i sprawował tę funkcję aż do śmierci 8 czerwca 2009 roku. Był członkiem Gabońskiej Partii Demokratycznej. W październiku 2009 prezydenturę objął jego syn, Ali Bongo Ondimba.
-
Osobny artykuł: Premierzy Gabonu.
Obecnym premierem Gabonu od 27 lutego 2012 roku jest Raymond Ndong Sima. Jest on członkiem Gabońskiej Partii Demokratycznej.
Senat jest izbą wyższą gabońskiego parlamentu. Zasiada w nim 91 członków, wybranych na okres sześciu lat w jednomandatowych okręgach wyborczych przez lokalnych i departamentalnych radnych.
Pierwszym prezydentem senatu był Georges Rawiri (1932-2006), stary krajowy wpływowy polityk i bliski sojusznik Omara Bongo. Służył na tym stanowisku aż do swojej śmierci w 2006 roku. Został on zastąpiony przez obecnego senatora – René Radembino Coniquet pochodzącego z grupy etnicznej Myéné.
[edytuj] Zgromadzenie Narodowe
Zgromadzenie Narodowe (Assemblée Nationale) jest niższą izbą gabońskiego parlamentu. Zasiada w nim 120 członków (111 deputowanych wybieranych w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję i dziewięciu członków wyznaczonych przez prezydenta).
[edytuj] Sądownictwo
Cywilny system sądownictwa w Gabonie składa się z trzech części: sądy okręgowe, sądy apelacyjne i Sąd Najwyższy Gabonu. Sąd Najwyższy ma trzy izby: sądowy, administracyjny i księgowości. Konstytucja z 1991 roku, która dała wiele podstawowych wolności i praw, też utworzyła również Sąd Konstytucyjny – ciało, które rozważa tylko konstytucyjne zagadnienia i wykazuje właściwy stopień samodzielności w podejmowaniu decyzji.
Sądownictwo składa się również z wojskowego trybunału, który rozpatruje wykroczenia pod wojskowym prawem, państwowego sądu bezpieczeństwa (cywilny trybunał) i specjalnego sądu karnego dla przypadków oszustwa i korupcji, włączając w to rządowych urzędników.
Konstytucja daje prawo do publicznego procesu sądowego i prawa do obrony prawnej, ale nie ma żadnego prawa do domniemania niewinności. W dodatku, chociaż konstytucja zapewnia ochronę do nieingerencji w prywatność i korespondencję, nakaz przeprowadzenia rewizji łatwo może być wydany przez sąd, czasami po wykrytym fakcie. Znaczący czynnik odstraszający od politycznej zdrady to słaba niezależność sądownictwa w próbach bezpieczeństwa stanu, gdzie wpływ sędziego może mieć ważne znaczenie. Sąd Bezpieczeństwa Państwa, ostatnio zebrany w 1990 roku, jest zwoływany przez rząd, by rozpatrywać sprawy dotyczące bezpieczeństwa państwa.
[edytuj] Uroczystości państwowe
Święta państwowe
| Data |
Polska nazwa |
Oryginalna nazwa |
| 19 lutego |
Dzień Konstytucji |
|
| 12 marca |
rocznica założenia Gabońskiej Partii Demokratycznej |
|
| 17 sierpnia |
Dzień Niepodległości |
Jour d'Indepence |
[edytuj] Przestrzeganie praw i swobód
Wolność i demokracja
W raporcie Freedom in the World 2006, ogłoszonym przez pozarządową amerykańską organizację Freedom House, Gabon znalazł się w kategorii państw "Częściowo wolnych" ze wskaźnikiem 4,5 w 7-stopniowej skali[1].
Wolność prasy i mediów
1) w raporcie Freedom of the Press 2005 (Freedom House) Gabon znalazł się w kategorii państw "Częściowo wolnych" na 139. miejscu na 194 ze wskaźnikiem 66 w 100-stopniowej skali[2].
2) w raporcie Press Freedom Index 2004 organizacji Reporterzy bez Granic (ang. Reporters Without Borders, RWB, fr. Reporters sans frontières, RSF', Gabon był na 115. miejscu na 167.[3]
[edytuj] Stosunki międzynarodowe
Gabon nie jest silnie zaangażowany w politykę międzynarodową. Od 1973 roku, liczba krajów utrzymujących stosunki dyplomatyczne z Gabonem podwoiła się. W wewnątrzafrykańskich wydarzeniach Gabon opowiada się za rozwojem przez ewolucję a nie rewolucję i popiera wolną przedsiębiorczość jako system najbardziej skuteczny w szybkim wzroście gospodarczym. Zainteresowany stabilnością w Centralnej Afryce i możliwościach interwencji, Gabon był bezpośrednio zainteresowany wysiłkami mediacji w Czadzie, Republice Środkowoafrykańskiej, Kongo, Angoli i dawnym Zairze (DRK). W grudniu 1999 roku, dzięki mediacji prezydenta Bongo, zostało zawarte porozumienie pokojowe w Kongo Brazzawille między rządem a większością dowódców zbrojnego buntu. Gabon był silnym rzecznikiem regionalnej stabilności i gabońskie siły zbrojne odgrywały ważną rolę w ONZ w stabilizacji Republiki Środkowoafrykańskiej (MINURCA).
[edytuj] Podział administracyjny
-
Gabon jest podzielony w 9 prowincji i na 37 departamentów.
Mapa hydrograficzna Gabonu
-
Osobny artykuł: Geografia Gabonu.
Gabon leży w środkowej Afryce nad Oceanem Atlantyckim. Długość linii brzegowej wynosi 880 km. Na północy graniczy z Gwineą Równikową (długość granicy – 350 km) i Kamerunem (300 km), na wschodzie i na południu z Republiką Konga (1903 km). Przez terytorium państwa przechodzi równik. Kraj jest rozciągnięty pomiędzy szerokościami geograficznymi 2°N i 4°S. Największą rzeką przepływającą przez państwo jest Ogowe. Gabon także zachowuje naturalne środowisko z czym może być największą przestrzenią naturalnych parków w świecie. We wrześniu 2002 roku prezydent ogłosił, że na obszarze stanowiącym około 10 procent terytorium kraju – w tym na części dziewiczego wybrzeża – powstaną parki narodowe. Parki te maja powierzchnię 30 000 km² co jest równe w przybliżeniu powierzchni Belgii.
Administracyjnie, Gabon jest rozdzielany do 9 prowincji, które dzielą się na 37 departamentów.
[edytuj] Informacje ogólne
[edytuj] Ukształtowanie powierzchni
Gabon jest położony w większości na Progu Dolnogwinejskim, średnio wznoszącym się na wysokość 600 m n.p.m.Jest położony wzdłuż nizin, rozciągające się na szerokości od 30 do 200 km, gdzie na szerokości dłuższej niż 96 km tworzy skalisty stok, którego wysokość sięga od 450 do 600 m. Ten płaskowyż jest położony na północy, wschodzie i w większości na południu. Rzeki schodzące z głębi wyrzeźbiły głębokie kanały wobec skarpy, podzielając ją na odmienne części, takie jak Góry Krystaliczne i Góry Chaillu. Są to góry położone w różnych częściach Gabonu. Północna linia brzegowa głęboko jest nacięta z zatokami, estuariami i deltami tak daleko na południe jak delta rzeki Ogowe, tworząc doskonałe naturalne schronienia. Dalej na południu wybrzeże staje się bardziej strome, ale są też przybrzeżne obszary ograniczone przez laguny i bagna namorzynu. Faktycznie cały teren jest zawarty w dorzeczu Rzeki Ogowe, której długość wynosi około 1100 km długa i nadaje się do żeglugi na długości około 400 km. Najniższy punkt wysokościowy znajduje się u wybrzeża Oceanu Atlantyckiego (0 m n.p.m.), a najwyższy punkt to Mont Bengoué (1 070 m n.p.m.)[4] lub według innych źródeł Mont Iboundji o kwestionowanej wysokości 1575 m n.p.m.[5][6].
[edytuj] Zasoby naturalne
Zasoby naturalne: ropa naftowa, mangan, uran, złoto, drewno, rudy żelaza, energia wodna.
[edytuj] Zagrożenia
Zagrożenia: wylesianie, kłusownictwo.
Gabon leży w strefie klimatu równikowego wybitnie wilgotnego. Średnia roczna temperatura wynosi 26 °C. Najgorętszym miesiącem jest styczeń, z przeciętną temperaturą wahającą się w Libreville od 23 °C do 31 °C. Przeciętne lipcowe temperatury, czyli najzimniejszego miesiąca, znajdują się w zasięgu między 20°C i 28°C. Od czerwca do września nie ma faktycznie żadnych opadów ale jest wysoki poziom wilgotności; sezonowo najwięcej deszczu pada w grudniu i styczniu. Deszcz wtedy jest intensywny. Nadmierny deszcz jest spowodowany przez kondensację wilgotnego powietrza będącego skutkiem połączenia się, bezpośrednio poza wybrzeżem, zimnego Prądu Benguelskiego z południa i ciepłego Prądu Gwinejskiego z północy. Roczna suma opadów waha się pomiędzy 1500 a 2500 mm.
Przez Gabon przepływają trzy rzeki główne:
| Nr |
nazwa |
długość |
powierzchnia dorzeczy |
| 1. |
Ogowe |
1200 km |
215 000 km² |
| 2. |
Nyanga |
600 km |
22 000 km² |
| 3. |
Komo |
230 km |
5000 km² |
[edytuj] Przyroda Gabonu
[edytuj] Fauna i flora
Pokrywa roślinna na terenach Gabonu jest i gęsta i jej przyrost jest szybki. Około 80% powierzchni kraju zajmują wilgotne lasy równikowe i aż 20 procent tutejszych gatunków roślin nie występuje nigdzie indziej na ziemi. Puszcza równikowa daje schronienie gorylom, szympansom, słoniom leśnym i wielu innym zagrożonym gatunkom zwierząt. Dzięki niedawno utworzonym parkom Gabon znalazł się w pierwszym szeregu strażników afrykańskiej różnorodności biologicznej. W Gabonie występuje ponad 6000 gatunków roślin oraz inne gatunki, które raz na rok tracą liście. Wzrost drzew jest szczególnie gwałtowny; w rzadziej zalesionych obszarach, drzewa są średnio wysokie na 60 m i pnie grubo są splecione z winoroślami. Występuje tu około 300 gatunków drzew. W przybrzeżnych regionach szerokie przestrzenie są przykryte wysoką trawą papirusu. W Gabonie można spotkać takie gatunki drzew jak okoumé, mahoń, iroko. Poza tym występują: mango, bananowiec, palma kokosowa, heban, iboga, palma, spathodea, kakaowiec. Sawanny występują w dolinach rzek Nyanga i Ngoumé.
W Gabonie można spotkać takie zwierzęta jak: bawół, bongo, dzioborożce, kameleon, karakal, kot złoty, szympans zwyczajny, krab, słoń afrykański, goryl, buszbok, hipopotam, świnia leśna, ibis, manat afrykański, mamba czarna, mamba pospolita, mandryl, mangusta, łuskowiec, lampart, lew, sępowronek, potamochoerus, papuga popielata, jeżozwierz, żmija gabońska.
Problemy Gabonu w dziedzinie ochrony środowiska dotyczą wycinki lasów, zanieczyszczenia i utrzymanie dzikiej przyrody. Lasy, które zajmują 80% powierzchni kraju są zagrożone przez nadmierną wycinkę drzew.
Przybrzeżne lasy Gabonu były zubożałe, ale istnieje program ponownego zalesienia. Około 2,7% całkowitego obszaru powierzchni Gabonu jest pod ochroną. Zanieczyszczenie gruntu jest problemem w rozwoju miejskich centrów przez zanieczyszczający przemysł i gospodarstwa domowe. Miasta Gabonu łącznie produkują 0,1 milionów ton śmieci rocznie. Woda w Gabonie jest zanieczyszczona przez przemysł naftowy. Gabon ma 164 m³ kilometrów odnawialnych zasobów wody. Około 47% mieszkańców wsi i 95% mieszkańców miast ma czystą wodę pitną. W wyniku rozwoju demograficznego powiększył się popyt na mięso, kłusownictwo stało się zagrożeniem dla fauny. Począwszy od 2001 roku, 12 ze 190 gatunków ssaków w Gabonie zostały zagrożone. Cztery gatunki ptaków ze 466 też zostało zagrożonych wraz z dwoma gatunkami gadów. Dodatkowo 78 ze ok. 6 000 gatunków roślin zostało zagrożonych. Gabon ma największą populację goryla na świecie.
[edytuj] Parki narodowe
[edytuj] Gospodarka
| Dane statystyczne za lata 2004-2007 |
| struktura zatrudnienia: |
– rolnictwo 60%
– przemysł 15%
– usługi 25% |
| Produkt krajowy brutto ważony parytetem siły nabywczej (PKB): |
20,09 mld USD |
| wzrost PKB: |
4,5% (2007 r.) |
| PKB na jednego mieszkańca: |
13,800 USD |
| udział w strukturze PKB: |
– rolnictwo 5,8%
– przemysł 58,8%
– usługi 35,5% |
| budżet: |
– dochody: 3,353 mld USD
– wydatki: 1,3 mld USD |
| inflacja: |
5% |
| dług zagraniczny: |
3,579 mld USD |
rezerwy złota
i dewizy: |
1,459 mld USD |
| siła robocza: |
600 000 ludzi |
| bezrobocie: |
21% |
| inwestycje: |
24% PKB |
| elektryczność: |
– produkcja: 1,52 mld TWh
– konsumpcja: 1,241 GWh
– produkcja wg źródła:
paliwa kopalne: 27,8%
hydroelektrownie: 72,2%
elektrownie atomowe: 0%
inne: 0% |
| ropa naftowa: |
– produkcja: 266 000 bar/d
– konsumpcja: 13 000 bar/d
– eksport: 228 000 bar/d
– import: 2436 bar/d |
| gaz ziemny: |
– produkcja: 95,91 mln m³
– konsumpcja: 95,91 mld m³ |
| import: |
1,951 mld USD |
| eksport: |
6,856 mld USD |
| eksport (najważniejsi partnerzy): |
– Stany Zjednoczone (27,6%),
– Chiny (15,9%),
– Francja (7,8%),
– Trynidad i Tobago (5,4%),
– Tajlandia (4,3%) |
| import (najważniejsi partnerzy): |
– Francja (35,4%),
– Stany Zjednoczone (7,6%),
– Holandia (5,5%),
– Kamerun (4,5%),
– Belgia (4,3%) |
Gabon jest krajem rolniczo-przemysłowym. W Gabonie uprawiane są takie rośliny jak: jams, maniok, taro, kukurydza, trzcina cukrowa, kawa, kakao, palma oleista. Bardzo dobrze rozwinięty jest tam przemysł wydobywczy (gł. wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej). Gabon posiada także znaczne złoża rud uranu i wystarczające na ponad 100 lat zasoby rud manganu. Nie eksploatowane są jednak dotychczas złoża rudy żelaza w Bélinga (płn.-wsch. część kraju), które należą do największych na świecie. Inne występujące w obfitości bogactwa naturalne – w tym najlepsze na świecie tropikalne gatunki twardego drewna są na razie wykorzystywane w niewielkim stopniu. Gabon jest bardziej rozwinięty niż sąsiednie państwa. Był pełnym członkiem OPEC od 1975 do 1995. Dochód narodowy w przeliczeniu na 1 mieszkańca wynosi 5010 USD i jest czterokrotnie większy od państw Czarnej Afryki. Zaowocowało to nagłym spadkiem skrajnego ubóstwa, jednak wciąż duża odsetek populacji pozostaje biedna. Problemem gospodarki są długi od zaciągniętych pożyczek w latach siedemdziesiątych XX w.
Jednostką monetarną Gabonu jest frank CFA, dzielący się na 100 centymów.
Gabon był uzależniony od drewna i manganu do czasu odkrycia na morzu ropy naftowej we wczesnych latach siedemdziesiątych XX wieku. Sektor naftowy obecnie stanowi 40% PKB, 66% przychodów państwa i 75% przychodów z eksportu[7]. Wydobycie ropy (w 2008 r. wydobywano 230 000 baryłek ropy dziennie) podupadło od czasów, gdy wydobywano 370 000 baryłek ropy dziennie w 1997 roku. W 1998 roku spadek w cenach ropy naftowej wywarł ujemny wpływ na dochody państwowe i gospodarkę. Gabon zajmuje 39. miejsce w świecie pod względem produkcji ropy naftowej (odpowiada za 0,3% produkcji światowej).
Od czasu uzyskania niepodległości, panująca pozycja sektora ropy naftowej znacznie zmniejszyła rolę rolnictwa. Tylko 1.8% całkowitego obszaru ziemi w Gabonie jest przystosowane jako grunty orne i rolnictwo przyczynia się tylko około 5,8% PKB[8]. W 2001 roku, import towarów rolnych do Gabonu to 18% całego importu. Do II wojny światowej, rolnictwo zostało ograniczone głównie do gospodarki samozaopatrzeniowej i uprawiano takie rośliny jak maniok, banany, zboża, ryż, pochrzyn i słodkie ziemniaki. Od czasu niepodległości chciano intensywnie zróżnicować i powiększyć rolniczą produkcję. Eksperymentalne gospodarstwa rolne zostały założone oraz spółdzielnie, które zostały założone przez połączenie wiejskiej ludności. Jednakże rolnictwo nie było na wysokim priorytecie w latach 1976–81 i robotnicy woleli szukać zatrudnienie w obszarach miejskich. Rozwój rolnictwa i małego biznesu utrudnia brak międzynarodowej konkurencji. Innym problemem są braki transportu dóbr na rynki.
[edytuj] Hodowla zwierząt
Gospodarka zwierzęca jest ograniczona głównie przez obecność much tse-tse. Główne zwierzęta, jakie są hodowane w Gabonie to: świnie, owce, kozły, bydło i kury. By zmniejszyć import mięsa, rząd odłożył 200 000 hektarów (494 000 akrów) w niezaludnionych regionach sawanny, by założyć trzy rancza w Ngounie, Nyanga i Lekabi. Aktualnie import zamrożonej wołowiny jest najważniejszym źródłem tego produktu, gdyż koszty importu są cztery razy mniejsze niż lokalnie wyprodukowana wołowina. Produkcja drobiu zaspokaja połowę konsumpcji Gabonu. Typowa roczna produkcja drobiu wynosi 3900 ton.
[edytuj] Rybołówstwo
Rybołówstwo w Gabonie jest stosunkowo słabo rozwinięte. Tradycyjne rybołówstwo wynosi około dwóch-trzecich całego połowu ryb w Gabonie. Wody poza wybrzeżem Gabonu zawierają duże ilości ryb. Głównie są wyławiane tuńczyki i sardynki. Flota rybołówstwa dawniej została bazowana głównie w Libreville. Nowy port rybacki został zbudowany w Port-Gentil w 1979 roku. Ten port jest obecnie centrum operacji dla przemysłowej floty. Całkowity połów ryb w 2000 roku wynosił 47 470 ton, z tego 80% z Oceanu Atlantyckiego. Przez międzynarodowe porozumienie i prawo Gabonu jest wytyczona strefa ekonomiczna, rozciągająca się na ok. 300 km poza wybrzeżem, które zakazuje połowów ryb w tej strefie bez rządowego upoważnienia. Jednakże, odkąd Gabon nie ma łodzi patrolowych, obce trawlery często nielegalnie chwytają tuńczyka w wodach przybrzeżnych Gabonu.
85% powierzchni Gabonu stanowią lasy. Zasoby leśne zawsze dostarczały mieszkańcom Gabonu podstawowych środków do życia, przede wszystkim paliwa i schronienia. W lasach gabońskich występuje ok. 400 gatunków drzew, z czego około 100 gatunków jest wykorzystywanych w przemyśle. Gabon jest największym eksporterem drewna w regionie, a jego udział w rynku handlu drewnem w Afryce wynosi 20%. Leśnictwo jest drugim najważniejszym sektorem eksportowym gospodarki Gabonu - po sektorze wydobycia ropy naftowej. Ponadto Gabon jest największym producentem okoumé na świecie – ok. 90% całej produkcji. Gabon eksportuje też drewna innych drzew, takich jak mahoń, kevazingo i heban. Pozostałe eksploatowane gatunki drzew to m.in. dibetou, movingui i zingana.
Eksploatacja drewna w Gabonie jest utrudniona i rabunkowa. Powodem tej sytuacji są problemy z dogodnym transportem, głównie z powodu nie najlepszego stan Kolei Transgabońskiej i drogi Ndjole – Bitam. W eksploatację lasów Gabonu jest zaangażowanych ok. 50 firm, które mogą dokonywać eksploatacji drewna na obszarze ok. pięciu miliona hektarów powierzchni lasów, które zostały wyznaczone przez rząd.
Gabon jest jednym z najbogatszych państw dawnej Francuskiej Afryki Równikowej jeżeli chodzi o występowanie surowców mineralnych. Gabon jest jednym z światowych liderów w wydobywaniu manganu. Duże złoża manganu występują w Moanda. Produkcja manganu wynosi 2.9 milionów ton[9]. Na terenie Gabonu występują takie surowce jak potaż, uran, niob, ruda żelaza, ołów, cynk, diamenty, marmur i fosforan. Nie licząc ropy naftowej i gazu ziemnego, górnictwo obejmowało 2% PKB w 1996 roku.
W przemyśle jest zatrudnionych 15% siły roboczej i wytwarza on 58,8% całego PKB (2007 r.). Jest on skoncentrowany głównie na ropie naftowej, górnictwie manganu i przetwarzaniu drewna. Zakłady przemysłowe znajdują się głównie w pobliżu Libreville i miasta Port Gentil. W Gabonie poza tym znajdują się zakłady przemysłowe związane z produkcją tekstyliów, cementu, chemikaliów, browary i stocznie. Produkcja jest bardzo uzależniona od czynników zewnętrznych; koszty importów podniosły się znacząco w 1994 r., kiedy dokonała się dewaluacja franka CFA. Zwiększyły się przez to koszty produkcji spowodowane tym, że przemysł wytwórczy jest mniej konkurencyjny i głównie dostarcza towary rynek krajowy.
[edytuj] Energetyka
Głównym źródłem produkcji energii elektrycznej w Gabonie są hydroelektrownie – 70,1% (1999 r.) całej produkcji energetycznej. Pozostałą część produkują głównie elektrownie cieplne wykorzystujące głównie gaz ziemny. Główne hydroelektrownie w Gabonie znajdują się na tamach Kinguélé i Tchimbélé na rzece Mbei i w tamie Petite Poubara niedaleko Makokou na rzece Ogowe. Produkcja i dystrybucja elektryczności są utrzymane przez Gabońskie Przedsiębiorstwo Wody i Elektryczności (SEEG), które zostało utworzone w 1963 r., wcielając równocześnie kilka mniejszych prywatnych firm. Produkcja energii elektrycznej wzrosła z 114 mln kWh w 1971 roku do 1520 kWh w 2005 r. Konsumpcja energii w Gabonie w tym samym roku wynosiła 1241 mln kWh.
Gospodarka turystyczna w Gabonie jest niewykształcona. Pomimo tego kraj jest atrakcyjny turystycznie, m.in. ze względu na plaże, rybołówstwo, wodospady na rzece Ogowe i Góry Kryształowe. Przyjeżdżający turyści odwiedzają także szpital założony przez Alberta Schweitzera w Lambaréné. Polowanie jest legalne w niektórych obszarach w sezonie od grudnia do września.
Do niedawna rozwój turystyki był hamowany przez zastąpienie tego działu gospodarki na rzecz eksportu ropy naftowej i drewna. W 2000 roku rząd Gabonu pracował nad rozwijaniem sektora turystycznego, głównie turystyki biznesowej i eko-turystyki.
W 2001 roku do Gabonu przybyło 155 000 turystów, w tym spośród typu turystyki to 60 000 turystów to turyści biznesowi (39%), 30 000 – turystyka rodzinna (19%), 20 000 – turystyka konferencyjna (13%), 45 000 – pozostali (29%)[10]
[edytuj] Handel zagraniczny
Gabon jest krajem dosyć silnie uzależnionym od Francji również w imporcie, który wynosi 35,4% wszystkich importów do Gabonu, ale Francja ma coraz mniejszy udział w imporcie (z 64% w 2001 r.). Inni najważniejsi partnerzy zagraniczni w imporcie to Stany Zjednoczone – 7,6%, Holandia – 5,5%, Kamerun – 4,5%, Belgia – 4,3% (2006 r.). Głównymi produktami, które importuje Gabon to sprzęt maszynowy, artykuły żywnościowe, chemikalia i materiały budowlane.
Główne produkty, które eksportuje Gabon to nieprzetworzona ropa naftowa (77% całego eksportu), drewno, mangan i uran (2001 r.). Jeszcze w 2001 roku Stany Zjednoczone były dominującym krajem eksportowym (47% całego eksportu). Obecnie również jest najważniejszym partnerem w eksporcie – 27,6% (2006 r.). Inni partnerzy w eksporcie towarów to Chiny – 15,9%, Francja – 7,8%, Trynidad i Tobago – 5,4% i Tajlandia 4,3% (2006 r.).
Walutą obowiązującą w Gabonie jest frank CFA (The Communauté Financiere Africaine franc, symbol – XAF) dzielący się na 100 centymów. Frank CFA jest emitowany w Gabonie w monetach o nominałach: 1, 2, 5, 10, 25, 50, 100 i 500 franków CFA i banknotów: 50, 100, 500, 1 000, 5000 i 10 000 franków CFA.
Przekroczenie budżetu na transgabońską kolej, wstrząs cen ropy naftowej w 1986 r., i dewaluacja franka CFA w 1994 r. spowodowały problem długów. Gabon pogorszył relacje z Klubem Paryskim i IMF za złe zarządzanie długiem i dochodami. IMF skrytykował rząd za przekroczenie budżetu na rzeczach dalekobudżetowych, zapożyczenia z banku centralnego i opóźnianie harmonogramu dla prywatyzacji i administracyjnej reformy.
Dochody Gabonu z ropy naftowej spowodowało silny wzrost PKB na głowę do 4000 dolarów, niezwykle wysokim jak dla regionu środkowoafrykańskiego. Z drugiej strony są wysokie wskaźniki ubóstwa. Gospodarka jest bardzo zależna od uzyskiwania obfitych materiałów. Drewno i górnictwo manganowe są innymi głównymi sektorami. Gabon kontynuuje wychodzenie na wahające się ceny za ropę naftową, drewno, mangan, i eksport uranu. Zagraniczni i gabońscy obserwatorzy konsekwentnie lamentowali nad brakiem zmiany podstawowych materiałów w gabońskiej gospodarce. Różni pośrednicy do tej pory udaremnili więcej dywersyfikacji (mały rynek z 1 milionem osób, uzależnienie od francuskich importerów, niezdolność zbicia kapitału na regionalnych rynkach, brak gorliwości świadczącej o przedsiębiorczości wśród Gabończyka, i dość regularny strumień ropy jako "czynsz"). Małe sektory przetwórstwa i usług są zdominowane w dużej mierze przez kilku wiodących na rynku lokalnym inwestorów.
W 1992 roku, deficyt budżetowy został zwiększony do 2,4% PKB, i Gabonowi nie udało się zapisać zaległości jego dwustronnemu długowi, wywołując anulowanie ugód zmiany harmonogramu spłat z oficjalnymi i prywatnymi wierzycielami. Dewaluacja gabońskiego franka CFA o 50% 12 stycznia 1994 r. wywołała nagły wzrost inflacji do 35%; stawka jednak ta spadła na 6% w 1996 r. IMF wprowadził roczny plan awaryjny w 1994-95 i trzyletni zwiększony EFF przy bliskich handlowych stawkach zaczynając pod koniec 1995 roku. Francja zapewniła dodatkowe finansowe poparcie w styczniu 1997 roku po tym jak Gabon osiągnął cele IMF w połowie 1996 r. W 1997 roku, IMF skrytykowała rząd za przekroczenie budżetu na rzeczach dalekobudżetowych, pożyczając od Banku Centralnego, i wkładając jego harmonogram dla prywatyzacji i administracyjnej reformy.
| Rok |
Zmiana PKB |
Rok |
Zmiana PKB |
| 1980 |
0,0% |
2001 |
2,1% |
| 1987 |
-15,4% |
2002 |
-0,3% |
| 1989 |
15,4% |
2003 |
2,4% |
| 1990 |
5,1% |
2004 |
1,1% |
| 1992 |
-3,1% |
2005 |
3,0% |
| 1995 |
5,0% |
2006 |
1,2% |
| 1999 |
-8,9% |
2007 |
5,6% |
| 2000 |
-1,9% |
2008 |
3,9% |
| Dane infrastruktury |
| Drogi o twardej nawierzchni: |
629 km (wliczając 30 km dróg ekspresowych) |
| Linie kolejowe: |
669 km |
| Śródlądowe szlaki wodne: |
1600 km |
| Sieć rurociągowa: |
270 km |
| Ilość linii telefonicznych: |
– 32 000 (1995)
– 39 100 (2005) |
| Liczba aktywnych telefonów komórkowych: |
720 000 (2007) |
| Kod telefoniczny: |
+241 |
| Liczba odbioników radiowych: |
208 000 (1997) |
| Ilość telewizorów: |
63 000 (1997) |
| Internet – domena: |
.ga |
[edytuj] Transport drogowy
Główne drogi łączą faktycznie wszystkie główne części kraju, ale praca przy ich konserwacji i napraw jest trudna z powodu częstych i ciężkich ulew. W 2002 roku, drogowa sieć obejmowała 8454 km dróg, w których 838 km ma twardą nawierzchnię, wliczając w to 30 km dróg ekspresowych. Główna droga łącząca północ z południem prowadzi z Bitam do Ndendé. Ta główna droga (północ – południe) dalej jest kontynuowana w Kamerunie na północy i w Kongo na południu. Główna droga łącząca wschód z zachodem łączy Libreville i Mékambo. Dalej na południe, inne drogi biegną z Mayumba do Lastoursville i Franceville. W 1995 roku w Gabonie było zarejestrowanych około 23 000 samochodów osobowych i 10 000 innych pojazdów w użyciu.
Drogi główne są oznaczone krajowymi trasami i ponumerowane, z przedrostkiem "N" (czasami "RN"):
[edytuj] Transport kolejowy
-
Jedyną linią kolejową w Gabonie jest Kolej Transgabońska (fr Transgabonais). Długość tej linii to 649 km (2002 r.). Prowadzi ona z portu Owendo (niedaleko Libreville) i prowadzi do Franceville przez m.in. miejscowości Ndjolé, Lopé, Booué, Lastoursville i Moanda.
Do lat siedemdziesiątych XX wieku Gabon nie miał żadnych linii kolejowych. W październiku 1974 roku pojawił się program budowy Kolei Transgabońskiej. Początkowo kolej miała prowadzić do Makokou i transportować rudę żelaza, jednakże trasa została zmieniona z powodów politycznych, mianowicie miała trzymać w obrębie granic państwowych transport rud manganu. W pierwszej fazie budowy, ukończonej w 1983 roku kolej połączyła port Owendo z miastem Booué (332 km). Koszty wyniosły 227 miliardów franków CFA, dodatkowo 98 miliardów franków CFA na budowy związanej z nią infrastruktury. Druga faza, ukończona w grudniu 1986 roku połączyła Booué z Franceville (357 km) przez miasto Moanda, w ten sposób ułatwiając transport i eksport manganu z południowego wschodu i eksploatacji leśnictwa w tym samym regionie. Kolej jest również ważna dla przewożenia drewna i uranu oprócz trgo jest ważnym publicznym środkiem transportu w państwie. W 2005 roku kolej przewiozła ok. 218 000 pasażerów[12], jednakże przejazdy pasażerskie na linii są ograniczone tylko do trzech przejazdów na tydzień. Kolej Transgabońska została sprywatyzowana w 1999 roku. Obecnie jest planowane przedłużenie linii kolejowej do Brazzaville w Republice Konga. Jednak przeszkodą jest różny rozstaw torów w Gabonie (1435mm) i Kongo (1067mm). Proponowana trzecia faza budowy poprowadziłaby dalej linię z Booué do miasta Belinga w północnym wschodzie, gdzie są złoża rudy żelaza[13]. Kolej w Gabonie jest jedną z niewielu środkowoafrykańskich kolei, która nie powstała w czasach kolonializmu.
[edytuj] Transport lotniczy
Na terenach Gabonu znajduje się 61 portów lotniczych, z których 11 posiada twardą nawierzchnię i 50 o miękkiej nawierzchni (stan na 1999 r.). Znajdują się tu 3 międzynarodowe porty lotnicze: Libreville (im. Léon M’ba), Port-Gentil i Franceville. Gabon Airlines jest narodową linią lotniczą, obsługującą linie do Europy, Zachodniej i Środkowej Afryki i w przeloty wewnątrzkrajowe. Początkowo narodową linią lotniczą było założone w 1951 roku Air Gabon, ale ta spółka ogłosiła upadłość 3 marca 2006 roku. Również wiele innych licznych linii lotniczych obsługują trasy międzynarodowe z i do Gabonu. Air Affaires Gabon prowadzi loty wewnątrz kraju. W 2001 roku linie lotnicze w lotach krajowych i międzynarodowych przewiozły 373 900 pasażerów.
[edytuj] Transport wodny
Najbardziej ruchliwe porty w Gabonie to Port-Gentil, centrum eksportu ropy naftowej i importu górniczego sprzętu oraz Owendo, nowy port, który został wybudowany w 1974 roku, 10 km na południe od Libreville. Pojemność portu Owendo, początkowo wynosiła 300 000 ton, i zwiększyła się do 1,5 miliona ton w 1979 roku. Mniejszy port znajduje się w Mayumba, również magazynuje drewno i port był zaprojektowany dla miasta. W 1998 roku, flota handlowa Gabonu posiadała 2 okręty, ale od 2002 roku Gabon nie ma żadnej handlowych okrętów. Gabon ma 1600 km śródlądowych szlaków wodnych.
[edytuj] Demografia
Populacja Gabonu wynosi około 1,5 miliona obywateli (1 454 867[8]). Językiem urzędowym Gabonu jest język francuski. Prawie wszyscy Gabończycy należą do ludów Bantu, chociaż w Gabonie żyje co najmniej czterdzieści grup etnicznych z oddzielnymi językami i kulturami. Fang jest największą grupą etniczną, pomimo że dane z niedawnego spisu ludności wskazują, że największą grupą jest Bandjabi (albo Nzebi). Inne grupy obejmują: Myene, Bakota, Eshira, Bapounou, i Okande. Granice pomiędzy grupami etnicznymi są rzadsze niż w innych krajach w Afryce. Ludność jest nierównomiernie rozmieszczona (na wybrzeżu gęstość zaludnienia wynosi ponad 20 osób/km², a w głębi lądu ok. 1 osoby/km²) Gabon należy do krajów o najwyższym przyroście naturalnym, który w 2004 r. wyniósł tutaj 2,5% (25‰).
| Statystyki demograficzne (2006) |
|
|
| Zmiana liczby ludności Gabonu w latach 1961-2003 (w tysiącach) |
| Liczba ludności |
1 424 906 |
| Ludność według wieku |
| 0 – 14 lat |
42,1% |
| 15 – 64 lat |
53,9% |
| ponad 64 lata |
4,0% |
| Wiek (mediana) |
| W całej populacji |
18,6 roku |
| Mężczyzn |
18,4 lat |
| Kobiet |
18,8 lat |
| Przyrost naturalny |
21,3‰ |
| Współczynnik urodzeń |
36,16 urodzin/1000 mieszkańców |
| Współczynnik zgonów |
12,25 zgonów/1000 mieszkańców |
| Współczynnik migracji |
-2,65 migrantów/1000 mieszkańców |
| Ludność według płci |
| przy narodzeniu |
1,03 mężczyzn/kobiet |
| poniżej 15 lat |
1,01 mężczyzn/kobiet |
| 15 – 64 lat |
0,99 mężczyzn/kobiet |
| powyżej 64 lat |
0,71 mężczyzn/kobiet |
| Umieralność noworodków |
| W całej populacji |
54,51 zgonów/1000 urodzeń żywych |
| płci męskiej |
63,65 zgonów/1000 urodzeń żywych |
| płci żeńskiej |
45,1 zgonów/1000 urodzeń żywych |
| Średnia długość życia |
| W całej populacji |
54,49 lat |
| Mężczyzn |
53,21 lat |
| Kobiet |
55,82 lat |
| Rozrodczość |
4,74 dzieci/kobietę |
| Piramida wieku |
|
|
[edytuj] Grupy etniczne
Gabon zamieszkuje przynajmniej 40 odmiennych grup etnicznych. Pigmeje są uważani za rdzennych mieszkańców. Obecnie pozostało tylko około 3 000, będąc rozmieszczonych w małych plemionach w lasach. Największa grupa etniczna – Fang (około 30% populacji), pochodzą z północy i w XVIII wieku osiedlili się na terenach obecnego północnego Gabonu. W prowincji Woleu-Ntem, północnej części Gabonu potomkowie ludów żyją do dziś bez konfliktów z innymi ludami Bantu. Nzebi, Obamba, Eshira, Bapounou i Batéké to inne główne grupy etniczne. Mniejsze grupy to Omyene, Mpongwe, Galoa, Nkomi, Orungu i Enenga; te ludy żyją wzdłuż niższej części rzeki Ogowe, od Lambaréné do miasta Port-Gentil. Grupa etniczna Kota (albo Bakota) zamieszkuje głównie na północnym wschodzie, ale kilka plemion jest zamieszkanych również na południu. Inne grupy to Vili i Séké. Oprócz tego Gabon jest zamieszkane przez inne narodowości wliczając 6000 Francuzów i 11 000 osób podwójnej narodowości. Członkowie plemienia Omyéné zamieszkującego okolice Port Gentil uważają się za arystokrację społeczeństwa gabońskiego ze względu na długą tradycję kontaktów z władzami kolonialnymi.
Struktura etniczna[14]:
Językiem urzędowym Gabonu jest język francuski. Jest również używany w tutejszym systemie oświaty. Przed II wojną światową niewielu mieszkańców Gabonu uczyło się języka francuskiego, ale niemal wszyscy z nich pracują obecnie w biznesie lub polityce. Tuż po wojnie Francja rozwijała powszechne podstawowe szkolnictwo we wszystkich swoich afrykańskich terytoriach i w latach 1960-1961 spis ludności wykazał, że 47% Gabończyków mających ponad czternaście lat mówi po francusku. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku liczba osób potrafiąca czytać i pisać wzrosła do 60%.
Niewielki procent mieszkańców ma średnie lub wyższe wykształcenie, są oni również niezwykle biegli we francuskim języku. Szacuje się, że 80%[15] populacji kraju potrafią porozumiewać się w języku francuskim i jedna trzecia mieszkańców Libreville są rodzimymi użytkownikami języka Francuskiego[16]. Około 10 000 Francuzów żyje w Gabonie i Francja dominuje we wpływach kulturalnych i handlowych Gabonu.
Lokalne języki to przede wszystkim języki z grupy bantu, które osiedliły się na terenach Gabonu około 2000 lat temu i zostały one odróżnione do około 40 języków. W tych językach powszechnie się mówi, ale nie pisze; misjonarze ze Stanów Zjednoczonych i Francji rozwinęli przepisywanie języków opartych na łacińskim alfabecie w XIX wieku i przetłumaczali oni Biblię na kilka z tych języków. Francuska kolonialna polityka oficjalnie propagowała naukę francuskiego i zniechęcała afrykańskie języki. Jednak języki były przekazywane z pokolenia na pokolenie dzięki rodzinie i plemionom.
Rząd gaboński sfinansował badania nad językami bantu na początku lat siedemdziesiątych XX wieku i jest możliwość, by część z nich można wykorzystać do szkolnictwa.
Używane są również języki: Fang, Myene, Bateke i Bandjabi.
[edytuj] Religie i wyznania
-
-
Z powodu niewielkiej populacji i dobrze prosperującej gospodarki, Gabon jest bardzo korzystnym krajem dla robotników z innych afrykańskich narodów, wliczając Benin, Kamerun, Gwineę Równikową, Mali i Senegal. Około 100 000 – 200 000 imigrantów z innych krajów przebywa w Gabonie, więcej niż w Gwinei Równikowej i Kamerunie. Przypuszcza się, że obcokrajowcy stanowią przynajmniej 20% populacji w Gabonie.
Gabon w przeszłości przyjął dwie fale uchodźców z Republiki Konga. Pierwsza grupa, głównie przedstawiciele rządu, przybyła do Gabonu w 1997 r. wraz z odejściem od rządu prezydenta Pascala Lissouba; druga grupa, licząca około kilku tysięcy uchodźców, przybyła do 1999 roku w wyniku nieustannych walk w Kongo.
Całkowita liczba imigrantów w Gabonie w 2000 roku wyniosła 250 000 osób, wliczając w to 18 000 uchodźców. W 2000 roku, ostateczne saldo migracji wyniosło 4,3 na 1000 osób, to mniej niż od 7,9 na 1000 osób w 1990 roku. W ostatnich latach poziom migracji jest ujemny. Pod koniec 2008 roku wyniósł -3,62 migrantów na 1000 osób.
[edytuj] Urbanizacja
W Gabonie znajduje się 33 miast i 3483 wsi i innych miejscowości[17]. Poziom urbanizacji wynosi 83% (2003 r.). Osadnictwo wiejskie jest usytuowane wzdłuż dróg komunikacyjnych i rzek.
-
Osobny artykuł: miasta Gabonu.
Poniższa tabelka przedstawia spis miast w Gabonie od największych:
W Gabonie mieszka 1 362 000 osób, w tym 41% stanowią osoby poniżej 15 roku życia. 9,6% środków z budżetu przeznacza się na edukację. Okres chodzenia do szkoły trwa 13 lat z klasy pierwszej do trzynastej. Nauka trwa w języku francuskim. Piśmienność mieszkańców Gabonu wynosi 84,0%[18] (73,7% u mężczyzn, 53,3% u kobiet).
Do głównych stopnii tytułu baccalauréat są zaliczane:
- A1, skoncenrowany na języku francuskim, filozofii i matematyce
- A2, skoncenrowany na języku francuskim i języku obcym
- B, skoncenrowany na ekonomii
- C, skoncenrowany na matematyce i fizyce
- D, skoncenrowany na matematyce, fizyce, biologii i naukach o Ziemi.
[edytuj] Uniwersytety i uczelnie wyższe
- Uniwersytet Omara Bongo
- Politechnika we Franceville
- Szkoła Medyczna
- Centrum Międzynarodowych Badań Medycznych we Franceville (Centre International de Recherches Médicales de Franceville)
- Narodowa Szkoła Leśnictwa w Libreville
- Narodowa Szkoła Prawa (Ecole nationale de magistrature)
- Wyższa Szkoła Edukacji
- Afrykański Instytut Informatyki (Institut Africain d'Informatique)
- Narodowy Instytut Biznesu (Institut national des sciences de gestion)
Gabon jest afrykańskim krajem, gdzie muzyka jest mało znana w porównaniu do innych krajów Czarnej Afryki jak Demokratyczna Republika Konga i Kamerun. Kraj szczyci się wachlarzem stylów ludowych, tak bardzo jak wykonawcy muzyki pop, jak wokalistka Patience Dabany (mieszkająca teraz w USA). Albumy Dabany, nagrywane w Los Angeles, mają wyraziście gaboński klimat i cieszą się popularnością we Frankojęzycznej Afryce. Inni muzycy obejmują gitarzystów jak Georges Oyendze, La Rose Mbadou i Sylvain Avara oraz śpiewak Oliver N'Goma. Rock i hip-hop z USA i Wielkiej Brytanii cieszą się popularnością w Gabonie, tak jak rumba, makossa i soukous. Inni główni muzycy obejmują Pierre-Claver Akendengue, "weteran" Mack Joss, Vickos Ekondo, znany jako "Król Tandima".
Annie Flore uczestniczyła w muzycznych wydarzeniach, zaimprowizowała i zaplanowała, z wielkim wyborem muzyków z całego świata, wliczając w to: Youssou N'dour (Senegal), Ray Léma (Demokratyczna Republika Kongo), Lokua Kanza (DRK), La Baronne (Francja), Carlo Rizzo (Włochy), Cynthia Scott (USA), Mario Chenart (Kanada), Solange Campagne (Kanada), Philip Peris (Australia) i Qiu-Xia-He (Chiny).
Maska n'goltang (z plemienia
Fang)
Gabon również jest znany na całym świecie w sławne maski, taki jak n'goltang (Fang). Każda grupa ma swój własny krąg masek użytych dla rozmaitych powodów. Oni są głównie używane w tradycyjnych ceremoniach takich jak ślub, narodziny i pogrzeby. Tradycyjne maski głównie są zrobione z rzadkich gatunków drzew i innych cennych materiałów.
Sportowcy gabońscy nie odnosili większych sukcesów na międzynarodowych zawodach sportowych i na olimpiadach. Reprezentanci Gabonu startowali w siedmiu letnich igrzyskach olimpijskich i na nich nie zdobywali żadnych medali. Najbardziej popularnym sportem w Gabonie jest piłka nożna. Największym stadionem jest Stade Omar Bongo znajdującym się w Libreville. Gabon wraz z Gwineą Równikową organizuje Puchar Narodów Afryki w 2012 roku.
[edytuj] Radiofonia i telewizja
W Gabonie działają dwie główne stacje radiowe. Stacja państwowa, Radiodiffusion Télévision Gabonaise (RTG), obsługuje dwie główne sieci – krajową sieć w jęz. francuskim i prowincjonalną sieć w języku francuskim i w językach grup etnicznych. Być może najpopularniejsza prywatna stacja w Gabonie (i jeden że wielu krótkofalowych radiostacji) Afrique Numero Un, działa na FM w Libreville a także nadaje przez krótkofalówkę. Afrique Numero Un również ma stacje przekaźnikowe w głównie francuskojęzycznych afrykańskich krajach. Radio France Internationale ma stacje przekaźnikowe w Gabonie. Inne prywatne stacje również obsługują w Gabonie, jednak są skoncentrowane przeważnie obszarze miasta Libreville.
W Gabonie działają cztery kanały telewizyjne. Jak też wiele dawnych francuskich kolonii, Gabon używa SECAM-K standard. Jednakże, RTG jest jedyną stacją telewizyjną obsługującą na obszarze całego Gabonu. Dodatkowo dwa kanały telewizyjne działają na obszarze Libreville.
[edytuj] Warunki socjalne
Zasiłki dla osób starych i dla kalekich są dostępne dla wszystkich pracowników i są sfinansowane ze składek od pracowników i pracodawców. Rodzinny zasiłek jest dostępny dla wszystkich otrzymujących pensję pracowników z dziećmi poniżej 16 lat. Pracownicy rolni i rolnicy nie są objęci tymi programami.
Kobiety, pomimo tego, że mają prawną ochronę i uczestniczą w biznesie i polityce, są dyskryminowane w wielu obszarach. Wielożeństwo jest nadal powszechne i prawa kobiet w poligamicznych związkach są ograniczone. Nadużycie siły wobec kobiet w domach jest powszechne, głównie w wiejskich obszarach.
Warunki w gabońskich więzieniach są ciężkie i zagrażają życiu.
[edytuj] Służba zdrowia
Medyczna infrastruktura Gabonu jest uważana z jedną z najlepszych na Czarnej Afryce. Większość usług zdrowotnych jest publicznych, ale istnieją również prywatne instytucje, z których najlepszy jest szpital założony w 1913 roku w Lambaréné przez Alberta Schweitzera. Do 1985 roku w Gabonie działało 28 szpitali, 87 centrów medycznych i 312 przychodni. W 1999 roku na 1000 osób przypadało 0,2 lekarza i 3,2 łóżek szpitalnych. Od 1985 do 1995, 90% populacji miało dostęp do opieki zdrowotnej. W 2000 roku 70% populacji miało dostęp do bezpiecznej wody pitnej i 21% miało odpowiednie warunki sanitarne.
[edytuj] Siły zbrojne
Gabon ma małe, zawodowe wojsko o liczebności ok. 5000 żołnierzy, podzielonych na wojsko lądowe, marynarkę wojenną, lotnictwo wojskowe (Gabońskie Siły Powietrzne), żandarmerię, i państwową policję. Gabońskie siły są ukierunkowane do obrony kraju i nie zostały przystosowane do działań ofensywnych. Dobrze wyszkolona i dobrze wyposażona gwardia o liczebności 1800 żołnierzy dostarcza ochrony prezydentowi. Wydatki na wojsko wynoszą 2% PKB.
[edytuj] Znani Gabończycy
[edytuj] Osoby związane z Gabonem
Przypisy
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Rząd
- Wiadomości
- Statystyki i ogólne informacje
- Kultura
|
Dawne kolonie i protektoraty Francji |
|
| Ameryka |
|
|
| Afryka |
Algieria Francuska • Francuska Afryka Równikowa ( Czad, Gabon, Kongo Środkowe, Ubangi-Szari) • Francuska Afryka Zachodnia ( Dahomej, Górna Wolta, Gwinea, Mauretania, Kolonia Nigru, Senegal, Sudan Francuski, Wybrzeże Kości Słoniowej) • Komory • Madagaskar • Maroko Francuskie • Mauritius • Seszele • Somali Francuskie • Tunezja
|
|
| Azja |
|
|
| Australia i Oceania |
|
|
| Francuska kolonizacja Ameryki Północnej • Historia Kanady Francuskiej |
|
|
Członkostwo w organizacjach międzynarodowych |
|
|
Strefa franka CFA |
|
| Zachodnioafrykański frank CFA |
|
 |
|
| Środkowoafrykański frank CFA |
|
|
|
Światowa Organizacja Handlu (WTO) |
|
|
|
 |
|
|
|
.svg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
_1.jpg)
