Niemcy (Republika Federalna Niemiec, RFN; niem.: Deutschland lub Bundesrepublik Deutschland, BRD, [ˈbʊndəsʁepuˌbliːk ˈdɔʏtʃlant], wymowa ?/i) – państwo federacyjne położone w Europie, będące członkiem Unii Europejskiej, G8, ONZ oraz NATO. Stolicą Niemiec jest Berlin (przed połączeniem z NRD było nią Bonn, obecnie noszące tytuł miasta federalnego). Językiem oficjalnym jest język niemiecki.
Niemcy leżą między Morzem Północnym i Morzem Bałtyckim na północy, Alpami na południu, rzeką Ren na zachodzie i Odrą na wschodzie. Graniczą na północy z Danią, na wschodzie z Polską, na południowym wschodzie z Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią. Państwo niemieckie jest federacją złożoną z 16 krajów związkowych (landów).
[edytuj] Etymologia
Według popularnej etymologii[5], polska nazwa „Niemcy” wywodzi się z tego samego rdzenia słowiańskiego, co określenia „niemy”, „obcy”[6] i podkreśla barierę językową między germańskim językiem niemieckim a językami słowiańskimi („niemy” jako osoba nie mówiąca zrozumiałym językiem). Według innej teorii[7], nazwa ta wywodzi się od plemienia Nemeti wzmiankowanego przez Tacyta i Cezara[8][9].
-
Osobny artykuł: Historia Niemiec.
W X w. p.n.e. plemiona germańskie przybyły na tereny dorzecza Łaby i Renu. W VI i VII w. zachodnia część Germanii została podbita i włączona do państwa Franków. Za panowania syna Karola Ludwika Pobożnego powstawały ośrodki separatystyczne w Germanii. W wyniku wojny imperium zostało podzielone na 3 części (traktat w Verdun 843), wschodnia to późniejsze Niemcy.
Pierwszym królem wschodniofrankijskim został Ludwik. Po jego śmierci (876) państwo rozpadło się na kilka luźno związanych ze sobą księstw. W 962 Otton I zmienił nazwę państwa na Królestwo Niemieckie. W XIV w. zmienił się ustrój Niemiec. Cesarz Karol IV wydał Złotą Bullę (1356). Bulla zagwarantowała jedność i niepodzielność obszarów, którymi władali elektorzy, nadawała im suwerenność w ramach cesarstwa i autonomię sądowniczą, elektorzy otrzymali wówczas prawo majestatu – traktowano ich jak królów. Elektorzy nie mogli wybierać nowego króla przed śmiercią starego. W XV wieku Habsburgowie opanowywali nowe ziemie metodą mariaży i układów. Cesarz Karol V (1519-1556) panował nad największym imperium ówczesnego świata. W 1526 po śmierci króla Węgier w Bitwie pod Mohaczem, brat Karola Ferdynand uzyskał korony Czech i Węgier na mocy układu o przeżycie z Jagiellonami zawartego w Wiedniu (1515). W 1517 niemiecki zakonnik Marcin Luter ogłosił w Wittenberdze 95 tez. W 1521 papież Leon X wyklął zakonnika, zaś sejm w Wormacji skazał Lutra na banicję. W 1555 podpisano pokój w Augsburgu. Warunki pokoju były następujące: król uznał podział religijny Niemiec na zasadzie Czyj kraj, tego religia. Ogromne zasługi dla przyszłego rozwoju Niemiec położył oświeceniowy król-mason Fryderyk II Wielki, który jako jeden z pierwszych władców w Europie wprowadził powszechne nauczanie elementarne. W latach 1772-1795 udział Prus w trzech rozbiorach Polski. W okresie napoleońskim większość ziem niemieckich włączono w Związek Reński oprócz Prus i Austrii. Po klęsce Napoleona utworzono Związek Niemiecki. W 1834 powstał Niemiecki Związek Celny. Po wojnie austriacko-pruskiej 1866 najsilniejszą pozycję w Niemczech uzyskały Prusy, po wojnie francusko-pruskiej w latach 1870–1871 proklamowano Cesarstwo Niemieckie z Wilhelmem I jako dziedzicznym cesarzem. W latach 1880–1900 Niemcy uzyskały też kolonie w Afryce. 9 listopada 1918 proklamowano republikę, cesarz abdykował. Niemcy podpisały kapitulację 11 listopada 1918 roku kończącą I wojnę światową. Do 1933 istniała Republika Weimarska. W wolnych i demokratycznych wyborach w 1933 zwyciężyła NSDAP. W następstwie tego władzę objął Adolf Hitler i NSDAP, rozpoczęły się rządy terroru. 1 września 1939 Niemcy zaatakowały Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa, zakończona 8 maja 1945 aktem bezwarunkowej kapitulacji (powielonym na żądanie ZSRR 9 maja). Niemcy podzielono na strefy okupacji kontrolowane przez mocarstwa: Wielką Brytanię, Francję, ZSRR, USA. Powstała Międzysojusznicza Rada Kontroli, która koordynowała administrację okupowanych terytoriów. W strefie radzieckiej powstało NRD, a w trzech pozostałych RFN. Niemcy zjednoczyły się w 1990.
[edytuj] Mapy Niemiec z różnych okresów
-
Święte Cesarstwo Rzymskie w X i XI wieku
-
Święte Cesarstwo Rzymskie w XIV wieku
-
Niemcy po I wojnie światowej
-
Podział Niemiec na strefy okupacyjne w latach 1947–1949.
[edytuj] Ustrój polityczny
Niemcy na mapie Unii Europejskiej
-
[edytuj] Organy władzy szczebla federalnego
Stolicą federalną jest Berlin, gdzie znajduje się siedziba rządu federalnego (Bundesregierung), jednak część ministerstw rezyduje w Bonn. Część centralnych urzędów mieści się w innych miastach, m.in. Karlsruhe i Norymberdze. System polityczny Niemiec jest zorganizowany w oparciu o Ustawę Zasadniczą (Grundgesetz), która działa jako konstytucja według zasady podziału władz (Gewaltenteilung).
Głową państwa jest prezydent federalny, wybierany przez Zgromadzenie Federalne (złożonego z Bundestagu i przedstawicieli krajów związkowych, w liczbie równej liczbie członków Bundestagu) na pięcioletnią kadencję. Jest możliwość jednokrotnego powtórzenia kadencji. Ma on czysto reprezentacyjne znaczenie – jest symbolem państwa, moderatorem. Nie ma prawa wetowania ustaw (może je jedynie odesłać do Trybunału). Posiada prawo mianowania ambasadorów i konsulów oraz wysuwania kandydatury kanclerza.
Władzą ustawodawczą (Legislative) jest Bundestag wraz z drugą izbą Radą Federalną Niemiec (Bundesrat). Bundestag wybierany jest co cztery lata w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych, równych, bezpośrednich (jednostopniowych), tajnych i proporcjonalnych, choć zasadniczo jest to system mieszany z zapewnieniem wejścia do parlamentu wszystkich kandydatów, którzy w swych okręgach uzyskali większość. Ustawowa liczba posłów liczy 598 (od zjednoczenia Niemiec do 2002 roku wynosiła 656), ale wskutek tego skomplikowanego systemu wyborczego liczba ta może zwiększać się o tzw. mandaty nadwyżkowe. Tak jest w Bundestagu XVII kadencji, który liczył w dniu inauguracji 622 posłów – przy wygaśnięciu mandatu nadwyżkowego wybrany większościowo poseł nie jest zastępowany przez kandydata z listy, tak że liczba ta zmniejszyła się do 620 w roku 2012. Posłowie grupują się we frakcjach, do tworzenia których potrzebne jest 5% ogólnej liczby posłów. Obecne frakcje to:SPD, CDU/CSU, Związek 90/Zieloni, FDP, Die Linke.
Bundestag na wniosek prezydenta dokonuje wyboru kanclerza i rządu, kontroluje jego prace, zatwierdza umowy międzynarodowe, uchwala ustawy. Na czele izby niższej stoi przewodniczący Bundestagu (wraz ze swoimi zastępcami). Obecnie jest nim Norbert Lammert z CDU.
Władzę wykonawczą (Exekutive) stanowi rząd federalny z kanclerzem federalnym (Bundeskanzler) na czele. Pozycja kanclerza jest mocniejsza niż polskiego premiera. Ma on prawo bezpośrednio ingerować w prace swoich ministrów. Nie można pociągnąć całego rządu do odpowiedzialności politycznej. Dzieje się tak dlatego, że każdy z ministrów działa według wytycznych kanclerza. Dopiero gdy kanclerz zostanie pociągnięty do odpowiedzialności za pomocą konstruktywnego wotum nieufności, wówczas rząd pośrednio pociągnięty jest do odpowiedzialności. Parlament nie może odwoływać poszczególnych ministrów (zasada odpowiedzialności rządu en bloc).
Błąd przy generowaniu miniatury Nieprawidłowe parametry miniatury lub [[PNG]] większy niż 12,5 milionów [[piksel]]i
Najwyższe instancje sądowe to:
[edytuj] Partie polityczne
-
System partyjny Niemiec porównawszy chociażby z krajami Europy Zachodniej jest wyjątkowo stabilny i uporządkowany. Wykrystalizowaniu uległ po II wojnie światowej. Partią o najstarszej tradycji jest pochodząca z 1870 r. partia środowiska katolickiego Zentrum (pol. Centrum), obecnie o marginalnym znaczeniu. Drugą co do wieku partią jest pochodząca z 1875 r. i wyrosła z ruchu robotniczego SPD. Uczestniczyła ona w rządach Republiki Weimarskiej, aż do 1933 roku była najsilniejszą partią niemiecką. Po wojnie kierowana przez Willy'ego Brandta, Helmuta Schmidta i Gerharda Schrödera partia współtworzyła rząd federalny w latach 1966–1982 i ponownie 1998–2009.
Obok SPD do tzw. Volksparteien (partii ogólnonarodowych) należy również chadecja (CDU i CSU). Wykształciła się ona po II wojnie światowej ze środowisk dawnej katolickiej partii „Centrum”, poszerzonej o środowiska ewangelickie (CDU jest partią ponadkonfesyjną). Na wzmocnienie jej roli wpłynął długi okres rządów (1949–1969) oraz charyzmatyczni liderzy: Konrad Adenauer, Ludwig Erhard i Jakob Kaiser. W latach 1982–1998 CDU/CSU była znów u władzy stanowiąc główną siłę rządu Helmuta Kohla.
Tradycyjnie rolę języczka u wagi pełnili liberałowie z FDP. Rządzili prawie nieprzerwanie aż do 1998 roku, raz z CDU, raz z SPD – stąd też często nazywani są partią „obrotową”. FDP wykształciła się po 1948 roku ze środowisk związanych z przedwojennymi partiami DDP i DVP. Były w niej obecne zarówno elementy wolnomyślicielskie, antyklerykalne jak i nacjonalistyczne (przez pewien czas po wojnie sytuowano FDP „na prawo” od CDU). Z partią związane były takie nazwiska jak pierwszy prezydent RFN Theodor Heuss, jej powojenny lider Erich Mende, przedstawiciele lewego skrzydła Wolfgang Mischnick, czy Günter Verheugen. Członkami FDP byli też wieloletni minister spraw zagranicznych RFN Hans-Dietrich Genscher (1974–1992), Walter Scheel (1969–74 szef MSZ, prezydent RFN 1974–79), czy Klaus Kinkel (minister sprawiedliwości i spraw zagranicznych w rządzie Helmuta Kohla). FDP miała swój udział w odważnej polityce wschodniej rządu Willego Brandta i Helmuta Schmidta. W 1982 na skutek różnic w koncepcjach polityki gospodarczej i społecznej FDP zrezygnowała z udziału w rządach lewicy i związała się z chadecją. Małżeństwo z CDU, choć niewolne od kłótni i nieporozumień, przetrwało 16 lat. Od 2009 FDP ponownie tworzy koalicję z CDU/CSU, a na szczeblu lokalnym reprezentowana jest w 10 z 16 parlamentów.
Od 1998 rolę języczka u wagi spełnia również partia Zielonych (Bündnis 90/Die Grünen). Partia Zielonych założona została w 1979/80 przez działaczy wywodzących się nowych ruchów społecznych lat 60. i 70. i inicjatyw ekologicznych, a w 1990 zjednoczyła się ze wschodnioniemieckim Związkiem 90. Jej wieloletnim przewodniczącym był minister spraw zagranicznych Josef Fischer. Reprezentowana jest w Bundestagu i we wszystkich parlamentach lokalnych, a jej członek Winfried Kretschmann jest premierem w Badenii-Wirtembergii .
Partią izolowaną na szczeblu ogólnokrajowym jest Die Linke. Wywodzi się ona z PDS – następczyni honeckerowskiej SED oraz WASG – partii utworzonej przez działaczy związkowych i dysydentów z SPD. Tak jak WASG, PDS krytykowała z pozycji lewicowych rząd Schrödera, zarzucając mu odejście od lewicowych ideałów, które jakoby zawsze bliskie były PDS. W latach 1990–2002 i ponownie od 2005 reprezentowana była w Bundestagu, głównie przez posłów z nowych krajów związkowych, tj. byłego terytorium NRD. W zachodniej części Niemiec nie udało jej się zapuścić korzeni, aż do zawarcia koalicji z WASG, a następnie zjednoczenia obu partii w Die Linke. Partia kierowana przez Gesine Lötzsch i Klausa Ernsta reprezentowana jest w 13 z 16 parlamentów lokalnych i współrządzi z SPD w jednym kraju związkowym – Brandenburgii.
W parlamentach lokalnych swoje reprezentacje posiadają również Wolni Wyborcy (Freie Wähler), Niemiecka Partia Piracka (Piratenpartei Deutschland), regionalne ugrupowanie Związek Wyborców Południowego Szlezwiku (Südschleswigscher Wählerverband) oraz skrajnie prawicowa partia Narodowodemokratyczna Partia Niemiec (Nationaldemokratische Partei Deutschland, NPD).
-
Osobny artykuł: Geografia Niemiec.
Niemcy rozciągają się między Morzem Północnym i Bałtyckim na północy a Alpami na południu. Graniczą na północy z Danią, na wschodzie z Polską, na południowym wschodzie z Czechami, na południu z Austrią i Szwajcarią, a na zachodzie z Francją, Luksemburgiem, Belgią i Holandią.
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Niemcy leżą w Europie Zachodniej. Na terenie Niemiec można wydzielić cztery wielkie regiony geograficzne: Nizinę Północnoniemiecką, Średniogórze Niemieckie, przedgórze Alp (Wyżyna Bawarska) i Alpy.
Zobacz:
Niemieckie wybrzeże liczy 2389 km, zaś granice lądowe 3621 km. W tym granice z poszczególnymi krajami: Austria (784 km), Czechy (646 km), Holandia (577 km), Polska (456 km), Francja, (451 km), Szwajcaria (334 km), Belgia (167 km), Luksemburg (138 km), Dania (68 km).
-
W Niemczech panuje klimat umiarkowany z chłodnymi, pochmurnymi i mokrymi zimami i latami, na południu występuje Fen. Większość terenu Niemiec leży w strefie umiarkowanej ciepłej, gdzie dominują wilgotne wiatry zachodnie. Na północy panuje klimat oceaniczny z całorocznymi opadami. Zimy są stosunkowo łagodne, a lata dość ciepłe. Na wschodzie widać przejawy klimatu kontynentalnego. Zimy bywają bardzo zimne, a lata bardzo ciepłe. W centralnej części kraju, a także na południu klimat wykazuje cechy przejściowe, zarówno oceaniczne jak i kontynentalne. Zimy są tu łagodne, a lata chłodne, chociaż temperatury mogą przekroczyć +30 °C. Najcieplejszym regionem Niemiec jest południowo-zachodni zakątek kraju: Deutsche Weinstraße i Nizina Górnoreńska. Tutejsze lata mogą być bardzo ciepłe przez długi okres. Czasami minimalna temperatura nie spada poniżej +20 °C, co jest rzadkim zjawiskiem w pozostałej części kraju[10][11]. Przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Na Wyżynie Bawarskiej w miesiącach wiosennych i jesiennych wieją ciepłe i suche feny. Ze zjawisk ekstremalnych podobnie jak w Polsce występują letnie i wiosenne burze.
[edytuj] Kraje związkowe Niemiec
-
Republika Federalna Niemiec składa się z następujących krajów związkowych (landów):
|
Nazwa niemiecka |
Nazwa polska |
Stolica |
Powierzchnia[2] (km²) |
Ludność[12] |
|
| 1 |
Baden-Württemberg |
 Badenia-Wirtembergia |
Stuttgart |
35 751,45 |
10 789 000(3) |
| 2 |
Bayern |
 Bawaria |
Monachium |
70 549,97 |
12 584 000(2) |
| 3 |
Berlin |
 Berlin(1) |
Berlin |
891,54 |
3 496 000(3) |
| 4 |
Brandenburg |
 Brandenburgia |
Poczdam |
29 481,95 |
2 497 000(3) |
| 5 |
Bremen |
 Brema(1) |
Brema |
404,28 |
661 000(4) |
| 6 |
Hamburg |
 Hamburg (1) |
Hamburg |
755,16 |
1 798 000(3) |
| 7 |
Hessen |
 Hesja |
Wiesbaden |
21 114,91 |
6 090 000(3) |
| 8 |
Mecklenburg-Vorpommern |
 Meklemburgia-Pomorze Przednie |
Schwerin |
23 188,98 |
1 636 000(3) |
| 9 |
Niedersachsen |
 Dolna Saksonia |
Hanower |
47 634,98 |
7 920 000(2) |
| 10 |
Nordrhein-Westfalen |
 Nadrenia Północna-Westfalia |
Düsseldorf |
34 088,01 |
17 847 000(3) |
| 11 |
Rheinland-Pfalz |
 Nadrenia-Palatynat |
Moguncja |
19 853,58 |
4 001 000(3) |
| 12 |
Saarland |
 Saara |
Saarbrücken |
2 568,66 |
1 014 000(4) |
| 13 |
Sachsen |
 Saksonia |
Drezno |
18 419,70 |
4 140 000(3) |
| 14 |
Sachsen-Anhalt |
 Saksonia-Anhalt |
Magdeburg |
20 448,86 |
2 317 000(3) |
| 15 |
Schleswig-Holstein |
 Szlezwik-Holsztyn |
Kilonia |
15 799,07 |
2 838 000(3) |
| 16 |
Thüringen |
 Turyngia |
Erfurt |
16 172,41 |
2 224 000(3) |
|
Deutschland |
 Niemcy |
Berlin |
357 123,50 |
81 831 000(5) |
|
(1) Berlin i Hamburg są miastami na prawie landu; Brema ma też status miasta-kraju (Stadtstaat), chociaż należą do niej dwa miasta: Brema i Bremerhaven
(2) Stan: 30.09.2012
(3) Stan: 31.10.2012
(4) Stan: 30.11.2012
(5) Stan: 30.09.2011
|
Wszystkie kraje związkowe są równouprawnione.
[edytuj] Ważniejsze miasta
[edytuj] Siły zbrojne
-
Osobny artykuł: Bundeswehra.
Łączna liczba żołnierzy – ok. 308,4 tys. (2000); zasadnicza służba wojsk. we wszystkich rodzajach wojsk trwa 9 mies.; siły lądowe liczą 211,8 tys. żołnierzy, marynarka – 26 tys., lotnictwo – 70,5 tys.; od 1955 czł. NATO; po zjednoczeniu Niemiec (1990) rozpoczął się proces włączania Nar. Armii Lud. NRD (wraz z jej uzbrojeniem) do Bundeswehry; podpisany 1990 w Moskwie układ między Niemcami a ZSRR o ostatecznej regulacji, zw. układem „2+4”, określił stan sił zbrojnych zjednoczonych Niemiec na poziomie 370 tys. (łącznie siły lądowe, mor. i powietrzne) i zobowiązał ZSRR do wycofania swoich wojsk z terenu Niemiec do końca 1994; Niemcy są sygnatariuszem układu w sprawie konwencjonalnych sił zbrojnych z 1990 i układu o liczbie żołnierzy z 1992, zgodnie z którymi liczebność wojsk będzie wynosić 350 tys. żołnierzy; Niemcy będą mogły posiadać: 4166 czołgów bojowych, 3446 bojowych wozów opancerzonych, 2707 jednostek artylerii o kalibrze powyżej 100 mm, 900 samolotów bojowych, 306 helikopterów uderzeniowych. W realizowanej od 1992 reformie, p.n. Bundeswehra 2000, siły zbrojne Niemiec będą się składać z 2 kategorii: większej części przeznaczonej do obrony terytorium Niemiec i obszaru NATO oraz mniejszej – maksymalnie mobilnych i utrzymujących stałą gotowość bojową sił szybkiego reagowania (7 brygad lądowych, część sił powietrznych i mor.). Budżet wojsk. wynosi 1,5% PKB (2003).
[edytuj] Demografia
Przedszkole we Frankfurcie nad Menem
Największa wśród państw UE liczba ludności – 81,7 mln (marzec 2011).
Struktura wiekowa (W mln 2007):
- 0–14 lat: 13,9% (chłopcy 5,89; dziewczynki 5,59)
- 15–64 lat: 66,3% (mężczyźni 27,81; kobiety 26,79)
- powyżej 64 lat: 19,8% (mężczyźni 6,77; kobiety 9,54)
[edytuj] Struktura etniczna
Wzrost liczby ludności 1800–2001
Około 74,4 mln (91,1%) mieszkańców Niemiec posiada obywatelstwo niemieckie. Spośród nich około 8 mln (9,8%) posiada dwa obywatelstwa lub nie urodziło się w Niemczech, ale posiada niemieckie obywatelstwo lub język niemiecki nie jest ich językiem ojczystym. Dla lepszego zrozumienia można by wskazać na różnicę w znaczeniu pojęć narodowość i obywatelstwo, czego się w Niemczech z powodu historycznego obciążenia pojęcia naród (zobacz też nazizm) nie robi. Pewną część społeczeństwa stanowią przybyli do Niemiec po II wojnie światowej imigranci lub ich potomkowie.
Pozostałe 8,9% ludności (ok. 7,3 mln) stanowią obywatele wyłącznie innych krajów, mieszkający na stałe w RFN: Turcy (1,6 mln), przedstawiciele narodów byłej Jugosławii (0,8 mln), Włosi oraz Polacy (po 0,5 mln), Grecy (0,3 mln), Austriacy, Ruscy, Rumuńczycy oraz Holendrzy (po 0,2 mln) i inni.[13]
Stosunek imigracji do emigracji zmienił się w ostatnich 10 latach. Niemieccy emigranci są w większości wysokokwalifikowanymi, poszukiwanymi na europejskim i światowym rynku pracy specjalistami, którzy ze względu na trudności ekonomiczne Niemiec i ograniczone perspektywy rozwoju zawodowego zdecydowali się z Niemiec wyjechać.
W Niemczech istnieją ponadto stosunkowo nieliczne historyczne mniejszości etniczne. Północ, kraj związkowy Szlezwik-Holsztyn zamieszkują Duńczycy, Dolną Saksonię i Szlezwik-Holsztyn Fryzowie, Saksonię i Brandenburgię – Serbołużyczanie, a cały teren Niemiec Cyganie (Sinti i Romowie).
[edytuj] Wyznania religijne
-
W Niemczech zapoczątkowany został w XVI wieku przez Marcina Lutra ruch reformacyjny. Obecnie dwie najważniejsze organizacje religijne w Niemczech to Kościół rzymskokatolicki i Kościół ewangelicki Niemiec (EKD). Istnieją także wspólnoty muzułmańskie i żydowskie. Co roku z Kościoła rzymskokatolickiego i Kościoła ewangelickiego w Niemczech występuje po około 100 tys. osób. Spowodowane jest to głównie[potrzebne źródło] koniecznością płacenia podatku kościelnego. W Niemczech żyje 14 tys. masonów[14].
Ostatnie badania opinii publicznej wykazały, że tylko 45% Niemców-katolików jest dumnych z tego, iż papieżem został Niemiec. Z kolei badania Instytutu Allensbacha wykazały, że jedynie 20% Niemców identyfikuje się z Kościołem.
Religie (2010):[15][16][17]
- bezwyznaniowcy (32,42%).
- katolicy (30,2%),
-
-
-
-
-
-
-
[edytuj] Gospodarka
Frankfurt nad Menem nocą – centrum finansowe Niemiec
-
Niemcy, mimo zaobserwowanych problemów gospodarczych w latach 2003–2005, jeszcze do niedawna utrzymywali się na trzecim miejscu wśród największych potęg gospodarczych świata. PKB wyniósł w 2005 2,91 bilionów USD. Niemiecka gospodarka była zatem nominalnie trzecią co do wielkości na świecie. Dopiero w 2008 gospodarka ChRL pod względem PKB, przerosła niemiecką. PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi: 33,4 tys. USD i plasuje RFN na 10. miejscu w Unii Europejskiej oraz na 17. miejscu w świecie. Deficyt budżetowy w 2005 wyniósł 78 mld euro. Państwo osiągnęło dochody w wysokości 971 mld euro, a wydało 1 049,7 mld euro. Niemcy są obecnie drugim, po Chinach i przed USA, eksporterem na świecie. Wartość eksportu w 2004 wyniosła ponad 731 mld euro. Przewaga eksportu nad importem wyniosła wówczas blisko 160 miliardów euro (tymczasem deficyt handlowy USA w 2003 wyniósł 489 mld $). Stopa bezrobocia: 7,2 proc.(XII 2008)[18].
Głównym centrum finansowym o światowym znaczeniu jest Frankfurt nad Menem, m.in. siedziba Frankfurckiej Giełdy Papierów Wartościowych (Frankfurter Wertpapierbörse), Deutsche Banku, Dresdner Banku oraz Commerzbanku.
Do końca 2006 r. do b. NRD przetransferowano w różnej formie około 1100–1250 mld euro. Obecnie na pomoc dla landów wschodnich przeznacza się ok. 4% PKB zachodnich landów. PKB per capita na obszarze b. NRD osiągnął poziom 67,3% poziomu zachodnioniemieckiego, wpływy podatkowe osiągają 45% poziomu zachodniego[19].
-
Do najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu należą: przemysł elektromaszynowy, rafineryjny, energetyczny oraz hutniczy i chemiczny. Na całym świecie cenione są niemieckie wyroby z dziedzin przemysłu odzieżowego (Adidas) a także z dziedzin optyki i zaawansowanych technologii (high-tech). Niemiecki przemysł chemiczny osiągnął czołową pozycję na świecie, jego głównym ośrodkiem jest Ludwigshafen am Rhein (siedziba firmy BASF). Ku tej samej pozycji w świecie zmierza także motoryzacja. Niemcy są największym eksploatatorem węgla brunatnego i soli potasowych na świecie. Znamienną rolę w gospodarce odgrywa Nadreński Okręg Przemysłowy, w skład którego wchodzi Zagłębie Ruhry – jeden z największych obszarów przemysłowych świata.
Duże obszary przemysłowe są również zlokalizowane wokół Hamburga, Hanoweru, Salzgitter, Saarbrücken, Frankfurtu nad Menem, Stuttgartu i Monachium. Przemysł na wschodnim terytorium państwa koncentruje się głównie w Zagłębiach Saskim i Łużyckim, a także w rejonach Berlina, Lipska, Chemnitz i Drezna. Ogromną rolę w gospodarce kraju odgrywają korporacje o zasięgu międzynarodowym, skore do inwestycji poza granicami kraju, co przyczynia się do rozwoju wielu, także silnych ekonomicznie, państw. Firmy inwestują w badania naukowe i rozwijają własne ośrodki badawcze, co pozwala na szybkie wdrażanie nowoczesnych, wysokiej jakości produktów.
Górnictwo węgla kamiennego powoli przestaje być jednym z dominujących gałęzi przemysłu w Niemczech. Niemiecki rząd planuje stopniowe zamknięcie wszystkich kopalń w kraju do 2012 roku. W 2004 roku na terenie Niemiec funkcjonowało 9 kopalń zatrudniających 42 000 osób (w 1980 roku funkcjonowało 39 kopalń zatrudniających 186 800 osób). Zużycie węgla kształtuje się następująco: elektrownie – 75%, przemysł stalowy – 24%, ogrzewanie – 1% (dane z 2004 roku). Produkcja energii elektrycznej z węgla wynosiła w 2004 roku 10% (w 1990 roku – 26%).
[edytuj] Problemy gospodarcze
Mniej zadowalająco kształtuje się niemieckie zadłużenie, które osiągnęło w styczniu 2006 nowy rekordowy stan: 1,49 biliona euro = ok. 5,81 bilionów PLN, co odpowiada ok. 18 tys. € = ok. 70 tys. PLN na głowę mieszkańca. Do tego dochodzą przewidywane zobowiązania państwa względem przechodzących na emeryturę pracowników sfery budżetowej w randze urzędnika, które płacone są bezpośrednio z budżetu, a nie przez ubezpieczenie emerytalne i do 2012 sumują się na kolejne 4 do 5 bilionów euro (źródło: niem. Bund der Steuerzahler). Od początku istnienia RFN wszystkie jej budżety były z deficytem. Jednak od 2009 roku Niemcy planują zmniejszać swój dług narodowy w relacji do PKB. Obecne zadłużenie Niemiec odpowiada około 110% PKB, podczas gdy kwotowo wyższe zadłużenie Stanów Zjednoczonych wynosi 10 bilionów dolarów (stan na 2009 r.) i również kwotowo wyższe zadłużenie Japonii 160% (ok. 7 bln dolarów), w odniesieniu do PKB niemiecki dług jest porównywalny do większości krajów wysoko rozwiniętych. Zadłużenie i związane z nim odsetki, rosnące koszty systemu opieki zdrowotnej i emerytalnego, jak również bezrobocie (ok. 3,37 mln bezrobotnych), stanowią poważny problem finansowy i tym samym gospodarczy. Niemcy nie dotrzymywali od kilku lat, podpisanych w Maastricht, kryteriów konwergencji (dotyczących stabilności euro). Dla ratowania finansów państwa przeprowadza się od lat cięcia w systemach ubezpieczeń społecznych, co jednak tylko w nieznacznym stopniu poprawiło sytuację.
W 2006 roku Niemcy po raz pierwszy od paru lat dotrzymali kryteria z Maastricht. W 2006 roku nastąpiła wyraźna poprawa sytuacji gospodarczej. Wzrost gospodarczy prognozowany na początku roku na 1% wyniósł ostatecznie 2,7%.
Liczba zatrudnionych w niemieckim przemyśle wykazuje od lat tendencję spadkową. Każdego dnia z Niemiec przenosi się ok. 1500 miejsc pracy (ok. 500 000 rocznie) do krajów Europy Wschodniej i Azji. Mimo tego, przemysł wnosi ok. 30% do PKB, a jego podstawową gałęzią jest motoryzacja i związane z nią branże. Od podpisania protokołu w Kioto, podejmuje się starania dla zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery, choć z drugiej strony w 2002 roku przyjęto ustawę o stopniowej likwidacji elektrowni jądrowych. Jednakże już po kilku latach, w 2009 roku rozpoczęto proces uchylania tej ustawy, a w 2010 r. rząd federalny pod naciskiem społeczeństwa wydłużył okres eksploatacji bloków jądrowych z 32 do 60 lat[20].
Gospodarka niemiecka silnie odczuła światowy kryzys finansowy. W lutym 2009 odnotowano spadek produkcji przemysłowej w ujęciu rocznym o 20,6%. Był to szósty kolejny miesięczny spadek (w stosunku do stycznia 2009 o 2,7%)[21].
Sukces gospodarczy nie byłby możliwy bez rozwiniętego systemu komunikacyjnego. Po niemieckich drogach o łącznej długości 644,5 tys. km (dane z 2006), w tym ponad 12 tys. km autostrad, jeździ ponad 46 mln samochodów osobowych i 8 mln ciężarowych. Równie ważną rolę odgrywa sieć kolejowa o łącznej długości 48 215 km (dane z 2006), szczególnie produkowane od 1991 superszybkie pociągi Intercity-Express (ICE), których prędkość dochodzi do 300 km/godz. Dominującym przedsiębiorstwem kolejowym jest Deutsche Bahn AG.
-
-
Osobny artykuł: Język niemiecki.
Niemiecki należy do dużej grupy języków germańskich i spokrewniony jest z duńskim, norweskim, szwedzkim, niderlandzkim oraz angielskim. Na terenie całego kraju występują liczne dialekty. To właśnie dialekt u większości Niemców zdradza, z którego regionu pochodzą: gdyby Meklemburczyk i Bawarczyk próbowali ze sobą rozmawiać posługując się wyłącznie dialektem, to najprawdopodobniej byłoby im bardzo trudno się zrozumieć. Język niemiecki jest drugim najbardziej rozpowszechnionym językiem w Europie (po języku angielskim), jest on mową ojczystą dla około 110 mln osób. Języka tego jako ojczystego (poza obszarem Niemiec) używa się w Austrii, Liechtensteinie, części Szwajcarii, Południowym Tyrolu (Włochy), Alzacji (Francja), niektórych regionach Belgii i w Luksemburgu. Wśród najczęściej przekładanych języków, niemiecki plasuje się na trzecim miejscu – zaraz po angielskim i francuskim. Promocją języka i kultury niemieckiej na świecie zajmują się liczne instytuty, a wśród nich, intensywnie wspierany przez niemieckie ministerstwo spraw zagranicznych, Instytut Goethego.
[edytuj] Literatura
-
Niemiecka literatura powstała w średniowieczu. Najważniejsi autorzy tej epoki to Walther von der Vogelweide i Wolfram von Eschenbach. Pieśń o Nibelungach, której autor jest nieznany, jest jednym z najważniejszych dzieł literatury niemieckiej. Dzieła te napisane zostały w języku średnio-wysoko-niemieckim, który jest dla współczesnych Niemców zupełnie niezrozumiały. Nowożytną niemczyznę stworzył Marcin Luter swoim tłumaczeniem Biblii. Za najważniejszych autorów literatury niemieckiej uważani są Christoph Martin Wieland, Johann Wolfgang von Goethe i Friedrich Schiller, Friedrich Hölderlin i Heinrich Heine jak i bracia Grimm; w dwudziestym wieku Niemcy miały kilku noblistów w dziedzinie literatury Theodor Mommsen (1902), Paul Heyse (1910), Gerhart Hauptmann (1912), Thomas Mann (1929), Hermann Hesse (1946), Heinrich Böll (1972), Günter Grass (1999) i Herta Müller (2009).
-
Za najważniejszych filozofów niemieckich uważani są Johannes Eckhart, Mikołaj z Kuzy, Gottfried Wilhelm Leibniz, Immanuel Kant, przez niektórych historyków filozofii uważany za najważniejszego filozofa nowożytności z uwagi na szerokie oddziaływanie, Friedrich Schelling, Johann Gottlieb Fichte, Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Ludwig Feuerbach, Karol Marks, Fryderyk Engels, Arthur Schopenhauer, Friedrich Nietzsche, Edmund Husserl, Martin Heidegger i Karl Jaspers. Należy pamiętać, że niektórzy filozofowie niemieccy krytycznie odnosili się do innych filozofów niemieckich, na przykład Artur Schopenhauer nazywał pseudofilozofami Fichtego i Hegla (odcinał się jednocześnie od Niemiec mówiąc, że jest gdańszczaninem holenderskiego pochodzenia, niejednokrotnie gardząc niemieckim społeczeństwem i mentalnością)[potrzebne źródło], z kolei Nietzsche krytycznie odnosił się do całej filozofii niemieckiej włącznie z Kantem, nazywając ją „podstępną teologią”, natomiast Marks, chociaż ukończył filozofię, był bardziej ekonomistą niż filozofem. Szczególnie ważne są niemiecki idealizm oraz marksizm. W dwudziestym wieku ważny wpływ na filozofię wywarła krytyczna teoria tzw. szkoły frankfurckiej Theodora Adorno i Maxa Horkheimera.
Turniej śpiewaków na zamku Wartburg w XII w. (miniatura z XIV w.)
- Średniowiecze
Podobnie jak w innych krajach europejskich, również w Niemczech przyjęcie chrześcijaństwa dało ogromny impuls muzyce religijnej, która rozwijała się początkowo przede wszystkim w klasztorach. Podstawą stał się chorał gregoriański, od IX w. znane były wielogłosowe organa. Powstanie najstarszej pieśni do niemieckiego tekstu – Christ ist erstanden – datuje się na ok. 1000 rok.
Od XII w. do końca XIV w. rozwijała się świecka muzyka uprawiana przez minnesingerów, którzy początkowo skupiali się na dworze cesarza Fryderyka Barbarossy. Najznakomitszymi minnesingerami byli: Walther von der Vogelweide, Wolfram von Eschenbach, Neidhardt von Reuenthal, Heinrich Frauenlob oraz Oswald von Wolkenstein. Najsławniejszym wydarzeniem w tej tradycji był turniej minnesingerów, jaki w XII w. odbył się na zamku Wartburg (nawiązał do niego w operze Tannhäuser Richard Wagner). W bogatych miastach, zwłaszcza na południu i zachodzie dzisiejszych Niemiec, powstawały cechy muzyków zrzeszające meistersingerów. Najbardziej znanym meistersingerem był szewc Hans Sachs (1494–1576; upamiętnił go w Śpiewakach norymberskich Richard Wagner).
- Reformacja
Reformacja odegrała ogromną rolę w rozwoju niemieckiej muzyki i stworzeniu wyjątkowo bogatej kultury muzycznej. Sprawił to Marcin Luter, który odrzucając malarstwo i rzeźbę uznał muzykę za główny środek wyrażania uczuć religijnych. Wyznawał więc zasadę: „kto śpiewa, modli się podwójnie". Luter dobrze znał ówczesną muzykę, śpiewał, grał, a nawet komponował. Przekonany o ogromnej sile oddziaływania muzyki nakazywał uczestniczyć w śpiewie liturgicznym wszystkim wiernym i podkreślał konieczność śpiewania w języku rodzimym.
Tworząc repertuar religijny, zwolennicy reformacji przede wszystkim podkładali nowe teksty pod znane, często nawet bardzo popularne melodie (tym sposobem sławny chorał wykorzystany przez Bacha w Pasji według św. Mateusza – O Haupt voll Blut und Wunden – w dużej mierze pochodzi z pieśni miłosnej Płoche dziewczę zawróciło mi w głowie[22]. Autorem niektórych nowych chorałów – tekstów i melodii – był również sam Luter. Dla reformacji komponował też m.in. Ludwig Senfl i Martin Agricola, lecz wiele śpiewów jest anonimowych. Pieśni te ukazywały się w zbiorach, bo wielką rolę w upowszechnianiu chorału luterańskiego odegrało rozwijające się wtedy drukarstwo. Na przykład w 1524 roku ukazał się w Erfurcie zbiór 26 pieśni jednogłosowych z religijnymi tekstami do użytku domowego, a w Wittenberdze śpiewnik w układzie czterogłosowym opracowany przez współpracownika Lutra, Johannesa Waltera. Zdaniem historyka muzyki D. Gwizdalanki konsekwencje takiego nastawienia Lutra do muzyki zadecydowały o wyjątkowym rozwoju tej sztuki w Niemczech:
-
- Obrządek luterański przyznał ważne miejsce wspólnym, wielogłosowym śpiewom wiernych w kościele i fakt ten bardzo dodatnio wpłynął na ogólny poziom kultury muzycznej społeczeństwa. O ile bowiem w kościele katolickim opierano się przede wszystkim na chorale gregoriańskim i polifonii wykonywanej przez muzyków profesjonalnych, wiernym pozostawiając jednogłosowe, marginesowo traktowane pieśni religijne (ożywiane głównie repertuarem bożonarodzeniowym), to w kościele luterańskim od wiernych oczekiwano aktywności – i przygotowywano ich do niej. W zreformowanym szkolnictwie duży nacisk położono na powszechne umuzykalnienie. Nauczano od prostej solmizacji po śpiew wielogłosowy, wprowadzano podstawy teorii, przysposabiano do kierowania chórem. Kolejne pokolenia otrzymywały solidne wykształcenie muzyczne, które spożytkowywano nie tylko w kościele. Z czasem wyłoniła się armia nauczycieli muzyki, organistów i kantorów upowszechniających śpiew i grę w najrozmaitszych okolicznościach. I na takim właśnie fundamencie w XVIII i XIX wieku rozkwitła mieszczańska kultura muzyczna Niemiec.[23]
Reformacja przyczyniła się również do wyjątkowego rozwoju muzyki organowej. Już w 1452 powstał wyjątkowy zbiór (Fundamentum organisandi C. Paumanna) zawierający opracowania utworów wokalnych i pierwsze samodzielne utwory org. W następnych stuleciach przybywało znakomitych organistów, a kulminacją tej dziedziny muzyki stała się twórczość J. S. Bacha.
- Barok
Pierwszą operę skomponował Heinrich Schütz; była to Daphne wystawiona 1627 w Torgau koło Drezna (zaginiona). Pierwsze spektalne operowe wystawiano na dworach; w Monachium w 1653 roku, w Dreźnie w 1686, w Hanowerze w 1689 roku. Wyjątkowa sytuacja była w Hamburgu, gdzie w 1678 otwarto pierwszą publiczną operę w Niemczech. Ponieważ miasto było protestanckie, więc początkowo wystawiano tylko utwory o tematyce religijnej, ale z czasem uległo to zmianie i wystawiano również dzieła świeckie, bardziej rozrywkowe. Dla opery w Hamburgu komponował Reinhard Keiser, a także kompozytor i pierwszy zawodowy krytyk muzyczny Johann Mattheson, Georg Philipp Telemann.
Niemiecka muzyka w XVII i XVIII w. ulegała przede wszystkim wpływom włoskim – w operze i muzyce instrumentalnej, oraz w mniejszym stopniu francuskim – w muzyce instrumentalnej. Czołowym kompozytorem oper był kapelmistrz opery elektora saksońskiego w Dreźnie Johann Adolf Hasse uważany za jednego z najwybitniejszych reprezentantów stylu włoskiego. W pierwszej połowie XVIII wieku ze środkowych Niemiec wywodzili się dwaj kompozytorzy, zaliczani do najwybitniejszych w historii muzyki poważnej: Händel, który związał się z dworem hanowerskim, ale działał głównie w Anglii oraz J. S. Bach, który dojrzałe życie spędził w Lipsku. Bacha uważa się za uosobienie niemieckiego stylu w ówczesnej muzyce: w utworach wokalno-instrumentalnych poprzez związek z chorałem luterańskim, w utworach instrumentalnych – poprzez bardzo intensywny kontrapunkt, kojarzony przede wszystkim ze stylem niemieckiej muzyki organowej.
- Klasycyzm
W połowie XVIII w. szkole mannheimskiej, czyli na dworze elektora w Mannheimie nastąpiło poważne przeobrażenie muzyki instrumentalnej: powstała orkiestra symfoniczna (prawie) taka, jaką znamy dzisiaj. Powstała również forma, która na wiele pokoleń kształtowała utwory nie tylko niemieckich kompozytorów – sonata. Ważną rolę odegrali też w tym okresie synowie J. S. Bacha: Wilhelm Friedemann Bach, Carl Philipp Emanuel Bach i Johann Christian Bach.
W drugiej połowie XVIII wieku centralnym ośrodkiem stał się Wiedeń. Tam działali klasycy wiedeńscy, z których dwaj, tj. Józef Haydn i Wolfgang Amadeusz Mozart byli (według współczesnych kryteriów) Austriakami, choć ojciec Mozarta – Leopold wywodził się z Augsburga, a sam Wolfgang Amadeusz tworzył swe dzieła choćby dla mannheimskiego czy później monachijskiego dworu, tylko Ludwik van Beethoven wywodził się z Nadrenii. Zwłaszcza twórczość Beethovena, na pograniczu klasycyzmu i romantyzmu, wywarła ogromny wpływ na rozwój muzyki w następnym stuleciu.
- Romantyzm
Ludwig i Malvina Schnorr von Carolsfied – pierwsi wykonawcy Tristana i Izoldy
Wiek XIX był okresem wyjątkowego rozkwitu muzyki niemieckiej. najważniejsza była w niej muzyka instrumentalna i styl niemiecki styl pisania na orkiestrę, zespoły kameralne czy fortepian właściwie stał się stylem uniwersalnym.
Romantyzm w muzyce niemieckiej zapoczątkowała opera – za symboliczny ten moment uważa się premierę opery Wolny strzelec Carla Marii von Webera w 1821. Kulminację jej stworzyła twórczość Richarda Wagnera. Ale najważniejsza stała się muzyka instrumentalna. Główni twórcy: Feliks Mendelssohn, Robert Schumann, Franciszek Liszt, Johannes Brahms.
Niemiecką kulturę muzyczną zdominował instrument. Najbardziej ceniono za to, że może obyć się bez słów i potrafi oddziaływać na emocje słuchaczy bez pośrednictwa tekstu, jako „mowa duszy” (to było wadą dla Francuzów i chyba dla Włochów). Nawet w operze niemieckiej orkiestra bywała ważniejsza od śpiewaków, co szczególnie wyraźnie przejawia się u Wagnera.
Rozkwit kultury muzycznej możliwy był dzięki mecenatowi wielu dworów oraz zainteresowaniu muzyką wśród mieszkańców miast, mających na ogół bardzo dobre przygotowanie do wykonywania muzyki. Ponadto literaci i filozofowie nadali muzyce wyjątkowego znaczenia wśród wszystkich sztuk.
-
- Wiek XIX to okres bujnego rozwoju życia muzycznego na terenie Niemiec. Powstały wówczas liczne orkiestry symfoniczne (m.in. Berliner Philharmonisches Orchester 1882), instytucje muzyczne, stowarzyszenia chóralne (zapoczątkowane przez chór męski K. Zeltera w 1809, → Liedertafel), konserwatoria, towarzystwa muzyczne (m.in. Tow. Bachowskie w Lipsku – 1850). W 1876 powstał teatr wagnerowski w Bayreuth. Pojawiły się wielkie firmy wydawnicze: Breitkopf und Härtel, Simrock, Schott, Peters. W końcu XVIII i w XIX w. zaznaczył się rozwój badań nad teorią i historią muzyki.[24]
Podobnie jak w XVIII w. za typowo niemiecki uchodził wyszukany kontrapunkt, w XIX w. w Niemczech szczególnie pielęgnowano kunsztowny sposób komponowania.
-
- W muzyce dopatrywano się pewnych analogii do świata przyrody, a nawet opisywano za pomocą metafor nawiązujących do pojęć biologicznych. Ceniono „organiczną jedność” wynikającą z umiejętności stworzenia złożonej konstrukcji w oparciu o niewiele, najlepiej spokrewnionych motywów, gdyż utwór „wyrastał” wtedy z podstawowej komórki motywicznej jak roślina z nasienia.[25]
Tradycję romantycznego stylu z powodzeniem kontynuował u schyłku XIX wieku i na początku XX wieku Richard Strauss.
- Muzyka w XX wieku
Najbardziej wpływowym kompozytorem niemieckim w I połowie XX wieku był Paul Hindemith. Grono zwolenników miał też twórca dodekafonii Arnold Schönberg, który w latach dwudziestych nauczał w Berlinie. Dojście do władzy Hitlera w 1933 położyło jednak kres wszelkim nowatorskim tendencjom i bardzo wielu muzyków, zwłaszcza żydowskiego pochodzenia, musiało emigrować. Stosunek do nowoczesnej sztuki był tak zły, że w 1938 zorganizowano wystawę „zwyrodniałej muzyki”: nowoczesnej oraz jazzowej.
Po wojnie do głosu doszli kompozytorzy, którzy przedtem nie cieszyli się poparciem nazistów, jak Karl Amadeus Hartmann. Nadal tworzył też Carl Orff. W latach pięćdziesiątych rozwinęła się natomiast awangarda, której najwybitniejszym przedstawicielem ze strony niemieckiej był Karlheinz Stockhausen. Pierwsze studio muzyki elektronicznej powstało w Niemczech – w Kolonii.
Od 2010 roku Niemcy zajmują trzecie miejsce na świecie na liście najbardziej dochodowych rynków muzycznych. Niemiecka scena muzyczna wykształciła się w wielu kierunkach, rozwijających się w szczególnie szybkim tempie w stolicy – Berlinie. Gwiazdy gatunków muzycznych pop i rock takie jak Udo Lindenberg, Herbert Grönemeyer , Böhse Onkelz Sarah Connor, Nena, Dieter Bohlen czy Xavier Naidoo zdobyły sławę w całym obszarze niemieckojęzycznym, a także w całej Europie.
Od czasów powstania w latach ’80, niemiecki punkrock jest rozprzestrzeniony na niemieckim rynku muzycznym. Do najpopularniejszych zespołów punkowych należą Die Toten Hosen i Die Ärzte. Oprócz tego okazale prezentuje się grupa jazzowych muzyków niemieckich. Swój rozkwit przeżył w Niemczech jeden z gatunków swingu – Sinti-Jazz. Pionierami muzyki elektronicznej na świecie byli niemieccy artyści – Klaus Schulze oraz zespół Kraftwerk. Gwiazdami pochodzącymi z Niemiec, a odnoszącymi sukcesy na skalę światową byli i są: Modern Talking, Scorpions, Rammstein Znanymi artystami muzyki pop w ostatniej dekadzie są między innymi zespoły jak Wir sind Helden, Rosenstolz i Silbermond. Bardzo popularnym zespołem na niemieckim rynku muzycznym jest także zespół Tokio Hotel, uznany przez amerykański magazyn Rolling Stone za "najgorętszy towar eksportowy Niemiec"[26]. Na uwagę zasługują także niemieckojęzyczni raperzy: Die Fantastischen Vier, Bushido czy Sido.
Lena Meyer-Landrut zwyciężyła w 2010 roku w konkursie Eurowizji, startowała jako 22 uczestniczka (z 25 finałowych wykonawców).
Znani jazzmani niemieccy to Peter Brötzmann, Theo Jörgensmann i Albert Mangelsdorff.
Niemcy są krajem mającym największe zagęszczenie teatrów operowych.
-
Osobny artykuł: Kuchnia niemiecka.
Typowo niemiecka kuchnia zanika, a rosną wpływy kuchni innych krajów. Jako pierwsza zdobyła niemieckie podniebienia kuchnia włoska, która przybyła tam z początkiem lat 1960. wraz z włoskimi „Gastarbeiterami”. Potrawy takie jak pizza i pasta są dziś bardziej popularne niż dawniej typowy zestaw: ziemniaki, kiszona kapusta, marynowana pieczeń. Popularna jest również kuchnia grecka, kuchnia chińska i kuchnia turecka, ta ostatnia reprezentowana jest przez tysiące małych barów „fast food” zwanych w Niemczech Imbiss i potrawy jak np. Döner, oprócz tego można w niemieckich miastach znaleźć prawie wszystkie egzotyczne restauracje włącznie z rosyjskimi, tajlandzkimi, polskimi i japońskimi, w tym barami sushi. Najmocniejszą pozycję tradycyjna niemiecka kuchnia zachowała w małych miastach i osadach.
W odżywianiu Niemców dużą rolę pełni chleb. Uważa się, że Niemcy są krajem, w którym istnieje najwięcej różnych gatunków chleba. Kuchnia niemiecka jest bardzo pożywna, królują w niej ziemniaki i wieprzowina. Mięsa wieprzowego używa się do wyrobu kiełbasy (Wurst), która jest nie tylko popularną przekąską, ale i podstawowym elementem kuchni. W Bawarii są, np. specjalne Wurstküchen (kuchnie kiełbasowe).
Mięso w kuchni niemieckiej proponuje się w bardzo różnorodnej postaci – peklowana i wędzona pieczeń wieprzowa (Kassler), pieczeń (Schweinebraten). Dodatkiem do mięsa są najczęściej ziemniaki smażone, gotowane lub np. w postaci sałatki ziemniaczanej (Kartoffelsalat).
W północnych Niemczech w menu można znaleźć bogaty wybór świeżych ryb, wśród których najbardziej popularny jest dorsz. Kapusta to kolejny popularny składnik – odmianę zieloną kisi się jako Sauerkraut, natomiast czerwoną gotuje się z jabłkami, co daje Apfelrotkohl.
Kluski zwane Spätzle i Maultaschen są typowymi składnikami kuchni Szwabii.
Golonka (Schweinehaxe) to także niemiecki przysmak, szczególnie nie może jej zabraknąć na bawarskim święcie piwa, bo piwo to narodowy napój Niemców oraz dodatek do wielu potraw. Popularne są także niemieckie wina reńskie i mozelskie. Zupy niemieckie są ciężkie i zawiesiste (Eintopf), najczęściej z dodatkiem fasoli lub grochu.
W Niemczech istnieje ponad 300 gatunków chleba i ponad 6 tysięcy gatunków piwa. Podczas Oktoberfest padają „rekordy piwne” – w Europie jedynie Czesi piją więcej piwa w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Kawa w Niemczech cieszy się znacznie większym uznaniem niż herbata.
[edytuj] Powiązania z Polską
[edytuj] Ciekawostki
- Z Niemiec wywodzi się zwyczaj strojenia choinki[32].
- Ponad 20 mln mieszkańców Niemiec (ok. 25%) to emeryci i renciści[33].
- Około 15,3 mln mieszkańców Niemiec (ok. 19%) to osoby z tłem migracyjnym, z których 7-8 mln posiada niemieckie obywatelstwo[34].
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ Ponadto duński, fryzyjski, dolnołużycki, górnołużycki
- ↑ 2,0 2,1 Statistische Ämter: Fläche und Bevölkerung (niem.). [dostęp 30-03-2012].
- ↑ Dane na listopad 2011. Statistische Ämter: Bevölkerung – Deutschland (niem.). [dostęp 30-03-2012].
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2011: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, September 2011 (ang.). [dostęp 30-03-2012].
- ↑ Tomasz Szarota: Niemcy i Polacy: wzajemne postrzeganie i stereotypy. Wyd. 1. Warszawa: Wydawn. Nauk. PWN, 1996.
- ↑ "Stanisław Rospond: Może nazwa Niemcza, pierwotnie Niemcy, utworzona została od Niemiec (Němъcъ: němъ) ale w znaczeniu pierwotnym „każdego obcego”. Należy przy tym nadmienić, że wyraz prasłowiański nemz = niemy mógł być pożyczką od plemienia celtyckiego Nemětae. Kontakty celtycko-słowiańskie zostały potwierdzone w zapożyczeniach z języka celtyckiego". [w:] Studia historica Slavo-Germanica. Uniwersytet Poznański 1970/72, nr 7-9, str. 165 op. cit. Stanisław Rospond: Polszczyzna śląska 1970. s. 14
- ↑ Grzegorz Jagodziński: O przenoszeniu nazw ludów (pol.). [dostęp 19.12.2008].
- ↑ P. CORNELIVS TACITVS ANNALES, 12, 27. Tekst oryginału
- ↑ C. Iulius Caesar, „Commenariorum Libri VII De Bello Gallico”, VI, 25.
- ↑ German Climate Handbuch Deutschland. Retrieved November 30, 2006.
- ↑ German Climate and Weather World Travels. Retrieved November 30, 2006.
- ↑ Statistische Ämter: Gebiet und Bevölkerung (niem.). [dostęp 30-03-2012].
- ↑ [https://www.destatis.de/DE/Publikationen/Thematisch/Bevoelkerung/MigrationIntegration/AuslaendBevoelkerung.html?nn=68748 Destatis - Federalny urząd statystyk (2011)
- ↑ Vereinigten Großlogen von Deutschland
- ↑ Aktualne dane dotyczące religii w Niemczech.
- ↑ Aktualne dane dotyczące religii w Niemczech.
- ↑ Aktualne dane dotyczące religii w Niemczech.
- ↑ The Wall Street Journal Polska, 04.02.2009 r., str.2.
- ↑ Najwyższy Czas!, 06.10.2007, str. XXVI
- ↑ Energetyka jądrowa w Unii Europejskiej. Wirtualny Nowy Przemysł – Nowy Przemysł
- ↑ The Wall Street Journal Polska, Niemcy w najgłębszej recesji od drugiej wojny światowej, 10.04.2009, str.2.
- ↑ D. Gwizdalanka: Historia muzyki 1. Kraków 2005, s. 132.
- ↑ D. Gwizdalanka, op. cit., s. 131-133.
- ↑ Z. Helman Encyklopedia muzyczna PWN, hasło: Niemiecka muzyka.
- ↑ D. Gwizdalanka, Historia muzyki 2, s. 259.
- ↑ http://www.rollingstone.com/music/news/tokio-hotels-album-cover-and-humanoid-single-sneak-peek-20090902
- ↑ Erstmals mehr als 16 Millionen Menschen mit Migrationshintergrund in Deutschland. Mikrozensus 2009
- ↑ Raport o sytuacji Polonii i Polaków za granicą 2009. Ministerstwo Spraw Zagranicznych 2009
- ↑ Czy w Niemczech jest polska mniejszość narodowa?. Stowarzyszenie Wspólnota Polska. [dostęp 2010-09-27].
- ↑ Wybory 2007
- ↑ Trzy procent odmienności
- ↑ Ubieranie choinki (pol.). Umysł.pl. [dostęp 2011-03-22].
- ↑ Filip Gańczak: Niemieccy emeryci uciekają za granicę (pol.). Newsweek.pl. [dostęp 2011-03-22].
- ↑ Baza danych międzynarodowej pracy z młodzieżą NIEMCY (pol.). Datenbank für internationale Jugendarbeit. [dostęp 2011-03-22].
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Do historii muzyki
- Encyklopedia muzyczna PWN. Warszawa 2007
- D. Gwizdalanka: Historia muzyki 1. (Kraków 2005) i 2 (Kraków 2006)
[edytuj] Linki zewnętrzne
|
Państwa Europy |
|
|
|
 |
|
Państwo nieuznawane
na arenie międzynarodowej |
|
|
| Terytoria zależne |
|
|
| Państwo sui generis/terytorium sporne |
|
|
- ↑ Mołdawska Republika Naddniestrza nie jest uznawana przez żadne państwo.
- ↑ Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, która jest uznawana przez 81 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam administracja Organizacji Narodów Zjednoczonych - UNMIK, administracja Republiki Kosowa oraz specjalna misja Unii Europejskiej - EULEX.
|
|
lez:Германияvep:Saksanma
![Faun - Iduna - Eden [HQ] [with lyrics]](http://web.archive.org./web/20130223210049im_/http://i.ytimg.com/vi/6tnl-dDgCBk/default.jpg "Faun - Iduna - Eden [HQ] [with lyrics]")
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
