22 września jest 265. (w latach przestępnych 266.) dniem w kalendarzu gregoriańskim. Do końca roku pozostaje 100 dni.

[edytuj] Święta

• imieniny obchodzą: Bazyla, Daria, Digna, Eksuperiusz, Emeryta, Emmeram, Emmeran, Feliks, Ignacy, Imbram, Innocenty, Joachim, Jonasz, Józefa, Kandyd, Maurycy, Prosimir, Tacjusz, Tomasz, Wiktor i Witalis.
• Autokefaliczny Kościół Prawosławny – Białostockie Dni Muzyki Cerkiewnej w rocznicę przeniesienia relikwii św. Gabriela Zabłudowskiego (męczennika)
• Bułgaria, Mali – Święto Niepodległości
• Międzynarodowe:
  • Dzień bez Samochodu
  • Zakończenie kampanii ekologicznej Europejskiego Tygodnia Zrównoważonego Transportu (od 16 września)
• Wspomnienia i święta w Kościele katolickim^[1][2], obchodzą:
  • św. Emmeram z Ratyzbony (męczennik)
  • św. Ignacy z Santa Agata, Ignacy Belvisotti^[3] (zm. 1716; prezbiter i kapucyn)
  • Męczennicy z Agaunum, święci: Kandyd, Maurycy, Wiktor, Innocenty i Witalis
  • św. Tomasz z Villanueva (arcybiskup Walencji)

[edytuj] Wydarzenia w Polsce

•  967 – Bitwa Mieszka I z Wichmanem i Wolinianami, zakończona zwycięstwem Polan.
• 1411 – Krzyżacy przekazali Rypin w ręce polskie.
• 1626 – Wojna polsko-szwedzka: rozpoczęła się bitwa pod Gniewem.
• 1889 – Odsłonięto pomnik Wilhelma I w Poznaniu.
• 1922 – Założono Obywatelski Komitet Obrony Przeciwgazowej (OKOP).
• 1929 – Radio Kraków zrealizowało pierwszą w Polsce transmisję radiową z meczu piłkarskiego Wisła – Cracovia.
• 1939 – Kampania wrześniowa:
  • Bitwa pod Łomiankami.
  • Kapitulacja Lwowa przed Armią Czerwoną
  • W Brześciu odbyła się wspólna sowiecko-niemiecka defilada.
  • W czasie walk w Puszczy Augustowskiej wycofujący się spod Grodna 101. rezerwowy pułk ułanów zniszczył ok. dwudziestu czołgów sowieckich.
  • Zajęcie Grodna przez Armię Czerwoną.
• 1940 – Do KL Auschwitz przywieziono więźniów z tzw. drugiego transportu warszawskiego.
• 1942 – Rozpoczęła się likwidacja getta w Częstochowie.
• 1944:
  • 53. dzień powstania warszawskiego: lotnictwo i artyleria sowiecka ostrzelały punkty obsadzone przez Niemców: Dworzec Gdański, Cytadelę, lotniska na Bielanach.
  • PKWN zawarł z Litwą tzw. układ republikański.
• 1946 – Krajowa Rada Narodowa uchwaliła ordynację wyborczą do Sejmu Ustawodawczego.
• 1947 – W Szklarskiej Porębie rozpoczęła się konferencja 9 partii komunistycznych. Utworzono Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych (Kominform).
• 1949 – Jerzy Dobrzycki i Andrzej Kwiek z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza odkryli planetoidę Posnania.
• 1953 – Zakończył się proces biskupa Kaczmarka.
• 1955 – Bandyta Jerzy Paramonow zastrzelił podczas ucieczki z komisariatu przy ul. Wilczej w Warszawie milicjanta Zbigniewa Łęckiego, a kolejnego zranił.
• 1964 – Na Wiśle w Warszawie uruchomiono ujęcie wody Gruba Kaśka.
• 1975 – Premiera filmu Noce i dnie.
• 1980 – Powstało Niezależne Zrzeszenie Studentów.
• 1986 – Premiera filmu C.K. Dezerterzy.
• 1992 – Przeniesienie relikwii św. Męczennika Młodzieńca Gabriela z Grodna do Prawosławnej katedry św. Mikołaja w Białymstoku.
• 1997:
  • Sąd umorzył sprawę pułkownika Ryszarda Kuklińskiego.
  • Telewizja Polska rozpoczęła emisję telenoweli Klan.
• 2000:
  • Po zakończeniu budowy Mostu Świętokrzyskiego zamknięto tymczasowy Most Syreny w Warszawie.
  • Zakończono produkcję Fiata 126p.
• 2006 – Rozpadła się po raz pierwszy koalicja PiS-Samoobrona-LPR.

[edytuj] Wydarzenia na świecie

Bitwa pod Curupayty (1866) na obrazie Candido Lopeza

  W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
22 września

•    66 – cesarz Neron utworzył Legion I Italica.
•   530 – Bonifacy II został wybrany na papieża.
• 1236 – Krucjaty północne: klęska kawalerów mieczowych w bitwie pod Szawlami (Litwa).
• 1332 – Bazyli Wielki Komnen został cesarzem Trapezuntu.
• 1499 – Austria i Szwajcaria zawarły pokój kończący wojnę między oboma państwami.
• 1503 – Pius III został wybrany na papieża.
• 1575 – Rudolf II został koronowany na króla Czech.
• 1586 – Wojna osiemdziesięcioletnia: zwycięstwo Hiszpanów nad wojskami holendersko-angielskimi w bitwie pod Zutphen.
• 1598 – Angielski pisarz Ben Jonson zastrzelił w pojedynku aktora Gabriela Spensera.
• 1708 – III wojna północna: zwycięstwo Szwedów nad Rosjanami w bitwie pod Smoleńskiem.
• 1711 – Indianie Tuscarora dokonali masakry osadników w Karolinie Północnej; początek wojny Tuscarorów.
• 1735 – Robert Walpole jako pierwszy brytyjski premier zamieszkał w rezydencji przy 10 Downing Street.
• 1761 – Odbyła się koronacja króla Wielkiej Brytanii Jerzego III i jego żony Charlotty.
• 1789 – VI wojna rosyjsko-turecka: zwycięstwo wojsk rosyjsko-austriackich w bitwie nad Rymnikiem.
• 1792 – Została zniesiona monarchia i ustanowiona I Republika Francuska. Jest to data początkowa kalendarza rewolucyjnego.
• 1804 – Jean-Jacques Dessalines ogłosił się pierwszym cesarzem Haiti (jako Jakub I).
• 1851 – Założono Fort Des Moines w stanie Iowa.
• 1859 – Robert Luther odkrył planetoidę Mnemosyne.
• 1862 – Abraham Lincoln ogłosił proklamację emancypacyjną (obowiązującą od 1 stycznia 1863).
• 1866 – Wojna paragwajska: w bitwie pod Curupayty wojska paragwajskie pod dowództwem dyktatora Francisco Lopeza rozgromiły siły trójprzymierza (Argentyna, Brazylia, Urugwaj).
• 1867 – W Bogocie założono Narodowy Uniwersytet Kolumbii.
• 1878 – W Moskwie została założona Rosyjska Akademia Sztuki Teatralnej.
• 1891 – Papież Leon XIII opublikował encyklikę Octobri Mense.
• 1896 – Królowa Wiktoria prześcignęła swojego dziadka Jerzego III i stała się najdłużej panującym brytyjskim monarchą.
• 1906 – Rozruchy na tle rasowym w Atlancie w USA, w których zginęło co najmniej 27 osób.
• 1908 – Bułgaria proklamowała niepodległość (od Imperium osmańskiego).
• 1910 – Pilot Grzegorz Piotrowski na samolocie Bleriot IX, wraz z pasażerem-korespondentem prasowym, wykonał 27-kilometrowy przelot nad morzem z Petersburga do twierdzy Kronsztad na wyspie Kotlin, gdzie wylądował na placu przed koszarami.
• 1914:
  • I wojna światowa: na Morzu Północnym trzy brytyjskie krążowniki zostały zatopione przez niemiecki okręt podwodny U-9.
  • Niemiecki krążownik SMS Emden ostrzelał brytyjskie instalacje w indyjskim porcie Madras.
• 1915:
  • Francuzi rozpoczęli ofensywę w Szampanii.
  • W Lille Niemcy rozstrzelali 5 francuskich konspiratorów.
• 1927 – Rozpoczął działalność Teatr Polski w Rydze.
• 1933 – Została utworzona Izba Kultury Rzeszy.
• 1934 – Wybuch gazu w kopalni w pobliżu Wrexham w Walii zabił 266 górników.
• 1940 – Wojna na Pacyfiku: wojska japońskie wkroczyły do Wietnamu.
• 1941 – Front wschodni: zakończyła się nieudana niemiecko-fińska operacja Silberfuchs, mającą na celu zdobycie portu Murmańsk.
• 1944 – Wojska radzieckie wyzwoliły Tallinn.
• 1948 – I wojna arabsko-izraelska: Liga Arabska powołała jednostronnie w Gazie rząd palestyński na czele z muftim Jerozolimy i proklamowała niepodległość arabskiej części Palestyny.
• 1953 – Na University of Illinois at Urbana-Champaign uruchomiono komputer ILLIAC I.
• 1959 – Uruchomiono połączenie telefoniczne między Europą a USA.
• 1960 – Mali proklamowało niepodległość (od Francji).
• 1964 – Na Broadwayu odbyła się premiera musicalu Skrzypek na dachu.
• 1968 – Całkowite zaćmienie Słońca widoczne nad Syberią, Kazachstanem i północno-zachodnimi Chinami.
• 1975 – Nieudany zamach na prezydenta USA Geralda Forda.
• 1979 – Amerykański satelita szpiegowski zaobserwował nad Oceanem Indyjskim rozbłysk pochodzący prawdopodobnie z tajnego próbnego wybuchu jądrowego, przeprowadzonego przez Izrael lub RPA.
• 1980 – Wybuchła wojna iracko-irańska.
• 1985 – Premier Francji Laurent Fabius przyznał, że to francuskie służby specjalne zleciły zatopienie 10 lipca 1985 roku w Auckland w Nowej Zelandii należącego do Greenpeace okrętu Rainbow Warrior.
• 1986 – Premiera 1. odcinka serialu ALF.
• 1987 – Premiera 1. odcinka serialu Pełna chata.
• 1988 – Ustępujący prezydent Libanu Amin Dżemajel zdymisjonował cywilny gabinet premiera Selima al-Hossa i powołał w jego miejsce tymczasowy rząd wojskowy na czele z generałem Michelem Aouenem. Al-Hoss, wspierany przez Syrię, uznał swoje odwołanie za nieważne i w ten sposób powstały dwa równolegle rządzące gabinety.
• 1989:
  • Premiera 1. odcinka serialu Słoneczny patrol.
  • Założono Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski.
• 1993:
  • Abchascy rebelianci zestrzelili podchodzący do lądowania w Suchumi gruziński samolot Tu-154B; zginęło 106 osób.
  • W katastrofie kolejowej w Mobile (Alabama) zginęło 47 osób, a 103 zostały ranne.
• 1994:
  • Premiera 1. odcinka serialu Przyjaciele.
  • W katastrofie kolejowej w Angoli zginęło 350 osób.
• 1995 – Premiera filmu Siedem.
• 1997 – Zbankrutowała największa rosyjska piramida finansowa zorganizowana przez przedsiębiorstwo MMM.
• 1999 – W Riazaniu miał miejsce piąty (udaremniony) z serii zamachów bombowych na budynki mieszkalne w Rosji.
• 2000 – Podczas Igrzysk Olimpijskich w Sydney Robert Korzeniowski zdobył złoty medal w chodzie sportowym na dystansie 20 km.
• 2001 – Zjednoczone Emiraty Arabskie zerwały stosunki dyplomatyczne z Afganistanem wobec odmowy wydania Osamy bin Ladena przez talibów.
• 2002 – Odbyły się wybory parlamentarne w Niemczech.
• 2006
  • Obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne w Ameryce Południowej, zachodniej Afryce i Antarktyce.
  • W niemieckim Lathen 23 osoby zginęły a 10 zostało rannych w wyniku zderzenia pociągu magnetycznego Transrapid z samochodem ekipy sprzątającej tory.
• 2007 – Władze chilijskie wydały Peru byłego prezydenta tego kraju Alberta Fujimoriego, oskarżonego o korupcję i łamanie praw człowieka.
• 2008 – Edward Natapei został premierem Vanuatu.
• 2010 – 12 osób zginęło, a ponad 70 zostało rannych w irańskim mieście Mahabad w zamachu bombowym dokonanym podczas parady wojskowej w 30. rocznicę wybuchu wojny iracko-irańskiej.

[edytuj] Urodzili się

• 1515 – Anna z Kleve, królowa Anglii, żona Henryka VIII (zm. 1557)
• 1552 – Wasyl IV Szujski, car Rosji (zm. 1612)
• 1601 – Anna Austriaczka, królowa Francji (zm. 1666)
• 1741 – Peter Simon Pallas, niemiecki zoolog, botanik (zm. 1811)
• 1765 – Paolo Ruffini, włoski matematyk (zm. 1822)
• 1791 – Michael Faraday, angielski fizyk, chemik, pionier badań nad elektrycznością (zm. 1867)
• 1835 – Ołeksandr Potebnia, ukraiński językoznawca, etnograf, filozof, tłumacz (zm. 1891)
• 1850 – Władysław Czachórski, polski malarz (zm. 1911)
• 1863 – Alexandre Yersin, szwajcarski lekarz, bakteriolog (zm. 1943)
• 1865 – Władysław Jabłonowski, polski publicysta, krytyk literacki, polityk, założyciel Ligi Narodowej (zm. 1956)
• 1870 – Charlotte Cooper Sterry, brytyjska tenisistka (zm. 1966)
• 1875 – Mikalojus Konstantinas Čiurlionis, litewski kompozytor, malarz (zm. 1911)
• 1876 – André Tardieu, francuski polityk, premier Francji (zm. 1945)
• 1878 – Shigeru Yoshida, japoński polityk, premier Japonii (zm. 1967)
• 1879 – Edward Wittig, polski rzeźbiarz (zm. 1941)
• 1882 – Wilhelm Keitel, niemiecki feldmarszałek III Rzeszy, szef Oberkommando der Wehrmacht (zm. 1946)
• 1884 – Bolesław Sikorski, polski prawnik, ekonomista, minister kolei żelaznych (zm. po 1938)
• 1885:
  • Ben Chifley, australijski polityk, premier Australii (zm. 1951)
  • Erich von Stroheim, amerykański reżyser filmowy, aktor (zm. 1957)
• 1888 – Zuzanna Rabska, polska pisarka, tłumaczka (zm. 1960)
• 1895 – Paul Muni, amerykański aktor (zm. 1967)
• 1896 – Zdeněk Štěpánek, czeski aktor, reżyser filmowy (zm. 1968)
• 1899 – Veit Harlan, niemiecki reżyser filmowy, aktor (ur. 1899)
• 1901 – Charles Brenton Huggins, amerykański chirurg, fizjolog, laureat Nagrody Nobla (zm. 1997)
• 1903 – Morley Callaghan, kanadyjski dziennikarz, pisarz (zm. 1990)
• 1907 – Zbigniew Przybyszewski, polski dowódca wojskowy, komandor porucznik (zm. 1952)
• 1908:
  • Herbert Bednorz, polski duchowny katolicki, biskup katowicki (zm. 1989)
  • Dionizja Wawrzykowska-Wierciochowa, polska pisarka (zm. 1997)
• 1909 – David Riesman, amerykański socjolog (zm. 2002)
• 1910 – György Faludy, węgierski pisarz (zm. 2006)
• 1914 – Andrzej Skubisz, polski śpiewak, aktor (zm. 1978)
• 1915 – Franciszek Maklakiewicz, polski kompozytor (zm. 1939)
• 1916 – Leon Śliwiński, polski malarz, konserwator dzieł sztuki (zm. 2001)
• 1918:
  • Hans Scholl, niemiecki działacz antynazistowski, członek Białej Róży (zm. 1943)
  • Henryk Szeryng, meksykański skrzypek pochodzenia polskiego (zm. 1988)
• 1920 – Henryk Zieliński, polski historyk, profesor Uniwersytetu Wrocławskiego (zm. 1981)
• 1921 – Kazimierz Ostrowicz, polski aktor (zm. 2002)
• 1924:
  • Martin Barre, francuski malarz (zm. 1993)
  • Ragnar Lundberg, szwedzki lekkoatleta, skoczek o tyczce (zm. 2011)
• 1925:
  • Jerzy Chełstowski, polski żołnierz AK, uczestnik powstania warszawskiego (zm. 1944)
  • Aleś Trojanowski, białoruski pisarz
• 1927 – Bogusław Wolniewicz, polski filozof, twórca ontologii sytuacji
• 1929 – Dinu Cocea, rumuński reżyser filmowy
• 1931:
  • Zdobysław Flisowski, polski polityk, profesor i prorektor Politechniki Warszawskiej, minister edukacji narodowej
  • Marlena Milwiw, polska aktorka
• 1932:
  • Algirdas Brazauskas, litewski polityk, prezydent i premier Litwy (zm. 2010)
  • Ingemar Johansson, szwedzki bokser (zm. 2009)
• 1935 – Masumi Okada, japoński aktor (zm. 2006)
• 1937:
  • Marian Gołębiewski, polski duchowny katolicki, arcybiskup wrocławski
  • Richard Marquand, walijski reżyser, producent filmowy (zm. 1987)
• 1938:
  • Augustin Buzura, rumuński pisarz
  • Aleksander Gudzowaty, polski przedsiębiorca
  • Dean Reed, amerykański piosenkarz, aktor (zm. 1986)
  • Bożena Walter, polska dziennikarka, spikerka telewizyjna
• 1939 – Marian Kasprzyk, polski bokser
• 1940 – Edward Bogusławski, polski kompozytor, pedagog, profesor Akademii Muzycznej w Katowicach (zm. 2003)
• 1941 – José Luis García Sánchez, hiszpański reżyser filmowy
• 1944:
  • Brian Gibson, brytyjski reżyser filmowy (zm. 2004)
  • Urszula Popiel, polska aktorka
• 1946 – Michał Bukojemski, polski operator filmowy
• 1949:
  • Ludwig Schick, niemiecki duchowny katolicki, arcybiskup Bambergu
  • Tadeusz Siejak, polski pisarz (zm. 1994)
  • Jerzy Słonka, polski aktor
• 1950:
  • Kirill Babitzin, fiński piosenkarz (zm. 2007)
  • Andrzej Lipski, polski aktor
• 1951:
  • David Coverdale, brytyjski wokalista zespołów Deep Purple i Whitesnake
  • Marek Kusiba, polski poeta, dziennikarz
  • Czesław Rolik, polski dowódca wojskowy, kontradmirał, szef finansów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
  • Ryszard Schnepf, polski historyk, polityk, dyplomata
• 1953:
  • Ségolène Royal, francuska polityk
  • Tomasz Wójtowicz, polski siatkarz
• 1957:
  • Nick Cave, australijski muzyk zespołu Nick Cave and the Bad Seeds, pisarz, aktor
  • Giuseppe Saronni, włoski kolarz szosowy
• 1958:
  • Andrea Bocelli, włoski śpiewak operowy (tenor)
  • Joan Jett, amerykańska wokalistka zespołu The Runaways
• 1959 – David Allen Bawden, amerykański działacz religijny, antypapież Michał, przedstawiciel sedewakantyzmu
• 1960:
  • Yitzhak Herzog, izraelski prawnik, polityk
  • Davor Jozić, bośniacki piłkarz
• 1961:
  • Scott Baio, amerykański aktor
  • Marek Cichucki, polski aktor
  • Liam Fox, brytyjski polityk
  • Bonnie Hunt, amerykańska aktorka
  • Catherine Oxenberg, amerykańska aktorka
• 1962:
  • Anna Kaźmierczak, polska aktorka
  • Chantal Simonot, francuska polityk
• 1963 – Armando Castagna, włoski żużlowiec
• 1964:
  • Tibor Gécsek, węgierski młociarz
  • Vladimír Weiss, słowacki piłkarz, trener piłkarski
• 1965:
  • Dan Bucatinsky, amerykański aktor, scenarzysta, producent filmowy i telewizyjny
  • Tony Drago, maltański snookerzysta
  • Robert Satcher, amerykański astronauta
• 1966:
  • Stefan Rehn, szwedzki piłkarz
  • Mike Richter, amerykański hokeista
  • Nelson Tapia, chilijski piłkarz, bramkarz
• 1967:
  • Rickard Rydell, szwedzki kierowca wyścigowy
  • Félix Savón, kubański bokser
• 1968:
  • David Bisconti, argentyński piłkarz
  • Rafał Wieczyński, polski reżyser filmowy, aktor
  • Mihai Răzvan Ungureanu, rumuński polityk, dyplomata
• 1969:
  • Nicole Bradtke, australijska tenisistka
  • Christos Karkamanis, grecki piłkarz, bramkarz
  • Mariusz Kata, polski twórca kina niezależnego, producent i scenarzysta
  • Pawieł Kołobkow, rosyjski szermierz, szablista
• 1970:
  • Krzysztof Bukalski, polski piłkarz, trener piłkarski
  • Abraham Olano, hiszpański kolarz szosowy
  • Ołeksandr Omelczuk, ukraiński piłkarz, trener piłkarski
  • Emmanuel Petit, francuski piłkarz 
• 1971:
  • Chesney Hawkes, brytyjski piosenkarz, aktor
  • Marta Ludwika, księżniczka Norwegii
  • Roy Präger, niemiecki piłkarz
• 1972:
  • Manuel Cardoni, luksemburski piłkarz, trener piłkarski
  • Adam Łabędzki, polski żużlowiec, motorowodniak
  • Kim Rasmussen, duński trener piłki ręcznej
• 1974:
  • Thomas Hengen, niemiecki piłkarz
  • Mika Kottila, fiński piłkarz
• 1975:
  • Kim Dong-moon, południowokoreański badmintonista
  • Javier López Vallejo, hiszpański piłkarz, bramkarz
• 1976:
  • Lorenzo Carboncini, włoski wioślarz
  • Ronaldo, brazylijski piłkarz
• 1977:
  • Kate Ellis, australijska polityk
  • Lubow Jagodina, ukraińska siatkarka
• 1978:
  • Nadieżda Alechina, rosyjska lekkoatletka, trójskoczkini
  • Daniella Alonso, amerykańska aktorka
  • Ewa Damięcka, polska piłkarka ręczna
  • Harry Kewell, austalijski piłkarz
• 1979:
  • Emilie Autumn, amerykańska, poetka, skrzypaczka
  • Łukasz Lazer, polski gitarzysta
  • Roberto Saviano, włoski dziennikarz, pisarz
  • Cezary Trybański, polski koszykarz
  • Alex Valencia, norweski piłkarz pochodzenia kolumbijskiego
• 1980 – Frank Ludwig, niemiecki skoczek narciarski
• 1982:
  • Linn Githmark, norweska curlerka
  • Maarten Stekelenburg, holenderski piłkarz, bramkarz
• 1984 – Laura Vandervoort, kanadyjska aktorka
• 1985 – Yumehito, japoński gitarzysta zespołu Ayabie
• 1987:
  • Tom Felton, angielski aktor
  • Tom Hilde, norweski skoczek narciarski
• 1989:
  • Felix Brodauf, niemiecki skoczek narciarski
  • Sabine Lisicki, niemiecka tenisistka pochodzenia polskiego

[edytuj] Zmarli

•   530 – Feliks IV, święty, papież (ur. ?)
•   852 – Abd ar-Rahman II, emir Kordoby (ur. 792)
•   967 – Wichman Młodszy, saski graf, przywódca Wieletów (ur. ?)
• 1253 – Dōgen, japoński mistrz zen (ur. 1200)
• 1408 – Jan VII Paleolog, cesarz bizantyjski (ur. 1370)
• 1460 – Tomasz Strzępiński, polski duchowny katolicki, biskup krakowski (ur. 1398)
• 1504 – Jan II Szalony, książę głogowski (ur. 1435)
• 1520 – Selim I Groźny, sułtan Turcji (ur. 1465
• 1539 – Guru Nanak Czand, Guru Sikhów (ur. 1469)
• 1554 – Francisco Vásquez de Coronado, hiszpański konkwistador, odkrywca (ur. ok. 1510)
• 1774 – Klemens XIV, papież (ur. 1705)
• 1828 – Czaka, przywódca Zulusów (ur. 1787)
• 1839:
  • Augustyn Yu Chin-gil, koreański męczennik, święty katolicki (ur. 1791)
  • Paweł Chŏng Ha-sang, koreański męczennik, święty katolicki (ur. 1795)
• 1882 – Leopold Otto, polski duchowny ewangelicki, działacz społeczny (ur. 1819)
• 1901 – Ignacy Maciejowski, polski pisarz, krytyk literacki (ur. 1835)
• 1921 – Iwan Wazow, bułgarski pisarz (ur. 1850)
• 1925 – Izydor Gulgowski, polski etnograf, dziennikarz, pisarz (ur. 1874)
• 1928 – Antoni Troczewski, polski lekarz (ur. 1861)
• 1931 – Stanisław Nowodworski, polski prawnik, polityk, minister sprawiedliwości, prezydent Warszawy (ur. 1873)
• 1939 – Polegli w kampanii wrześniowej:
  • Mikołaj Bołtuć, polski dowódca wojskowy, generał, dowódca Grupy Operacyjnej Wschód (ur. 1893)
  • Werner von Fritsch, niemiecki dowódca wojskowy, generał III Rzeszy, naczelny dowódca wojsk lądowych (ur. 1880)
  • Leszek Lubicz-Nycz, polski szermierz, szablista (ur. 1899)
  • Józef Olszyna-Wilczyński, polski dowódca wojskowy, generał, dowódca 10. Dywizji Piechoty, dowódca Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie (ur. 1890)
• 1940 – Michał Kajka, polski poeta, działacz społeczny Mazurach (ur. 1858)
• 1944 – Polegli w powstaniu warszawskim:
  • Julian Laskowski, polski żołnierz AK, podporucznik (ur. 1922)
  • Tadeusz Molenda, polski żołnierz AK, plutonowy (ur. 1921)
  • Cezary Nowodworski, polski wojskowy, kapitan, cichociemny (ur. 1916)
  • Sołtan Safijew, rosyjski lekarz (ur. ?)
  • Jerzy Weil, polski podharcmistrz, żołnierz AK, porucznik (ur. 1923)
• 1949 – Sam Wood, amerykański reżyser filmowy (ur. 1883)
• 1952 – Kaarlo Juho Ståhlberg, fiński polityk, prezydent Finlandii (ur. 1865)
• 1956 – Frederick Soddy, angielski chemik, laureat Nagrody Nobla (ur. 1877)
• 1961 – Marion Davies, amerykańska aktorka (ur. 1897)
• 1963 – Jan Bohdan Dembowski, polski biolog, prezes PAN, marszałek Sejmu PRL, wiceprzewodniczący Rady Państwa (ur. 1889)
• 1966 – Jules Furthman, amerykański scenarzysta filmowy (ur. 1888)
• 1969:
  • Adolfo López Mateos, meksykański polityk, prezydent Meksyku (ur. 1910)
  • Aleksandras Stulginskis, litewski polityk, premier i prezydent Litwy (ur. 1885)
• 1970 – Tadeusz Manteuffel, polski historyk, mediewista (ur. 1902)
• 1973 – Józef Lustgarten, polski piłkarz, sędzia piłkarski (ur. 1889)
• 1979 – Otto Robert Frisch, brytyjski fizyk pochodzenia austriackiego (ur. 1904)
• 1982 – Zbigniew Ciekliński, polski historyk sztuki (ur. 1905),
• 1985 – Axel Springer, niemiecki wydawca prasowy (ur. 1912)
• 1989:
  • Irving Berlin, amerykański kompozytor (ur. 1888)
  • Wojciech Maciuszonek, polski aktor teatralny (ur. 1955)
• 1996:
  • Agata Budzyńska, polska poetka, kompozytorka, piosenkarka (ur. 1964
  • Dorothy Lamour, amerykańska aktorka (ur. 1914)
• 1997 – Karolina Salanga, polska aktorka (ur. 1916)
• 1999 – George C. Scott, amerykański aktor (ur. 1927)
• 2000:
  • Jehuda Amichaj, izraelski poeta (ur. 1924)
  • Saburo Sakai, japoński pilot wojskowy, as myśliwski (ur. 1916)
• 2001 – Isaac Stern, amerykański skrzypek pochodzenia ukraińskiego (ur. 1920)
• 2002:
  • Dariusz Bogucki, polski żeglarz, polarnik, pisarz (ur. 1927)
  • Zdzisław Leśniak, polski aktor (ur. 1930)
  • Julio Pérez, urugwajski piłkarz (ur. 1926)
• 2005 – Janusz Bukowski, polski aktor, reżyser teatralny (ur. 1941)
• 2006 – Edward Albert, amerykański aktor (ur. 1951)
• 2007:
  • Jerzy Korzonek, polski ekonomista, polityk, kierownik Urzędu Gospodarki Morskiej (ur. 1928)
  • Marcel Marceau, francuski aktor, mim (ur. 1923)
  • Paweł Szcześniak, polski rzeźbiarz (ur. 1952)
  • Muhammad Warka, irański działacz religijny, przywódca bahaitów (ur. 1912)
• 2011:
  • Margaret Ogola, kenijska lekarka, pisarka (ur. 1958)
  • Aristides Pereira, polityk Republiki Zielonego Przylądka, prezydent Republiki Zielonego Przylądka (ur. 1924)
  • Vesta Williams, amerykańska piosenkarka (ur. 1957)

Przypisy

[edytuj] Wydarzenia

• Na razie brak wpisów.

[edytuj] Urodzili się

• Na razie brak wpisów.

[edytuj] Zmarli

• Na razie brak wpisów.

  W Wikimedia Commons znajdują się multimedia związane z tematem:
22

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Września
Zabytkowy ratusz z 1910 - siedziba władz miejskich Wrześni
Herb Wrześni
Państwo	Polska
Województwo	wielkopolskie
Powiat	wrzesiński
Gmina	Września gmina miejsko-wiejska
Założono	1256
Prawa miejskie	1375
Burmistrz	Tomasz Kałużny
Powierzchnia	12,73 km²
Wysokość	90-110 m n.p.m.
Ludność (2009) • liczba • gęstość	29 144 2289 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 61
Kod pocztowy	62-300
Tablice rejestracyjne	PWR
Położenie na mapie Polski Września
52°20′N 17°35′E / 52.333333333333, 17.583333333333Na mapach: 52°20′N 17°35′E / 52.333333333333, 17.583333333333
TERC (TERYT)	4303930054
Hasło promocyjne: Miasto w centrum zainteresowania
Urząd miejski ul. Ratuszowa 1 62-300 Września
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło Września w Wikisłowniku
Strona internetowa

Pomnik Dzieci Wrzesińskich

Rynek

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny)

Sąd Rejonowy

Stacja kolejowa

Ulica Kościelna

Pałac na Opieszynie

Amfiteatr Anny Jantar

Szpital Powiatowy

Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino

Września (niem. Wreschen) – miasto w województwie wielkopolskim, w powiecie wrzesińskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Września. Położone 50 km na wschód od Poznania, nad rzeką Wrześnicą.

Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 29 144 mieszkańców^[1]. Ważny węzeł komunikacji drogowej i kolejowej. Okolica równinna, rolnicza. Herb miasta – biała róża na czerwonym tle. Wywodzi się on z rodowego herbu Porajów – rodu będącego pierwszym właścicielem Wrześni.

Miasto znajduje się przy międzynarodowej trasie E30 – autostradzie A2 na odcinku Poznań – Warszawa.

W latach 1993-2009 we Wrześni przeprowadzano prawybory polityczne – parlamentarne, prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego.

[edytuj] Położenie

Według danych z 1 stycznia 2011 powierzchnia miasta wynosiła 12,73 km²^[2].

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.

[edytuj] Historia

Wykopaliska archeologiczne świadczą o pojawieniu się na tym terenie pierwszych grup ludzkich w środkowej epoce kamiennej – mezolicie (8000-2500 lat p.n.e.). Z epoki tej pochodzi m.in. osada wydmowa z Tarnowej pod Pyzdrami, stąd w archeologii stosuje się określenie "kultura tarnowska". Ciągłość osadnictwa potwierdzają znaleziska z epoki brązu i żelaza. Nieopodal Wrześni znajduje się Giecz – jeden z najważniejszych w średniowieczu grodów książęcych i siedziba kasztelanii. Za czasów Bolesława Chrobrego, wg Galla Anonima gród skupiał 2300 wojowników. Coraz głośniej mówi się też o grodzisku w Grzybowie – wiosce położonej między Wrześnią a Gnieznem. Gród ma imponujące wymiary (4,7 hektara), a jego położenie blisko Gniezna, Giecza i Ostrowa Lednickiego świadczy o tym, iż musiał pełnić ważną rolę w okresie formowania się państwa polskiego. Najstarsze materiały dendrologiczne datuje się na rok 923.

Pierwsza wzmianka o Wrześni pochodzi z 1256. Lokacja miasta nastąpiła w poł. XIV w. Miasto rozwinęło się na planie owalnicy wzdłuż traktu handlowego łączącego Kalisz z Gnieznem, opodal skrzyżowania ze szlakiem Poznań – Łęczyca. Korzystne położenie miasta sprzyjało rozwojowi handlu i rzemiosła. W 1580 było tu 60 rzemieślników. Podczas wojny szwedzkiej w 1656 miasto zostało poważnie zniszczone. W latach 1807-1815 Września wchodziła w skład Księstwa Warszawskiego.

W wyniku II rozbioru Polski w 1793 miasto weszło w skład Prus. Podczas Wiosny Ludów mieścił się tutaj obóz powstańczy. W drugiej połowie XIX w. istniało kilka zakładów przemysłowych: fabryka obuwia, fabryka powozów, betoniarnia, mleczarnia, cukrownia. Powstało również w tym okresie połączenie kolejowe Gniezno – Września – Oleśnica oraz Poznań – Września – Strzałkowo.

Międzynarodową uwagę przyciągnął strajk dzieci we Wrześni, który rozpoczął się 20 maja 1901. Niemiecki nauczyciel wymierzył karę cielesną dzieciom za odmowę odpowiadania w języku niemieckim na lekcji religii. Zastrajkowało wówczas 118 uczniów i uczennic. Ich rodziców władze niemieckie ukarały więzieniem. Za przykładem dzieci wrzesińskich poszli uczniowie w innych szkołach zaboru pruskiego. W 1906 opór dzieci, podtrzymywany przez rodziców, przybrał postać powszechnego strajku. W fazie największego jego nasilenia strajkowało ok. 75 tys. dzieci w ok. 800 szkołach (na łączną ilość 1100 szkół).

W 1905 w mieście mieszkało 7007 osób, w tym 65,4% Polaków, 28,9% Niemców i 5,5% Żydów^[3], natomiast w całym ówczesnym powiecie wrzesińskim Polacy stanowili 85,6% (1890). Ponad stuletni okres władzy pruskiej zakończył wybuch powstania wielkopolskiego. Po rozbrojeniu garnizonu pruskiego 28 grudnia 1918. Września powróciła pod władzę polską.

W 1920 podczas wojny polsko-bolszewickiej, po odezwie Rady Obrony Państwa z dnia 1 lipca 1920, z inicjatywy hr. Stanisława Mycielskiego, mieszkańcy ziemi wrzesińskiej utworzyli Legię Ochotniczą Wrzesińską, która brała czynny udział w walkach.

W latach międzywojennych Września była miastem handlowo-rzemieślniczym, zamieszkanym przez Polaków, Żydów i Niemców. W związku z tym w mieście istniały wówczas: kościół rzymskokatolicki, kościół ewangelicki i synagoga. Aktywnie działało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół".

1 września 1939 bombowce hitlerowskie zburzyły cukrownię. 5 września hitlerowcy zbombardowali węzeł kolejowy we Wrześni, strategiczny punkt gdyż krzyżowały się tu i łączyły linie wschód-zachód(Warszawa-Poznań) oraz północ-południe(Gdynia-Katowice).Miasto zajęli hitlerowcy i włączyli w obszar Kraju Warty. Wielu mieszkańców wysiedlono. 22 stycznia 1945 do miasta wkroczyli żołnierze 1 armii pancernej gen. M. Katukowa. Tym samym zakończył się we Wrześni okres okupacji hitlerowskiej.

Po wojnie nastąpiła intensywna rozbudowa i modernizacja przemysłu, gospodarki komunalnej, zaplecza socjalnego i kulturalnego, szkolnictwa i węzła komunikacyjnego. Powstała m.in. fabryka głośników Tonsil. Powstały osiedla o zabudowie blokowej oraz willowej. Utworzono Jezioro Wrzesińskie - zalew na rzece Wrześnicy (26 ha, 3 km dł.), a przy nim niewielki ośrodek wypoczynkowy.

[edytuj] Demografia

Według stanu na dzień 30 listopada 2008 w mieście zamieszkiwało 28922 osób, w tym 15117 kobiet i 13805 mężczyzn.

[edytuj] Zabytki

Na terenie miasta znajduje się 14 obiektów zabytkowych:^[4]

• historyczny układ urbanistyczny z XIV-XIX w. (nr rej.: 295/Wlkp/A z 19.04.2006)
• kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny) z połowy XV w., przebudowywany w 1792 i 1881-87, ul. Kościelna 7 (nr rej.: 2466/A z 14.03.1933)
• kościół Świętego Ducha (neogotycki poewangelicki) z 1894, ul. Kościuszki 27 (nr rej.: 2293/A z 8.12.1993)
• kościół Świętego Krzyża (drewniany) z 1664, ul. Świętokrzyska 18 (nr rej.: 721/Wlkp/A z 6.05.1970 i z 2.12.2008)
• Cmentarz Farny, ul. Gnieźnieńska (nr rej.: 721/Wlkp/A z 6.05.1970 i z 2.12.2008)
• zespół pałacowy, ul. Opieszyn:
  • pałac z 1870 (nr rej.: 966/A z 5.03.1970)
  • park, obecnie miejski z XVIII-XIX w. (nr rej.: 2118/A z 10.04.1987)
• ratusz z 1909-1910, ul. Ratuszowa 1 (nr rej.: 191/Wlkp/A z 28.06.2004)
• willa starosty z 1913-15, ul.Chopina 9 (nr rej.: 385/Wlkp/A z 25.07.2006)
• szkoła z połowy XIX w. (budynek Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich), ul. Dzieci Wrzesińskich 2 (nr rej.: 1596/A z 10.09.1974)
• wozownia w zespole koszar z 1910, ul. Kościuszki (nr rej.: 2586/A z 26.03.1996)
• kamienica z oficynami z 1905, ul. Warszawska 5 (nr rej.: 2569/A z 28.12.1995)
• dom z 1 poł. XIX w., ul. Warszawska 10 (nr rej.: 967/A z 5.03.1970)
• dom z XIX w., ul. Warszawska 15 (nr rej.: 2173/A z 20.02.1989)
• Wyższa Szkoła Miejska z 1911 (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza, ul. Witkowska 1 (nr rej.: 798/Wlkp/A z 25.05.2010)

[edytuj] Wspólnoty wyznaniowe

Obecnie na terenie Wrześni działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:

• Kościół Rzymskokatolicki
• Kościół Ewangelicko-Augsburski (filiał parafii w Poznaniu)
• Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy (Sala Królestwa w Bierzglinku).

W mieście znajduje się sześć kościołów rzymsko-katolickich:

• kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława Biskupa Męczennika (farny),
• kościół Świętego Ducha,
• kościół św. Królowej Jadwigi,
• kościół św. Józefa,
• kościół św. Kazimierza Królewicza,
• kościół Świętego Krzyża.

[edytuj] Pomniki przyrody

• Dąb szypułkowy "Stefan" przy ul. 3 Maja
• Głaz narzutowy z granitu w Parku Miejskim im. Marszałka Józefa Piłsudskiego
• Platan wschodni w Parku Miejskim im. Dzieci Wrzesińskich

[edytuj] Komunikacja

Września usytuowana jest przy autostradzie A2, która w przyszłości połączy Berlin z Warszawą. Przez miasto przebiegają drogi krajowe:

• nr 15: Trzebnica – Krotoszyn – Września – Gniezno – Toruń – Ostróda
• nr 92: Nowy Tomyśl – Poznań – Września – Słupca – Konin – Łowicz (zastępcza dla autostrady A2)

oraz drogi wojewódzkie:

• nr 432: Września – Środa Wielkopolska – Śrem – Leszno
• nr 442: Września – Pyzdry – Gizałki – Kalisz

Przez miasto przebiega również linia kolejowa nr 281: Oleśnica – Chojnice, a w odległości ok. 1,5 km na północ od stacji przebiega linia kolejowa nr 3 Warszawa Zachodnia – Poznań Główny – Kunowice. Połączenie z tą linią zapewnia łącznica kolejowa nr 807 i 808.

Komunikację autobusową w mieście i powiecie zapewnia lokalny oddział PKS Gniezno. Można spotkać tu także autobusy PKS Poznań, PKS Łodź, PKS Turek, PKS Włocławek, PKS Konin i inne.

Września posiada bezpośrednie połączenia autobusowe z Poznaniem, Gnieznem, Krakowem, Łodzią, Koninem, Turkiem, Włocławkiem, Szczecinem, Kielcami, Kaliszem i inne. Najwazniejsze kierunki lokalne to Słupca, Miłosław, Pyzdry, Orzechowo, Witkowo, Czerniejewo i Środa Wielkopolska. Autobusy lokalne nie kursują w niedziele i święta.

[edytuj] Edukacja

 Osobny artykuł: Edukacja we Wrześni.

• Wyższa Szkoła Handlu i Rachunkowości w Poznaniu, Wydział Zamiejscowy we Wrześni
• Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych we Wrześni (opieka naukowo-dydaktyczna: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza)
• Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza we Wrześni
• Zespół Szkół Politechnicznych im. Bohaterów Monte Cassino we Wrześni
• Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących im. gen. dr. Romana Abrahama we Wrześni
• Zespół Szkół Zawodowych nr 2 we Wrześni
• Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych we Wrześni
• Szkoła Policealna nr 1 we Wrześni
• Szkoła Policealna nr 2 dla Dorosłych we Wrześni
• Niepaństwowe Policealne Studium Bezpieczeństwa i Higieny Pracy we Wrześni
• Niepaństwowe Policealne Studium Rolnicze we Wrześni
• Niepaństwowe Policealne Studium Ekonomiczne we Wrześni
• Gimnazjum nr 1 im. Mikołaja Kopernika we Wrześni
• Gimnazjum nr 2 im. Andrzeja Prądzyńskiego we Wrześni
• Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1 im. 68 Wrzesińskiego Pułku Piechoty we Wrześni
• Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 2 im. Dzieci Wrzesińskich we Wrześni
• Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 6 im. Jana Pawła II we Wrześni
• Przedszkole nr 1 "Słoneczko" we Wrześni
• Przedszkole nr 3 "Mali Przyrodnicy" we Wrześni
• Przedszkole nr 4 "Miś Uszatek" we Wrześni
• Przedszkole nr 6 "Pszczółka Maja" we Wrześni

[edytuj] Kultura

• Ogólnopolski Festiwal Sztuki Filmowej "Prowincjonalia"
• Amfiteatr im. Anny Jantar we Wrześni
• Festiwal Twórców Polskiej Piosenki we Wrześni
• Ławeczka Bronisławy Śmidowiczównej we Wrześni
• Młodzieżowa Orkiestra Dęta Wrzesińskiego Ośrodka Kultury
• Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich
• Zespół "HO" działający w ramach Wrzesińskiego Ośrodka Kultury
• Chór "Camerata"
• Chór LO im. H. Sienkiewicza "Les Choristes"
• Chór kameralny "Pro Musica"
• Chór Żeński "Lutnia"
• Grupa Artystyczna "New Century"
• Klub Twórczości Różnej "Cóś innego"
• Wielkopolska Noc Rocka i Bluesa
• Wrzesińska Grupa Filmowa
• Wrzesiński Ośrodek Kultury
• Wrzesińskie Towarzystwo Kulturalne
• Wrzesińskie Studio Piosenki
• Biblioteka Publiczna Miasta i Gminy
• Publiczna Biblioteka Pedagogiczna
• Zespół taneczny "Puls"
• Festiwal orkiestr
• Wrzesińskie Spotkania z Książką i Kulturą
• Szkolny Teatr "Fakt"
• Stowarzyszenie "Twórcza Września"

[edytuj] Media lokalne

• "Wieści z Ratusza" – Biuletyn Informacyjny Urzędu Miasta i Gminy we Wrześni
• "Przegląd Powiatowy" – Biuletyn Informacyjny Starostwa Powiatowego we Wrześni
• "Wiadomości Wrzesińskie" – tygodnik lokalny
• "Bezpłatna Gazeta Wielkopolska" – dwutygodnik regionalny
• NowaWrzesnia.pl - Lokalny portal informacyjny

[edytuj] Organizacje społeczne

• Związek Harcerstwa Polskiego – Hufiec Września

[edytuj] Sport i turystyka

 Osobny artykuł: Sport we Wrześni.

• Miejski Klub Sportowy Victoria Września
• Klub Piłki Siatkowej Progress
• Klub Szachowy Wrzos
• Klub Szachowy UKS Żak Września
• Ludowy Uczniowski Klub Sportowy Orkan
• Wrzesiński Klub Karate Do Shotokan
• Wrzesińskie Towarzystwo Piłki Nożnej w Futsalu
• Wrzesiński Klub Tenisa Stołowego
• Wrzesińska Grupa Płetwonurków Aqua
• Oddział PTTK we Wrześni im. Henryka Kamińskiego
• Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej Sokół
• Wrzesińskie Towarzystwo Tenisowe
• Wrzesiński Klub Koszykówki
• Klub Sportowy Kosynier
• Ludowy Klub Sportowy Błękitni
• Klub Strzelectwa Myśliwskiego Trap
• Kurkowe Bractwo Strzeleckie
• Stowarzyszenie Born to ride
• Polski Związek Wędkarski koło Września
• Uczniowski Klub Sportowy Tiger Taekwondo
• Uczniowski Klub Sportowy Żak
• Uczniowski Klub Jeździecki Parkur
• Wrzesińska Brygada Kolarska
• Stadion Miejski
• Basen Miejski "Łazienki"
• Świat Wodny Cenos (kryta pływalnia)
• Wrzesińskie Zrzeszenie Miłośników Fantastyki
• Klub Biegacza Kosynier

[edytuj] Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

• Garbsen, Niemcy^[5]
• Bruz, Francja^[6]
• Nottingham, Wielka Brytania^[7]

[edytuj] Znani ludzie związani z Wrześnią

• Roman Abraham
• Piotr Andrzejewicz (Peter J. Lucas)
• Friedrich-Wilhelm Bock
• Przemysław Cypryański
• Edward Likowski
• Roman Jakóbczak
• Łukasz Jasiński
• Wacław Kawski
• Łukasz Koszarek
• Jarosław Kukulski
• Jan Nepomucen Lewandowski
• Louis Lewandowski
• Karolina Lewicka
• Edward Likowski
• Stanisław Matyja
• Ola Obarska
• Nepomucena Piasecka
• Florian Pierański
• Maciej Poniński
• Andrzej Prądzyński
• Waldemar Przysiuda
• Dariusz Stachowiak
• Leon Stasiewski
• Marek Staszak
• Tomasz Szymkowiak
• Aleksander Tomaszewski
• Marian Turwid
• Ireneusz Zjeżdżałka

[edytuj] Zobacz też

• strajk dzieci wrzesińskich (1901-1902)
• Sławno (Mankowo) – część miasta Wrześni
• gmina Września-Północ
• gmina Września-Południe
• Pruska kultura (film 1908)
• Stary cmentarz żydowski we Wrześni
• Nowy cmentarz żydowski we Wrześni

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona internetowa miasta i gminy.

• Września w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom XIV (Worowo – Żyżyn) z 1895 r.