Koninkrijk België Royaume de Belgique Königreich Belgien Królestwo Belgii
Flaga Belgii Herb Belgii
Dewiza: (nl.) Eendracht maakt macht (fr.) L'union fait la force (niem.) Einigkeit macht stark (W jedności siła)
Hymn: Brabançonne Brabançonne Wersja instrumentalna
Konstytucja	Konstytucja Belgii
Język urzędowy	niderlandzki, francuski, niemiecki
Język używany	niderlandzki, francuski, flamandzki, niemiecki, waloński
Stolica	Bruksela
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Typ państwa	demokracja
Głowa państwa	król Albert II
Szef rządu	premier Elio Di Rupo
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	136. na świecie 30 528 km² 6,4%
Liczba ludności (2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	77. na świecie 10 584 534▲ 346 osób/km²
PKB (2008)  • całkowite   • na osobę	389,5 mld USD 36 235 USD
Jednostka monetarna	1 euro = 100 centów
Niepodległość	od Królestwa Zjednoczonych Niderlandów Ogłoszenie niepodległości:4 października 1830: Uznanie niepodległości przez Holandię: 1839
Religia dominująca	katolicyzm
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	BE
Domena internetowa	.be
Kod samochodowy	B
Kod samolotowy	OO
Kod telefoniczny	+32
Multimedia w Wikimedia Commons
Wiadomości w Wikinews
Królestwo Belgii w Wikicytatach
Hasło Belgia w Wikisłowniku

Belgia, Królestwo Belgii (Koninkrijk België, Royaume de Belgique, Königreich Belgien) – państwo federacyjne w zachodniej Europie w południowych Niderlandach. Belgia jest członkiem Unii Europejskiej (UE), ONZ oraz NATO.

Graniczy od zachodu z Francją (620 km), od południa z Luksemburgiem (148 km), od wschodu z Niemcami (167 km) i od północy z Holandią (450 km). Łączna długość granic lądowych wynosi 1385 km, ponadto istnieje 64 km fragment wybrzeża Morza Północnego. Podzielona jest na trzy strefy językowe: francuską, niderlandzką i niemiecką.

[edytuj] Geografia

 Osobny artykuł: Geografia Belgii.

• Najwyższy punkt: Signal de Botrange 695 m n.p.m.
• Najniższy punkt: Morze Północne 0 m n.p.m.

Większą część powierzchni Belgii stanowią peryglacjalne i aluwialne niziny; w północnej części płaska, częściowo zabagniona równina Flandrii (tzw. Belgia Niska), oddzielona od morza wałem wydm (wys. do 20 m), oraz pagórkowata i piaszczysta kraina Kempen (wys. do 95 m); w środkowej części (Belgia Średnia) wysoczyzna Brabancji (wys. 100–200 m) zbudowane głównie z glin i piasków trzeciorzędowych pokrytych lessem oraz wzgórza Hainaut (na zachodzie) zbudowane z utworów glinianych;

Największe miasta: Bruksela (stolica), Liège, Antwerpia, Gandawa, Charleroi, Brugia, Namur. Więcej o miastach zobacz w artykule miasta w Belgii.

[edytuj] Wody powierzchniowe

Belgia leży w zlewisku Morza Północnego, i prawie całe jej terytorium należy do dorzecza dwóch rzek: Skaldy i Mozy (ich źródła znajdują się na terenie Francji, a ujścia na terenie Holandii). Skalda w granicach Belgii ma długość 200 km – wraz z dopływami (m.in. Leie, Dender, Senne i Rupel) oraz kanałami tworzy rozgałęziony system wodny Flandrii. Moza (w granicach Belgii) ma 183 km, większość rzek Walonii to jej dopływy; na pewnym odcinku stanowi granicę między Belgią a Holandią. Belgijskie rzeki mają mały spadek, są połączone siecią kanałów i wykorzystywane do żeglugi. We Flandrii znajduje się też gęsta sieć kanałów odwadniających poldery.

[edytuj] Historia

Artykuł z serii

Historia Belgii

• Gallia Belgica
• Belgia w średniowieczu
• Niderlandy Burgundzkie
• Zjednoczone Prowincje Niderlandów
• Niderlandy Hiszpańskie
• Niderlandy Austriackie
• Królestwo Zjednoczonych Niderlandów
• Rewolucja belgijska
• Królestwo Belgii
• Belgijskie imperium kolonialne

Pierwotnie obszar dzisiejszej Belgii zamieszkany był przez Celtów oraz celtycko-germański lud Belgów. Od I wieku p.n.e. przez kolejne setki lat tereny te znajdowały się we władaniu Rzymu (część prowincji Galia – Gallia Belgica). Od III wieku postępująca chrystianizacja. Od roku 486 obszar dzisiejszej Belgii stał się częścią państwa Franków. Po traktacie w Verdun w roku 843 Belgia została podzielona pomiędzy Francję i Niemcy. W XV wieku Belgia była częścią Burgundii, a w roku 1477 została przejęta przez Austrię cesarza Maksymiliana I. W latach 1556–1714 Belgia należała do Hiszpanii, a następnie znowu do Austrii (1714–1794), Francji (1794–1814), a w okresie 1814–1830 była połączona z Holandią – Królestwo Niderlandów.

Podczas panowania Habsburgów w Niderlandach Południowych zaczęła kształtować się belgijska świadomość narodowa, której pierwszym wyraźnym przejawem był Przewrót Brabancki (1789). Dopiero jednak w roku 1830 Belgia stała się niezależnym państwem. Niepodległość zdobyła w wyniku powstania przeciwko dominacji holenderskiej (rewolucja belgijska). 3 sierpnia 1914, w czasie I wojny światowej, Niemcy zaatakowały neutralną Belgię. Na mocy traktatu wersalskiego do Belgii przyłączono niemieckie okręgi Eupen i Malmedy. W 1940 roku ponownie neutralna Belgia została zaatakowana przez hitlerowskie Niemcy. Po zakończeniu drugiej wojny światowej Belgia porzuciła neutralność i stała się członkiem NATO, a także została jednym z członków-założycieli Wspólnoty Europejskiej. Z Holandią i Luksemburgiem Belgia stworzyła w roku 1948 unię celną, a 1960 unię gospodarczą – powstał Benelux. W roku 1960 niepodległość uzyskała największa kolonia tego państwa Kongo Belgijskie, a w roku 1962 terytoria mandatowe Rwanda i Burundi.

W XX wieku dochodziło do stopniowego podziału na dwie strefy językowe: położoną na północy Flandrię (język niderlandzki) i na południu Walonię (język francuski). Spowodowało to w 1963 roku formalny podział Belgii na trzy regiony: Flandrię, Walonię i Region Stołeczny Brukseli. W roku 1993 doszło do przekształcenia Belgii w państwo federalne z trzema regionami o szerokiej autonomii. W 2007 spór o dalszą reformę i większą samodzielność Flandrii przyczynił się do kłopotów ze sformowaniem rządu federalnego^[1]. Od czerwca 2010 roku do grudnia 2011 w Belgii trwał najdłuższy we współczesnej Europie kryzys rządowy.

[edytuj] Ustrój polityczny

Regiony i prowincje Belgii

 Osobny artykuł: Ustrój polityczny Belgii.

Belgia jest monarchią konstytucyjną. Konstytucja Belgii została przyjęta w roku 1831, po zwycięstwie rewolucji sierpniowej 1830 roku. Była rewidowana siedmiokrotnie: w 1893, 1919, 1970, 1980, 1988, 1993, 2001.

Parlament składa się z dwóch izb:

• Izby Deputowanych, w której skład wchodzi 150 deputowanych wybieranych w wyborach bezpośrednich, zgodnie z systemem proporcjonalnym.
• Senatu, którzy są wybierani zarówno w wyborach bezpośrednich (25 przez społeczność flamandzką, 15 przez Walonów), jak również wyłaniani przez rady prowincjonalne. W senacie zasiada również potomstwo panującego monarchy.

[edytuj] Partie polityczne

Belgijskie partie polityczne: Flamandzcy Liberałowie i Demokraci (Open Vlaamse Liberalen en Democraten, O-VLD), Chrześcijańscy Demokraci i Flamandowie (Christen-demokratisch en Vlaams, CD&V), frankofońska Partia Socjalistyczna (Parti Socialiste, PS), Ruch Reformatorski (Mouvement Réformateur, MR), Interes Flamandzki (Vlaams Belang, VB), flamandzka Partia Socjalistyczna (Socialistische Partij Anders, sp.a), frankofońska Partia Ekologiczna (Ecolo), Centrum Demokratyczno-Humanistyczne (Centre démocrate humaniste, cdH), flamandzka Partia Ekologiczna (Groen), Nowy Sojusz Flamandzki (Nieuw-Vlaamse Alliantie, N-VA), Front Narodowy (Front National, FN), Spirit, Vivant.

[edytuj] Podział administracyjny

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Belgii.

Belgia jest państwem federacyjnym. Każdy z 3 regionów Belgii ma własną władzę ustawodawczą – Radę Regionalną.

[edytuj] Demografia

Demografia Belgii (1948–2009)

Językami urzędowymi są w Belgii francuski, niderlandzki i niemiecki. Większa część populacji (56%-60%) posługuje się językiem niderlandzkim, około 40%-44% francuskim, bądź walońskim i zaledwie 1% niemieckim.

Grupy etniczne: Flamandowie – 57%, Walonowie – 33%^[2].

[edytuj] Miasta

 Osobny artykuł: Miasta w Belgii.

Najludniejsze miasta Belgii (powyżej 100 tysięcy mieszkańców w 2012 roku):

Miasto	Liczba ludności	Powierzchnia (km²)	Region
Bruksela	1 124 497 ▲	33,1 km²	Region Stołeczny Brukseli
Antwerpia	493 920 ▲	204,5 km²	Antwerpia
Gandawa	248 285 ▲	156,18 km²	Flandria Wschodnia
Charleroi	202 981 ▲	102,1 km²	Walonia
Liège	195 076 ▲	69,4 km²	Walonia
Brugia	116 342 ▲	138,4 km²	Flandria Zachodnia
Namur	109 686 ▲	175,7 km²	Walonia

[edytuj] Gospodarka

 Osobny artykuł: Gospodarka Belgii.

Jeden z najlepiej rozwiniętych krajów Europy. PKB wyniósł 254 mld euro (na 1 mieszkańca – 30 001 euro). Podatki w Belgii należą do najwyższych w Europie i stanowią 47% PKB. Wskaźnik Giniego, czyli poziom rozpiętości w dochodach, wynosi 27. Belgia ma również najwyższy na świecie eksport per capita. W ostatnich latach udało się także zmniejszyć zadłużenie ze 120% PKB w 1980 roku do obecnych 90% PKB. Podstawą gospodarki jest wysoko rozwinięty przemysł (głównie hutniczy, maszynowy, elektrotechniczny, spożywczy, chemiczny, włókienniczy) oraz wysoko towarowe rolnictwo (hodowla bydła, trzody; uprawa zbóż, buraków cukrowych). Antwerpia jest największym w świecie ośrodkiem szlifowania diamentów. Liczne atrakcyjne miejscowości turystyczne, między innymi: Antwerpia, Bruksela, Gandawa, Brugia.

[edytuj] Transport

[edytuj] Transport drogowy

Transport drogowy w Belgii odbywa się po 145 850 km dróg, w tym 117 701 km o nawierzchni asfaltowej, w tym 1682 km autostrad (w całości bezpłatnych i oświetlonych na całej długości). Pod względem gęstości sieci dróg kołowych Belgia zajmuje pierwsze miejsce w Europie, pod względem gęstości autostrad drugie (po Holandii). Szkielet sieci transportu drogowego stanowią autostrady oraz obwodnice autostradowe wszystkich większych miast kraju. Ze względu na swoje położenie, Belgia jest ważnym krajem tranzytowym. Największymi węzłami transportu samochodowego są Bruksela, Antwerpia i Liège.

[edytuj] Transport kolejowy

Belgia posiada znakomicie rozwiniętą sieć kolejową o długości 3437 km (2003) z czego 2701 km jest zelektryfikowane, w większości napięciem stałym 3 kV z wyjątkiem ok. 80 km linii wysokich prędkości, które zelektryfikowano napięciem przemiennym 25 kV/50 Hz. 2563 km szlaków kolejowych posiada co najmniej dwa tory. Gęstość linii kolejowych wynosi 11,5 km/na 100 km², co daje Belgii pierwsze miejsce w Europie.

Krajowe przewozy pasażerskie prowadzą państwowe koleje SNCB/NMBS. Jakość usług jest wysoka, pociągi kursują z wysoką punktualnością w regularnych odstępach czasu, maximum dwugodzinnych, na głównych liniach co godzinę i częściej. Typowe prędkości maksymalne pociągów pasażerskich na głównych trasach wynoszą od 120 km/h do 160 km/h, na odcinku Louvain – Liège nawet 200 km/h.

Przewozy międzynarodowe są również prowadzone przez SNCB/NMBS przy współpracy z zarządami kolejowymi sąsiednich krajów (Niemiec (DB), Francji (SNCF), Holandii (NS), i Luksemburga (CFL) lub przez przewoźników, w których SNCB/NMBS posiada udziały (Eurostar, Thalys).

Przewozy towarowe prowadzi SNCB/NMBS oraz przewoźnicy z sąsiednich krajów, również prywatni.

Liczba pasażerów korzystających z kolei systematycznie wzrasta, w roku 2001 wyniosła 160,3 mln, z czego 13,8 mln w ruchu międzynarodowym.

[edytuj] Komunikacja miejska

Komunikacja miejska w Belgii jest obsługiwana przez kilku przewoźników o zasięgu regionalnym: De Lijn (działający we Flandrii), TEC (działający w Walonii) oraz STIB/MIVB (działający w regionie Brukseli). Ze względu na wysoką gęstość zaludnienia kraju i jego organizację terytorialną oraz niewielką liczbę przewoźników w zasadzie nie ma rozróżnienia między autobusową komunikacją miejską i podmiejską.

W czterech miastach (Antwerpia, Bruksela, Gandawa, Charleroi) istnieją sieci tramwajowe, ponadto w eksploatacji jest także linia tramwajowa o długości 67 km wzdłuż całego belgijskiego wybrzeża (łącząca miejscowości wypoczynkowe De Panne i Knokke-Heist).

Sieć metra działa jedynie w Brukseli, chociaż istniały plany budowy metra także w Charleroi (część infrastruktury tramwajowej projektowano tak, by mogła być bazą dla przyszłych sieci metra). W Antwerpii, Brukseli oraz Charleroi istnieje także premetro: tramwaje, które jeżdżą na pewnych odcinkach pod ziemią.

Ze względu na wysoką gęstość sieci kolejowej i wysoką częstotliwość kursowania pociągów, a także zintegrowane systemy taryfowe, rolę komunikacji miejskiej i podmiejskiej pełnią często pociągi SNCB.

[edytuj] Transport lotniczy

W 1999 r. Belgia posiadała ok. 42 lotniska w tym 24 z pasami startowymi o nawierzchni twardej w tym 6 o długości powyżej 3000 m. Najważniejszymi portami lotniczymi są port lotniczy Bruksela (znany dawniej jako Bruxelles-Zaventem oraz Brussel Nationaal/Bruxelles-National) pod Brukselą (16 179 733 pasażerów w roku 2005), oraz port lotniczy Bruksela-Charleroi (znany szerzej jako Aéroport de Charleroi Bruxelles-Sud – 1 873 349 pasażerów w roku 2005, wyłącznie tanich linii). W transporcie towarów drogą lotniczą główną rolę odgrywają porty lotnicze Bruxelles-National oraz Liège-Bierset.

[edytuj] Transport wodny

Transport wodny jest szeroko wykorzystywany w transporcie towarów. Belgia ma 2043 km wodnych szlaków śródlądowych w tym 1532 km otwartych dla żeglugi. Najważniejszym z nich jest kanał Alberta łączący autonomiczny port w Liège (drugi w Europie pod względem przeładunku towarów) z Antwerpią.

W transporcie morskim główną rolę odgrywa port w Antwerpii (drugi w Europie i czwarty na świecie pod względem ilości przeładowywanych towarów), dynamicznie rozwija się też port w Zeebrugge dzięki możliwości obsługi statków olbrzymów oraz statków z ciekłym gazem ziemnym. Dzięki rozwiniętemu systemowi kanałów do portów w Gandawie i Brukseli również zawijają statki pełnomorskie.

Morska flota handlowa Belgii to 22 statki o tonażu powyżej 1 tys. GRT (1999), w tym 7 drobnicowców, 8 chemikaliowców i 7 tankowców. Łączna nośność statków wynosiła ok. 57 347 DWT.

[edytuj] Transport rurociągowy

Na terenie Belgii znajduje się 161 km rurociągów transportujących ropę naftową, 1167 km służących do transportu produktów naftowych oraz 3301 km rurociągów gazu ziemnego.

[edytuj] Religie

Belgia jest krajem trójjęzycznym. W XIX wieku jednym z bodźców do powstania tego państwa był katolicyzm, gdyż dla mieszkańców Flandrii nie do zaakceptowania był antykatolicki kalwinizm Niderlandów. Ruch antyklerykalny początkowo rozwijał się tam słabo, później zaczął się wzmagać na wzór francuski.

Dane z 2005:

• katolicyzm – 58,07%

 Osobny artykuł: Podział administracyjny Kościoła katolickiego w Belgii.

• islam – 3,6% (nowsze statystyki wskazują na znacznie większą liczbę Muzułmanów w Belgii – w 2008 szacowano ich liczbę na 628.751 (ok. 6% ludności Belgii)^[3], a badanie z roku 2011 miało określić ich liczbę na ok. 900.000^[4])

 Osobny artykuł: Komitet Wykonawczy Muzułmanów Belgii.

• protestantyzm – 1,09%:
  • Unia Protestancka – 0,27%
  • zielonoświątkowcy – 0,26%
• prawosławie – 0,55%

 Osobny artykuł: Prawosławie w Belgii.

• buddyzm – 0,29%
• Świadkowie Jehowy – 0,23%

 Osobny artykuł: Świadkowie Jehowy w Belgii.

• judaizm – 0,21%
• bahaizm – 0,02%^[5]

[edytuj] Oświata

 Osobny artykuł: Oświata w Belgii.

Oświata w Belgii, zachowując jednolitą strukturę systemu szkolnego, ma trzy władze oświatowe, trzy obowiązujące programy nauczania i trzy modele kształcenia. Jest to spowodowane podziałem kraju na trzy strefy językowe. Edukacja jest obowiązkowa do 18 roku życia.

[edytuj] Media

W Belgii działa radio oraz telewizja – państwowa i prywatna. Stacje państwowe nadają programy w trzech językach: francuskim (Radio-Télévision Belge de la Communauté française, RTBF), flamandzkim (Vlaamse Radio en Televisie, VRT) i niemieckim (Belgisches Rundfunk und Fernsehzentrum der Deutschsprachigen Gemeinschaft, BRT). Wśród stacji prywatnych najpopularniejsze to: RTL-TVI – nadająca programy dla Brukseli i regionu Walonii, Télévision Indépendante – stacja komercyjna nadająca w języku francuskim, oraz Vlaamse Televisie Maatschappij – stacja komercyjna nadająca w języku flamandzkim. Najpopularniejszym kanałem we Flandrii jest één.

[edytuj] Zobacz też

• uniwersytety w Belgii
• flaga Belgii
• godło Belgii
• hymn państwowy – Brabantka
• królowie Belgów
• podział administracyjny Belgii
• Flandria
• Ambasada Belgii w Polsce
• Belgijska Izba Gospodarcza w Warszawie

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

 Wikimedia Atlas: Belgia – wikiatlas z mapami w Commons

• Strona oficjalna rządu Belgii (fr. • niderl. • ang. • niem.)
• Gazetteer

p • d • e Państwa Europy Albania • Andora • Austria • Belgia • Białoruś • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Kazachstan • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Watykan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Państwo nieuznawane na arenie międzynarodowej Naddniestrze[1] Terytoria zależne Gibraltar (Wielka Brytania) • Guernsey (Wielka Brytania) • Jan Mayen (Norwegia) • Jersey (Wielka Brytania) • Svalbard (Norwegia) • Wyspa Man (Wielka Brytania) • Wyspy Owcze (Dania) Państwo sui generis/terytorium sporne Kosowo[2] ↑ Mołdawska Republika Naddniestrza nie jest uznawana przez żadne państwo. ↑ Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, która jest uznawana przez 81 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam administracja Organizacji Narodów Zjednoczonych - UNMIK, administracja Republiki Kosowa oraz specjalna misja Unii Europejskiej - EULEX.

p • d • e Monarchie na świecie Absolutne Arabia Saudyjska • Brunei • Watykan • Oman Konstytucyjne Andora • Antigua i Barbuda • Australia • Bahamy • Bahrajn • Barbados • Belgia • Belize • Bhutan • Dania • Grenada • Hiszpania • Holandia • Jamajka • Japonia • Jordania • Kambodża • Kanada • Katar • Kuwejt • Lesotho • Liechtenstein • Luksemburg • Malezja • Maroko • Monako • Norwegia • Nowa Zelandia • Papua-Nowa Gwinea • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Suazi • Szwecja • Tajlandia • Tonga • Tuvalu • Wielka Brytania • Wyspy Salomona • Zjednoczone Emiraty Arabskie Elekcyjne Kambodża • Malezja • Watykan • Zjednoczone Emiraty Arabskie Plemienne Ghana Aszanti • Dagomba Uganda Ankole • Buganda • Bunyoro • Busoga • Rwenzururu • Toro Wallis i Futuna Alo • Sigave • Uvea Inne Maorysi (Nowa Zelandia) • (Zambia) • Jogjakarta (Indonezja) • Zululand (RPA) kursywą zaznaczone kraje należące do Commonwealth realm

Członkostwo w organizacjach międzynarodowych p • d • e Unia Europejska Państwa członkowskie Austria (1995) • Belgia (1958) • Bułgaria (2007) • Cypr (2004) • Czechy (2004) • Dania (1973) • Estonia (2004) • Finlandia (1995) • Francja (1958) • Grecja (1981) • Hiszpania (1986) • Holandia (1958) • Irlandia (1973) • Litwa (2004) • Luksemburg (1958) • Łotwa (2004) • Malta (2004) • Niemcy (1958/1990) • Polska (2004) • Portugalia (1986) • Rumunia (2007) • Słowacja (2004) • Słowenia (2004) • Szwecja (1995) • Węgry (2004) • Wielka Brytania (1973) • Włochy (1958) Terytoria specjalne wchodzące w skład Unii na podst. art. 349 TFUE Athos (gr.) • Azory (port.) • Büsingen am Hochrhein (niem.) • Campione d'Italia (wł.) • Ceuta (hiszp.) • Gibraltar (bryt.) • Gujana Francuska (fr.) • Gwadelupa (fr.) • Livigno (wł.) • Helgoland (niem.) • Madera (port.) • Martynika (fr.) • Melilla (hiszp.) • Reunion (fr.) • Saint-Barthélemy * (fr.) • Saint-Martin * (fr.) • Wyspy Alandzkie (fiń.) • Wyspy Kanaryjskie (hiszp.) Oficjalni kandydaci Chorwacja • Czarnogóra • Islandia • Macedonia • Serbia • Turcja Państwa aplikujące Albania Terytoria, które wchodziły w skład EWG/UE Algieria (1958-1962 jako de iure część Francji) • Grenlandia (1973-1985) • Saint-Pierre i Miquelon (1976-1985 jako departament zamorski Francji) * do 22 lutego 2007 wchodził w skład UE jako integralna część Gwadelupy, ponownie jako część Unii od 1 grudnia 2009 p • d • e Strefa euro Członkowie UGiW i UE Austria • Belgia • Cypr • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Malta • Portugalia • Luksemburg • Niemcy • Słowacja • Słowenia • Włochy Członkowie UGiW spoza UE Monako • San Marino • Watykan Pozostałe państwa spoza UE Andora • Czarnogóra • Kosowo p • d • e Rada Europy Państwa członkowskie Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czarnogóra • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Gruzja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Ukraina • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Kandydaci Białoruś Obserwatorzy Izrael • Japonia • Kanada • Meksyk • Stany Zjednoczone • Stolica Apostolska p • d • e Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) Albania • Andora • Armenia • Austria • Azerbejdżan • Białoruś • Belgia • Bośnia i Hercegowina • Bułgaria • Chorwacja • Cypr • Czechy • Czarnogóra • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Gruzja • Grecja • Holandia • Hiszpania • Irlandia • Islandia • Kanada • Kazachstan • Kirgistan • Liechtenstein • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Macedonia • Malta • Mołdawia • Monako • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rosja • Rumunia • San Marino • Serbia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Tadżykistan • Turcja • Turkmenistan • Ukraina • Uzbekistan • Węgry • Wielka Brytania • Włochy p • d • e Pakt Północnoatlantycki (NATO) Państwa członkowskie Albania • Belgia • Bułgaria • Chorwacja • Czechy • Dania • Estonia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Islandia • Kanada • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Niemcy • Norwegia • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy Kandydaci Bośnia i Hercegowina • Czarnogóra • Macedonia Potencjalni kandydaci Finlandia • Gruzja • Serbia • Szwecja p • d • e Światowa Organizacja Handlu (WTO) Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Arabia Saudyjska • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Burundi • Chile • Chiny • Chorwacja • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dominika • Dominikana • Dżibuti • Egipt • Ekwador • Fidżi • Filipiny • Gabon • Gambia • Ghana • Grenada • Gruzja • Gujana • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Haiti • Honduras • Hongkong • Indie • Indonezja • Islandia • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kambodża • Kamerun • Kanada • Katar • Kenia • Kirgistan • Kolumbia • Kongo • Korea Południowa • Kostaryka • Kuba • Kuwejt • Lesotho • Liechtenstein • Macedonia • Madagaskar • Makau • Malawi • Malediwy • Malezja • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mjanma • Mołdawia • Mongolia • Mozambik • Namibia • Nepal • Niger • Nigeria • Nikaragua • Norwegia • Nowa Zelandia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Republika Południowej Afryki • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Salwador • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Sri Lanka • Stany Zjednoczone • Suazi • Surinam • Szwajcaria • Tanzania • Tajlandia • Tajwan • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Salomona • Zambia • Zimbabwe • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Unia Europejska, w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy p • d • e Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) Państwa członkowskie Australia • Austria • Belgia • Chile • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Islandia • Izrael • Japonia • Kanada • Korea Południowa • Luksemburg • Meksyk • Niemcy • Norwegia • Nowa Zelandia • Polska • Portugalia • Słowacja • Słowenia • Stany Zjednoczone • Szwajcaria • Szwecja • Turcja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy • Unia Europejska (Komisja Europejska bierze udział w pracach OECD) Kandydaci Rosja Obserwatorzy Tajwan Współpracujący Brazylia • Chiny • Indie • Indonezja • Republika Południowej Afryki Organizacje afiliowane Międzynarodowa Agencja Energetyczna • Agencja Energii Nuklearnej • Europejska Konferencja Ministrów Transportu • Klub Sahelu

lez:Бельгияvep:Bel'gii