Ten artykuł dotyczy pojęcia stosowanego w ekonomii. Zobacz też: inflacja kosmologiczna.

Inflacja na świecie w 2010

Inflacja – wzrost ogólnego poziomu cen^[1].

W praktyce inflacja na rynku konsumpcyjnym jest inna niż inflacja na rynku zaopatrzeniowym i nieco inaczej wpływa na kondycję gospodarki. Przeciwieństwem inflacji jest deflacja.

Korzystnym efektem niewielkiej inflacji może być ułatwienie renegocjacji realnej wartości niektórych cen oraz płac (zobacz też iluzja pieniądza). Inflacja często stosowana jest przez rządy państw do finansowania budżetu, dzięki wykorzystaniu zjawiska tzw. pułapki inflacyjnej.

Rewolucja semantyczna zmieniła znaczenie słów inflacja oraz deflacja, które odnosiły się do podaży pieniądza. Dziś używa się ich do określenia wzrostu lub spadku cen towarów oraz płac. Owa zmiana znaczeniowa ma istotne następstwa, gdyż odgrywa dużą rolę w kształtowaniu się przychylnego nastawienia do inflacjonizmu.

[edytuj] Przyczyny inflacji

• nadmierna emisja pieniądza (możliwa tylko w systemie pieniądza dekretowego) nieproporcjonalna do wzrostu gospodarczego, prowadzona poprzez:
  • dodruk banknotów niemających pokrycia
  • oprocentowanie pieniędzy
  • nieograniczoną działalność kredytową banków komercyjnych (tzw. "bankowa kreacja pieniądza")^[2].
  • stosowanie polityki luzowania ilościowego (ang. Quantitative easing)
• niespodziewany i gwałtowny wzrost kosztów produkcyjnych (np. surowców energetycznych), który prowadzi do ograniczenia zagregowanej podaży
• wzrost zagregowanego popytu w gospodarce
• niezrównoważony budżet państwa (wydatki z budżetu przewyższają wpływy)
• przeinwestowanie gospodarki (nadmierne rozwinięcie procesu inwestycyjnego finansowanego przez państwo)
• ingerencja państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego, co prowadzi w rezultacie do nadmiernej ilości pieniądza.
• wadliwa struktura gospodarki
• import inflacji (wraz ze wzrostem cen artykułów importowanych przez dany kraj następuje wzrost kosztów produkcji, a co za tym idzie wzrost cen)
• długookresowe dodatnie saldo bilansu handlowego (nadwyżka eksportu nad importem)
• monopolizacja gospodarki (monopoliści wzrost kosztów produkcji mogą przenosić na cenę)
• zadłużenie głównych przedsiębiorstw w danym sektorze

[edytuj] Skutki inflacji

Negatywne skutki inflacji to:

• Redystrybucja siły nabywczej na korzyść emitującego pieniądz fiducjarny (zwykle rządu bądź podległej mu organizacji) kosztem reszty użytkowników (np. jeśli do 100% istniejących złotówek rząd "dodrukuje" 5% (początkowe 100% staje się 95,2% nowej ilości pieniądza- inflacja 4,8%), to wartość dotychczasowo istniejących pieniędzy proporcjonalnie się pomniejszy (do 95,2%); emitujący nie tylko zyskuje 4,8%, ale i – jako wprowadzający nowy pieniądz na rynek – ostatni kupuje za niego towary, produkty bądź usługi po "starych" cenach). Stąd też inflacja nazywana bywa także "ukrytym podatkiem"^[3].
• Realny spadek wartości zobowiązań i wierzytelności, które nie podlegają waloryzacji; w szczególności skutkiem inflacji jest względne zmniejszenie się dochodów osób, których nominalne dochody są stałe – te niekorzystne konsekwencje inflacji można w pewnym stopniu zmniejszyć dokonując odpowiednio często waloryzacji zobowiązań.
• Tzw. koszty zdartych (lub zdzieranych) zelówek – są związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji ludzie dążą do utrzymywania mniejszych zasobów gotówki, co związane jest z pewnymi kosztami, jak np. koszty dojazdu do bankomatu.
• Tzw. koszty zmienianych jadłospisów – są to koszty związane z tym, że w warunkach wysokiej inflacji firmy częściej muszą zmieniać ceny, co wiąże się z dodatkowymi kosztami – przykładowo restauracje muszą częściej zmieniać jadłospisy.

Inne skutki inflacji

• Ponieważ siła nabywcza pieniądza maleje, konsumenci chcą się go pozbyć, zakupując dobra, których wartość nie maleje. Tym samym napędzają te sektory gospodarki, które produkują dobra trwałe (szeroko pojęte maszyny, biżuterię, złoto itp.).
• Ponieważ rosną ceny dóbr, konsumenci chętniej kupują ich tańsze zamienniki. Na przykład, gdy drożeje szynka z 10 zł/kg do 12 zł/kg, a kiełbasa z 5 zł/kg do 6 zł/kg (oba produkty po 20%), to osoby, których już nie stać na zakup szynki, kupią kiełbasę. Tym samym producenci kiełbas zwiększą dochody, a producenci szynki – zmniejszą.
• Powyższy skutek wywołuje wzrost (niekoniecznie równomierny) cen innych towarów. Jeżeli wzrasta cena benzyny (także np. przez nakładanie podatków, w tym akcyzy), rosną koszty transportu i ceny wszystkich towarów, które są transportowane. Tym samym wzrost ceny benzyny może spowodować wzrost cen chleba.

Osobnym problemem jest niepewność co do przyszłej wartości inflacji. Podnosi to ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej. Uważa się, że niepewność co do wartości inflacji jest tym większa, im wyższy jest poziom inflacji.

Najpopularniejszą miarą inflacji jest indeks wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI). W Polsce inflacja w cenach płaconych przez konsumentów wyniosła 0,9% w roku 2003 (w grudniu 2010 wyniosła 3,1%).

Prócz całorocznego indeksu wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych podawany jest także indeks dla poszczególnych miesięcy roku – np. inflacja grudzień do grudnia – procentowy wzrost poziomu cen towarów i usług w grudniu danego roku w stosunku do poziomu cen w grudniu roku poprzedniego.

Drugą miarą inflacji jest indeks cen producentów PPI. Jest to wskaźnik zmiany cen produkcji przemysłowej.

Wskaźniki ogłaszane przez prezesa GUS:

• Średnia cena sprzedaży drewna,
• Średnia krajowa cena skupu pszenicy,
• Średnia krajowa cena skupu żyta,
• Wskaźnik cen dóbr inwestycyjnych,
• Wskaźnik cen nakładów inwestycyjnych,
• Wskaźnik cen produkcji budowlano-montażowej,
• Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych,
• Wskaźnik cen towarów nieżywnościowych trwałego użytku,
• Wskaźnik wzrostu cen towarowej produkcji rolniczej,
• Wskaźnik zmian cen skupu podstawowych produktów rolnych

[edytuj] Rodzaje inflacji

Według kryterium tempa:

• pełzająca – nie przekracza 5% rocznie,
• Inflacja umiarkowana (krocząca) – oscyluje w granicach 5-10% rocznie,
• galopująca – roczny wzrost cen według stopy dwu- albo trzycyfrowej, od 50% w górę
• hiperinflacja – miesięczny wzrost cen przekracza 150%^[4],

Według kryterium przyczyny:

• wewnętrzna
• importowana
• endogeniczna
• egzogeniczna
• popytowa
• kosztowa
• pieniężna
• budżetowa
• kredytowa
• płacowa

Według kryterium przejawiania się oraz skutków:

• otwarta
• tłumiona

• jawna
• ukryta

Według kryterium całokształtu stosunków ekonomicznych w kraju:

• cywilizowana
• barbarzyńska

Według kryterium zależności od innych kategorii makroekonomicznych:

• stratoinflacja
• stagflacja
• slumpflacja

Według kryterium czynnika czasu:

• sekularna
• okresowa

[edytuj] Wielkie kryzysy inflacyjne

• W Polsce w ciągu pięciu lat cena dolara wzrosła z 9 marek polskich w 1918 r. do ok. 6,4 miliona.
• W tym samym okresie w Rzeszy Niemieckiej wartość marki niemieckiej do dolara zmalała z ok. 4,20 marek do 4,2 biliona marek za dolara (cena znaczka pocztowego w listopadzie 1923 r. wynosiła 500 miliardów marek).
• W czasie kryzysu ekonomicznego na Węgrzech w 1946 r. miesięczna skala inflacji wynosiła 41,9 biliarda procent (odpowiadało to podwajaniu się wysokości cen co 15 godzin). U szczytu inflacji jeden znaczek pocztowy kosztował 20 kwadrylionów (jedynka z 24 zerami) pengő. Podczas wprowadzania forintów w sierpniu 1946 przelicznik z pengö wynosił 1 do 400 kwadryliardów (tysiąc kwadrylionów, jedynka z 27 zerami) pengö.
• W latach 1988-1989 wzrosła gwałtownie inflacja w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (patrz tabela). Kryzys skłonił władze PRL do rozmów z opozycją, co zapoczątkowało przemiany ustrojowe w Polsce i w pozostałych krajach Bloku Państw Demokracji Ludowej.^{[potrzebne źródło]}
• Jak twierdzi Centralny Bank Zimbabwe, roczna stopa inflacji w tym kraju wynosi 2,2 miliona procent przez co jest najwyższa na świecie. Miejscowi ekonomiści (nie powiązani z Centralnym Bankiem Zimbabwe) sądzą że inflacja w kraju wynosi nie 2,2 miliona ale nawet 7 milionów procent. Wg najnowszych danych z 9 października 2008 inflacja w lipcu 2008 podskoczyła do 231 mln. procent, podczas gdy w czerwcu wynosiła 11,2 mln. procent^[5].

Inflacja w Polsce w latach 1950-2007

[edytuj] Inflacja w Polsce

Inflacja r/r w Polsce od 1992 do VI 2006 w procentach

Stopa wzrostu inflacji w okresie PRL, szczególnie w latach 50. i 70. XX wieku oraz przy zmianach władz jest iluzoryczna, nie sposób szacować inflacji^{[potrzebne źródło]}, gdy państwo reglamentowało towary, planowało produkcję i konsumpcję.

W okresie PRL miała miejsce nierównowaga rynkowa. Jedną z metod zaniżania inflacji w PRL było wycofywanie produktu z rynku i wprowadzanie nań ponownie – pod inną nazwą i z wyższą ceną.^{[potrzebne źródło]}

Hiperinflacja w roku 1989 spowodowana była przede wszystkim uzgodnionym podczas obrad "Okrągłego Stołu" wprowadzeniem zasady waloryzacji płac o wartość inflacji.

W zestawieniu inflacja liczona od roku 1989 odpowiada pozycji "Inflacja IV – wskaźnik inflacji średniorocznej (średnia inflacji I z ostatnich 12 miesięcy" z tabeli w serwisie finansowym Money.pl (patrz linki zewnętrzne). Patrząc na wskaźniki inflacji średniorocznej od roku 1989 widzimy hiperinflację w roku 1989, która trwała jeszcze na początku 1990 roku i zawyżyła inflację średnioroczną za rok 1990.

Reformy (plan Balcerowicza) ministra finansów Leszka Balcerowicza i premiera Tadeusza Mazowieckiego spowodowały obniżenie inflacji od w roku 1990.^{[potrzebne źródło]} Wtedy też miała miejsce likwidacja PGR-ów i pierwsza fala bezrobocia. Nastąpiło znaczne zmniejszenie popytu na towary. W następnych latach inflacja systematycznie się zmniejszała.

Gwałtowny jej spadek nastąpił w roku 2002. W tym czasie w Polsce gwałtownie wzrosło bezrobocie połączone z wielką skalą prywatyzacji i z reformą ZUS-u. W roku 2004 obserwujemy niewielki wzrost inflacji po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej.

UWAGA: P( ) - prognoza inflacji

[edytuj] Zobacz też

Zobacz hasło inflacja w Wikisłowniku

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
o inflacji

• Agflacja
• Aprecjacja
• Bank centralny
• Bezpośredni cel inflacyjny
• Czysta inflacja
• Deflacja
• Deprecjacja
• Dezinflacja
• Iluzja euro
• Koszyk inflacyjny
• Polityka pieniężna
• Spirala inflacyjna
• Inflacja inercyjna
• Inflacja konsumencka
• Inflacja korekcyjna
• Inflacja monetarna
• Inflacja nieoczekiwana
• Inflacja roszczeniowa
• Hiperinflacja
• Pułapka inflacyjna
• Szkoła austriacka ekonomii

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• George Reisman: Capitalism: A Treatise on Economics. (Ottawa : Jameson Books, 1990), 503-506 & Chapter 19 ISBN 0-915463-73-3.
• Mishkin, Frederic S.: The Economics of Money, Banking, and Financial Markets. New York, Harper Collins, 1995.
• Baumol, William J., Alan S. Blinder: Macroeconomics: Principles and Policy. Tenth edition. Thomson South-Western, 2006. ISBN 0-324-22114-2.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Inflacja – przyczyny, skutki, mechanizmy
• Miesięczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1989-2009 (pot. inflacja), wg GUS
• Aktualne wskaźniki makrogospodarcze: inflacja, kursy walut, stopy procentowe

Peter Schiff

Peter David Schiff (ur. 23 marca 1963 w New Haven) – amerykański ekonomista, prezes Euro Pacific Capital, doradca ekonomiczny Rona Paula – kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2008, komentator ekonomiczny w stacjach telewizyjnych CNBC i Fox, przedstawiciel austriackiej szkoły ekonomii.

[edytuj] Poglądy

Peter Schiff jest krytykiem obecnego systemu gospodarczego Stanów Zjednoczonych. Opowiada się za radykalną obniżką podatków i wydatków publicznych, likwidacją Fed i powrotem do waluty opartej na parytecie złota (dolar nie jest powiązany ze złotem od 1971). Jest zwolennikiem austriackiej szkoły ekonomii. W wyborach prezydenckich w 2008 roku zdecydowanie poparł republikanina Rona Paula, jednocześnie ostro krytykując kandydatury Baracka Obamy i Johna McCaina.

Schiff znany jest z tego, iż przewidział nadejście kryzysu finansowego, który rozpoczął się w Stanach Zjednoczonych w 2007. Schiff przepowiedział kryzys na ponad rok przed jego początkiem, będąc wtedy w głębokiej opozycji do większości amerykańskich ekonomistów (np. Arthur Laffer) uznających kondycję amerykańskiej gospodarki za znakomitą. Jako przyczyny zbliżającego się załamiania, Schiff wskazywał niskie stopy procentowe, zbyt dużą dostępność kredytów hipotecznych oraz bardzo niski poziom oszczędności amerykańskich obywateli, przy równoczesnym rekordowym w historii stopniu zadłużenia. Schiff zwracał również uwagę na postępujący spadek wartości dolara spowodowany odejściem od standardu złota i zwiększaniem podaży tzw. pustego pieniądza, a także na zwiększający się deficyt budżetowy. W 2008 roku przepowiedział zwiększenie się wartości złota w 2009 roku, namawiał także do trzymania oszczędności w złocie i jego kupowania^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Zobacz też

• Ron Paul
• Kryzys finansowy 2007-2009
• Szkoła austriacka

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Dyskusja Schiffa z Arthurem Lafferem w Fox News, podczas której Schiff formułuje tezę o nadchodzącym kryzysie (2006)
• Debata na temat rynku nieruchomości w Fox News z udziałem Schiffa (2008)
• Strona internetowa Euro Pacific Capital