Edgar Allan Poe
Algemene informatie
Geboren	19 januari 1809
Overleden	7 oktober 1849
Land	Verenigde Staten
Werk
Jaren actief	1827 - 1849
Genre(s)	Poëzie, Proza
Bekende werken	The Raven
Portaal    Literatuur

Edgar Allan Poe (Boston (Massachusetts), 19 januari 1809 – Baltimore (Maryland), 7 oktober 1849) was een Amerikaans schrijver en dichter. Hij werkte ook als literair criticus en redacteur en was een van de eerste Amerikaanse schrijvers die van de pen probeerden te leven, waardoor hij een moeilijk leven leidde.

[bewerken] Biografie

Edgar Poe werd geboren in Boston, Massachusetts, als zoon van reizende acteurs, Eliza Poe en David Poe, Jr., die beiden overleden voor hij drie jaar oud was. Poe werd in huis genomen door John Allan, een succesvol zakenman uit Richmond, Virginia. Hij werd niet officieel geadopteerd en nam Allan als zijn tweede voornaam.

Van 1815 tot 1820 werd hij (gedeeltelijk) opgeleid in Engeland. In 1826 schreef hij zich in aan de Universiteit van Virginia, maar bleef daar slechts een jaar. Hij begon te drinken, te gokken, kon zijn vele schulden niet meer betalen en werd weggestuurd. In 1827 liep Poe weg bij de Allans en ging hij naar de officiersopleiding in West Point. Later werd hij ontslagen wegens opzettelijk plichtverzuim.

Zo ging hij wonen bij zijn grootmoeder (langs vaderskant), zijn tante, Mrs Maria Clemm, en zijn nichtje, Virginia Clemm, in Baltimore, Maryland. In 1836 trouwde hij met Virginia, die op dat ogenblik 13 jaar oud was. Hij begon te werken als redacteur en literair criticus. Hij schreef ook verhalen en gedichten, maar met matig succes. Pas met de publicatie van zijn gedicht The Raven in 1845 begon hij literaire erkenning te krijgen.

In 1847 overleed Virginia aan tuberculose. Na haar dood begon Poe de strijd tegen drank en drugs te verliezen, in 1848 probeerde hij zelfmoord te plegen. In het daaropvolgende jaar verdween hij gedurende drie dagen en vond men hem ergens in de goot in de straten van Baltimore in ijlende toestand terug. Enkele dagen later overleed hij. Poe kwam niet meer lang genoeg bij bewustzijn om uit te leggen hoe hij in die erbarmelijke toestand terecht was gekomen en hoe het kwam dat hij niet z’n eigen kleren droeg. Volgens onderzoek van de Amerikaanse auteur Matthew Pearl zou Poe overleden zijn aan de gevolgen van een hersentumor.^[1] Pearl schreef eerder The Poe Shadow, waarin hij in de vorm van een historische detectiveroman de dood van Edgar Poe beschreef.

Portret uit 1860 op basis van een daguerreotypie van Edgar Allan Poe uit 1848 of 1849

[bewerken] Invloed

Poe's bijzondere en vaak nachtmerrie-achtige werk in het genre van de gothic novel was van grote invloed op horror- en fantasy-genres. Hij wordt ook gezien als de grondlegger van het detective-genre met zijn drie verhalen over Auguste Dupin. Deze hadden een grote invloed op veel mysterieschrijvers na hem, onder meer Arthur Conan Doyle (met name The Hound of the Baskervilles).

Zijn literaire reputatie was buiten de VS groter dan in de VS zelf, waarschijnlijk omdat het macabere karakter de bevolking daar niet aansprak. Rufus Griswold werd zijn agent maar was ook een rivaal en een vijand. Griswold had namelijk Memoires van de schrijver uitgebracht waarin Poe werd afgeschilderd als dronkaard en opiumverslaafde. Mede hierdoor was Poe niet erg populair in Amerikaanse literaire kringen.

In Frankrijk, waar hij over het algemeen bekend staat als "Edgar Poe", werden zijn verhalen en enkele van zijn gedichten vertaald door Charles Baudelaire. Deze goede vertalingen leidden ertoe dat Poe populair werd onder de avant-gardeschrijvers in Frankrijk. Schrijvers als Algernon Charles Swinburne werden sterk beïnvloed door zijn werk. Poe werd ook gewaardeerd door de symbolisten en Stéphane Mallarmé droeg verschillende gedichten aan hem op.

[bewerken] Wetenschappelijke interesses

[bewerken] Kosmologie

Naast zijn literaire en poëtische kant had Poe ook interesse in filosofische en wetenschappelijke vraagstukken. Dit laatste komt het best naar voren in zijn in 1848 geschreven Eureka: A Prose Poem, een essay over het materiële en spirituele universum, waarin hij een soort Big Bangtheorie voorstaat^[2][3] en op intuïtieve gronden met een juiste verklaring kwam voor de paradox van Olbers^{[4] [5]}. Volgens Poe was Eureka wel zijn meesterwerk, maar kunst, geen wetenschap.^[6] Inderdaad blijken bijvoorbeeld Poe's beweringen over de dichtheid en rotatie van planeten in strijd te zijn met de wetten van Newton.^[7]

[bewerken] Cryptografie

Poe droeg tevens bij aan de popularisering van de cryptografie. Met een advertentie in een krant Alexander's Weekly (Express) Messenger in Philadelphia bood hij aan codes te breken^[8]. In juli 1841 publiceerde Poe een opstel "A Few Words on Secret Writing" in Graham's Magazine. In zijn verhaal "The Gold-Bug" komt geheimschrift voor^[9]. Met zijn analytische vermogens - getuige zijn detectiveverhalen - begreep Poe dat het lezerspubliek de oplossing van een betrekkelijk eenvoudig cryptogram met substitutieversleuteling al niet begreep zodat hij sensationele toepassingen kon bedenken. Hij speelde een belangrijke rol bij het ontstaan van de mode van cryptogrammen in kranten en tijdschriften^[10]. De voornaamste cryptograaf van de VS William Friedman raakte door lezing van "The Gold-Bug" in zijn jeugd gefascineerd en brak later de Japanse PURPLE code in de Tweede Wereldoorlog^[11].

[bewerken] Werk

[bewerken] Gedichten

In chronologische volgorde.

[bewerken] Proza

De verhalen staan in chronologische volgorde, op maand van eerste publicatie

[bewerken] Trivia

• In 1976 bracht de Britse band The Alan Parsons Project het album Tales of Mystery and Imagination uit, met muzikale bewerkingen van een aantal verhalen van Poe.
• James Ensor realiseerde enkele etsen met Poe-thematiek: "De wraak van Hop-Frog", "Koning Pest". Verder maakte hij tekeningen rond "De zwarte kat" en "De duivel in het belfort".
• In 2012 kwam de speelfilm The Raven uit, waarin John Cusack Edgar Allan Poe speelt. Er wordt een poging gedaan de mysterieuze laatste dagen van de schrijver te verklaren.

[bewerken] Literatuur

• Ackroyd, Peter. Poe: A Life Cut Short, Chatto & Windus, London, 2008 ISBN 978-0-7011-6988-6.
  • vertaling: Edgar Allan Poe: de biografie, Amsterdam, Karaat, 2009.
• Bittner, William. Poe: A Biography, Little, Brown and Company, Boston, 1962 ISBN 0316096865.
• . The Unknown Poe, Paperback, City Lights, San Francisco, CA, 1980 ISBN 0-87286-110-4.
• Frank, Frederick S.; Anthony Magistrale. The Poe Encyclopedia, Greenwood Press, Westport, CT, 1997 ISBN 0-313-27768-0.
• Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe, Paperback, Louisiana State University Press, Baton Rouge, La., 1998 ISBN 0-8071-2321-8.
• Hutchisson, James M. Poe, University Press of Mississippi, Jackson, 2005 ISBN 1-57806-721-9.
• Krutch, Joseph Wood. Edgar Allan Poe: A Study in Genius, Alfred A. Knopf, New York, 1926
• Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy, Paperback, Cooper Square Press, New York, 1992 ISBN 0-8154-1038-7.
• Poe, Harry Lee. Edgar Allan Poe: An Illustrated Companion to His Tell-Tale Stories, Metro Books, New York, 2008 ISBN 978-1-4351-0469-3.
• Quinn, Arthur Hobson. Edgar Allan Poe: A Critical Biography, Appleton-Century-Crofts, Inc., New York, 1941 ISBN 0-8018-5730-9.
• Rosenheim, Shawn James. The Cryptographic Imagination: Secret Writing from Edgar Poe to the Internet, Johns Hopkins University Press, Baltimore, 1997 ISBN 978-0-8018-5332-6.
• Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-Ending Remembrance, Paperback, Harper Perennial, New York, 1991 ISBN 0-06-092331-8.
• Sova, Dawn B.. Edgar Allan Poe: A to Z, Paperback, Checkmark Books, New York, 2001 ISBN 0-8160-4161-X.
• Whalen, Terence. A Historical Guide to Edgar Allan Poe, Oxford University Press, Oxford Oxfordshire, 2001, “Poe and the American Publishing Industry” ISBN 0-19-512150-3.

[bewerken] Externe links

• Project Gutenberg e-teksten van verschillende werken van Edgar Allan Poe
• The Raven (audioboek librivox ook in het Nederlands)
• Een paar korte verhalen en gedichten
• Informatie over Poe van The Edgar Allan Poe Society of Baltimore
• Edgar Allan Poe Awards Database
• Voorleesverhaal (mp3)
• Lezing over Poe door Rudolph Glitz
• Edgar Allan Poe National Historic Site
• Edgar Allan Poe Society in Baltimore
• Poe Museum in Richmond, Virginia
• (en) Werken van of over Edgar Allan Poe in bibliotheken (volgens de WorldCat-catalogus)
• (nl) Werken van of over Edgar Allan Poe in bibliotheken (volgens de WorldCat-catalogus): Nederlandse titels
• Edgar Allan Poe's Collection van het Harry Ransom Center aan de de University of Texas at Austin
• 'Funeral' honours Edgar Allan Poe BBC News (with video) 2009-10-11
• Selected Stories van American Studies aan de University of Virginia
• Works by Edgar Allan Poe, in het Internet Archive. Gescande boeken met illustraties.

Meer bronnen die bij dit onderwerp horen, kan men vinden op de pagina Author:Edgar Allan Poe op de Engelstalige versie van Wikisource

Zie de categorie [/index.php/Commons:Category:Edgar_Allan_Poe?uselang=nl#mw-subcategories Edgar Allan Poe] van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden.

Christopher Walken
Christopher Walken tijdens het Tribeca Film Festival (2009)
Algemene informatie
Volledige naam	Ronald Christopher Walken
Geboren	31 maart 1943
Land	Verenigde Staten
Jaren actief	1952 - heden
Beroep(en)	Acteur
IMDb-profiel
Portaal    Film

Christopher Walken, geboren als Ronald Walken (Queens (New York City), 31 maart 1943) is een Amerikaans acteur en tapdanser, die een Academy Award won voor Beste Acteur in een Bijrol in The Deer Hunter en opnieuw in deze categorie werd genomineerd voor zijn bijrol in Catch Me If You Can. In zijn 53-jarige acteurscarrière heeft hij in meer dan 100 toneelstukken gestaan en in meer dan 100 films en televisieprogramma's opgetreden. Bij het grote publiek staat hij bekend om zijn gebeitelde en geïmiteerde imago van gesoigneerde en meedogenloze gangster, maar Walken heeft ook in experimentele films en komedies gespeeld, en als tapdanser uitgeblonken in de door VH1 tot "Beste Videoclip Aller Tijden" uitgeroepen Weapon of Choice videofilm.

[bewerken] Levensloop en imago

Christopher Walken werd geboren in de Astoriabuurt van de New Yorkse stadswijk Queens. Hij was de tweede zoon van Paul Walken, een Duitse immigrant die een goedlopende bakkerij had en de Schotse immigrante Rosalie, die zelf toneelambities koesterde. Beide ouders waren als enigen van hun Europese families naar Amerika geëmigreerd. De fotogenieke baby werd oorspronkelijk Ronald genoemd, naar de Amerikaanse filmster Ronald Colman. Ronnie werd met zijn oudere en jongere broer naar de Professional Children's School in Manhattan gestuurd, waar ze alle drie toneel- en tapdansles kregen. De drie broers waren tijdens hun jeugd al actief als televisieacteur.

Walken is in 1969 getrouwd met de casting director van The Sopranos, Georgianne Thon. Hij leerde haar kennen toen hij als 22-jarige West Side Story acteur op tournee was. Het bewust kinderloze echtpaar bewoont een appartement in Manhattan en heeft een huis in Wilton, Connecticut. In zijn karige vrije tijd bestudeert Walken het gedrag van katten, bereidt Japanse gerechten en schildert.

In scherp contrast met zijn filmimago van ijzige, dreigende gangster is Walken privé een geanimeerde raconteur. Zijn rijzige gestalte en bleke, aristocratisch aandoende gelaat, maar vooral zijn lugubere strakke blik (een oog is blauw, het andere lichtbruin) leverden hem de bijnamen The Duke of Spook en Angel of Death op. Mede-acteur - in At Close Range - Sean Penn merkte ooit op dat Walken beslist poëzie door zijn aderen had vloeien, maar dat het lastig was om vast te stellen of die engelachtig of duivels was. De hieruit voortvloeiende dramatische spanning maakt Walken geknipt voor rollen in het griezelfilmgenre, onder andere in The Dead Zone, Sleepy Hollow, The Prophecy en The Addiction.

Zijn rollen in grote publiekstrekkers zoals A View to a Kill en Batman Returns stelden Walken in staat om te experimenteren met meer uitdagende rollen in onafhankelijke of art house films, zoals At Close Range, King of New York en The Comfort of Strangers. Een opmerkelijke strategie die garant staat voor spontane dialogen en alerte reacties ontwikkelde Walken door consequent slechts zijn eigen tekst in het scenario te lezen.

Ondanks zijn financiële succes en zijn uitgebreide schare fanatieke bewonderaars is Walken niet te beroerd geweest om te verschijnen in het humoristische Amerikaanse televisieprogramma Saturday Night Live met zelfparodie. Hij moet ook smakelijk lachen om imitators als Kevin Spacey en Jay Mohr, die treffend zijn kaatsende New Yorkse accent met komma's als uitroeptekens kunnen nadoen. Walken reageerde zelfs geamuseerd toen een website genaamd www.Walken2008.com beweerde dat de a-politieke acteur zich kandidaat had gesteld voor het Amerikaanse presidentschap, compleet met gefingeerde politieke uitspraken.

De enige Hollywoodroddel die de gedisciplineerd levende Walken jarenlang heeft achtervolgd is de insinuering dat de beeldschone actrice Natalie Wood zelfmoord zou hebben gepleegd vanwege onbeantwoorde liefde voor Walken, haar tegenspeler in Brainstorm in 1983. Uit respect jegens de nabestaanden zweeg Walken zelf jaren over de tragische verdrinkingsdood, en meldde uiteindelijk dat Wood (die niet kon zwemmen) waarschijnlijk was uitgegleden bij het verplaatsen van een sloep, en met haar regenjas aan te water was geraakt. Walken zat op het zeiljacht te praten met de echtgenoot van het slachtoffer, Robert Wagner, die voor de tweede keer met Wood was getrouwd. Het verhaal van Walken wordt in november 2011 officieel in twijfel getrokken naar aanleiding van herinneringen van de kapitein van het schip. Het onderzoek wordt heropend.

Acteurs die, zacht uitgedrukt, geïnspireerd zijn geweest door Walkens buitenaardse uitstraling en genuanceerde "poker face" mimiek zijn Johnny Depp (die Walken hoog op zijn verlanglijstje zette en wist te strikken voor Sleepy Hollow en Nick of Time), David Bowie (die hem als eregast op zijn 50-jarige verjaarsfeest uitnodigde) en Val Kilmer (die Walkens oorspronkelijke idee voor Wonderland overnam omdat het te lang op de plank had gelegen, en Walken zich te oud voelde voor de hoofdrol).

[bewerken] Carrièreoverzicht

In 1953 had "Ronnie Walken" al een vaste rol als verteller in de televisieserie The Wonderful John Acton. Toen hij zag hoe sterren als Jerry Lewis een welhaast koninklijke behandeling kregen besloot hij verder te gaan in de wereld van de showbizz. Na een jaar Engelse literatuur te hebben gestudeerd aan de New Yorkse Hofstra University werd Walken in eerste instantie gevraagd als danser in producties als Best Foot Forward, met de 16-jarige Liza Minnelli. Hij heeft een respectabel aantal toneelstukken op zijn naam staan als acteur met een repertoire van meer dan 100 stukken, uitblinkend in werken van Tennessee Williams en Anton Tsjechov.

In 1964 ried de nachtclubchanteuse Monique Van Vooren hem aan zijn voornaam in "Christopher" te veranderen, en tot op de dag van vandaag is dat zijn artiestennaam gebleven. In 1966 won Walken de Clarence Derwent Award voor zijn optreden als de Koning van Frankrijk in The Lion in Winter (waar hij nota bene bijna uit werd ontslagen vanwege plankenkoorts) en een Obie Award in 1975 voor Kid Champion. Verder heeft hij hoofdrollen gespeeld in een aantal Shakespeare producties, met name Hamlet, Macbeth, Romeo en Julia en Coriolanus. Walken heeft een filmje getiteld Popcorn Shrimp (2001) geschreven en geregisseerd, na in 1995 een toneelstuk over zijn jeugdidool Elvis Presley te hebben geschreven, getiteld Him, waarin hij tevens de hoofdrol vervulde.

Walken heeft sinds 1969 in meer dan 100 films (zie filmografie) en vanaf 1953 in klassieke televisieseries als The Colgate Hour, Kojak en The Naked City gespeeld. Na reeds aandacht te hebben getrokken in Annie Hall van Woody Allen won Walken in 1978 zijn enige Academy Award voor Beste Bijrol in The Deer Hunter met zijn vertolking van een gevoelige metaalarbeider uit Pittsburgh die een zelfdestructieve zombie wordt, verslaafd aan heroïne en Russische roulette na zijn oorlogservaringen in Vietnam. Naar verluidt at Walken een week lang niets anders dan bananen met rijst om de uitgeholde tronie van deze Nick Chevotarevich te accentueren. Walken werd opnieuw genomineerd in dezelfde categorie in 2002 voor zijn bijrol in Catch Me If You Can als Frank Abagnale, Sr., de vader van Leonardo DiCaprio.

Opvallend genoeg heeft Walken ook zijn kunsten in drie muziekvideo's vertoond. Zijn debuut kwam als de Beschermengel in de Bad Girl video van Madonna uit 1993. Zijn tweede rol was in Breakin' Down van Skid Row. Zijn derde en meest spectaculaire optreden was in Fatboy Slims Weapon of Choice clip in 2001, die 6 MTV Awards in de wacht sleepte en tot Beste Videoclip Aller Tijden werd uitgeroepen door het Britse kanaal VH1. In dit filmpje doet de tegen de zestig lopende Walken een tapdans rond de lobby van het Marriott Hotel in Los Angeles in een stijl die ergens tussen Fred Astaire en Spiderman in zweeft.

Recente rollen speelde Walken als de zoon van (de door hem bewonderde) Michael Caine in Around the Bend, een Adam Sandler komedie, Click en Man of the Year met Robin Williams. Volgens de laatste geruchten is hij bezig de rol van de Britse zanger Ozzy Osbourne te vertolken. Walken schijnt vrijwel nooit een rol te weigeren, en is bereid de meest inferieure films een steuntje in de rug te geven, zoals de tamelijk melige Joe Dirt uit 2001 en de gênant zwakke remake van The Stepford Wives uit 2004. Dit merkwaardige gebrek aan kieskeurigheid heeft Walken zelfs nominaties opgeleverd voor drie "Razzies" (Golden Raspberry Awards voor de slechtste acteerprestatie), namelijk voor Kangaroo Jack, Gigli, en The Country Bears. De pensioengerechtigde entertainer die in twee films (Sleepy Hollow en The Stepford Wives) letterlijk zijn hoofd kwijtraakte "zou graag aan zijn memoires beginnen, ware het niet dat hij alles inmiddels was vergeten".

[bewerken] Filmografie

[bewerken] TV-rollen

• The Wonderful John Acton Televisieserie - Kevin Acton (1953)
• The Motorola Television Hour Televisieserie - Rol onbekend (Afl., The Muldoon Matter, 1954)
• The Guiding Light Televisieserie - Michael 'Mike' Bauer #1 (Afl. onbekend, 1954-1956)
• Naked City Televisieserie - Chris (Afl., Robin Hood and Clarence Darrow, They Went Out with Bow and Arrow, 1963)
• Hallmark Hall of Fame Televisieserie - Lamprocles (Afl., Barefoot in Athens, 1966)
• Hawaii Five-O Televisieserie - Walt Kramer (Afl., Run, Johnny, Run, 1970)
• Kojak Televisieserie - Ben Wiley (Afl., Kiss It All Goodbye, 1977)

[bewerken] Referenties

• Dit artikel of een eerdere versie ervan is (gedeeltelijk) vertaald vanaf de Engelstalige Wikipedia, die onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie deze pagina voor de bewerkingsgeschiedenis.
  
• Profiel & interview met Carlo Cavagna, met opmerkingen van regisseurs Jordan Roberts en Josh Lucas over Walkens acteerstijl
• Christopher Walken Interview met Lawrence Grobel
• "Christopher Walken, Opportunist"
• New York State of Mind: G21 Interviews: Christopher Walken
• Heterochromia

[bewerken] Externe links

• (en)  Christopher Walken in de Internet Movie Database

Zie de categorie [/index.php/Commons:Category:Christopher_Walken?uselang=nl#mw-subcategories Christopher Walken] van Wikimedia Commons voor meer mediabestanden.

Tim Burton
Burton op het Filmfestival van Venetië in 2007
Volledige naam	Timothy William Burton
Geboren	25 augustus 1958
Geboorteland	Verenigde Staten
Beroep(en)	filmregisseur
IMDb-profiel
Portaal    Film

Timothy William (Tim) Burton (Burbank, 25 augustus 1958) is een Amerikaanse tekenaar, filmregisseur en producent. Hij valt op door zijn donkere humor, gothicstijl en referenties aan cartoons en horrorfilms.

[bewerken] Burtons jeugd

Hij werd als eerste van twee zonen geboren in 1958 in Burbank, Californië. Thuis deed hij zijn voorliefde voor tekenfilms, horror en Edgar Allan Poe op. Zelf beschrijft hij zijn kindertijd als spitsvondig, in zichzelf gekeerd en uiterst creatief. Zowel thuis als op school voelde hij zich de vreemde eend in de bijt, waardoor hij zijn toelaat zocht bij horrorfilms, wat zijn verdere carrière onherroepelijk zou beïnvloeden. Vooral de films van Vincent Price, in het bijzonder de films gebaseerd op het werk van Edgar Allan Poe, hadden zijn voorkeur. Een veelvoorkomend thema in zijn latere werk is dan ook de misvormde "kinderman", balancerend tussen de volwassen wereld en die van de kinderlijke fantasie, en hij zou Vincent Price ook casten in diens laatste rol in Edward Scissorhands (1990). Burton studeerde drie jaar lang animatie aan de California Institute of the Arts, waarna hij in 1980 als beginnend animator aan de slag mocht bij Disney. De eerste film waaraan hij werkte was Ralph Bakshi's bewerking van The Lord of the Rings, waarbij hij niet eens in de aftiteling werd vermeld. Bij Disney werkte hij onder andere mee aan de lange tekenfilm Frank en Frey, wat hem naar verluidt gek maakte.

[bewerken] Burtons vroege carrière

Bij Disney maakte hij zijn eigen korte films, waaronder de tekenfilm Vincent (1982), een ode aan zijn idool Vincent Price, en Frankenweenie (1984), een kruising tussen een kinderverhaal en James Whale's Frankenstein. Deze film werd ongeschikt voor kinderen verklaard vanwege scènes over het reanimeren van dode huisdieren. Disney wist niet wat ze aanmoesten met zijn filmpjes en Tim Burton voelde zich ongelukkig bij zijn werkgever. Paul Reubens, die een regisseur zocht voor een film over zijn alter ego Pee-Wee Herman, zag Frankenweenie en was onder de indruk. Pee-Wee's Big Adventure kwam uit in 1985 en was Burtons eerste lange speelfilm. De film kostte $7 miljoen maar bracht $40 miljoen op en was één van de grootste hits voor Warner Bros in de vroege jaren tachtig. Zijn volgende film, Beetlejuice uit 1988, was een nog groter succes. De film bracht $80 miljoen op en kreeg een Academy Award voor beste make-up. Door zijn vermogen om financiële successen te boeken met een laag budget kwam hij onder de aandacht van de studiobazen, en kreeg hij de mogelijkheid aangeboden om de blockbuster Batman te regisseren. De hoofdrolspeler van Beetlejuice, Michael Keaton, mocht in deze film weer de hoofdrol spelen. Jack Nicholson speelde de Joker. Het werd een enorme hit, één van de grootste hits van de jaren tachtig.

[bewerken] Jaren '90 en verder

In 1990 kwam Edward Scissorhands uit. Burton werkte weer samen met Vincent Price, in één van zijn laatste rollen. De rol van de melancholische outcast ging naar Johnny Depp, met wie hij nog vaker zou samenwerken. In 1992 kwam Batman Returns uit, het vervolg van zijn succesfilm uit 1989, met Michelle Pfeiffer als Catwoman en Danny DeVito als the Penguin. Na deze reeks successen kreeg hij weer belangstelling van Disney, waarvoor hij zijn zelfgeschreven donkere stop-motion-animatie The Nightmare Before Christmas produceerde, maar niet zelf regisseerde (de rockgroep Blink 182 liet zich in zijn nummer I miss you door deze film inspireren voor de lyrics "We can live like Jack and Sally"). In 1994 regisseerde hij weer een film, Ed Wood, een biopic over Edward D. Wood Jr., de slechtste filmmaker aller tijden. Hierna produceerde hij Batman Forever en Roald Dahls James and the Giant Peach. In 1996 kwam Mars Attacks! uit, waarin hij een ode bracht aan de horror- en sci-fi-films uit de jaren vijftig. Sleepy Hollow uit 1999 is gebaseerd op Washington Irvings The Legend of Sleepy Hollow, over de Nederlandse nederzetting Sleepy Hollow, die geteisterd wordt door de "Headless Horseman". In 2001 volgde de remake van Planet of the Apes en in 2003 kwam Big Fish uit, misschien wel zijn meest persoonlijke film. In 2005 kwam Charlie and the Chocolate Factory uit, naar het boek van Roald Dahl, en de animatiefilm Corpse Bride. Eind 2007 volgde (eerst in de Verenigde Staten) zijn horror/drama Sweeney Todd.

Voor al zijn films sinds Pee-Wee's Big Adventure werd de muziek verzorgd door Danny Elfman, met uitzondering van Ed Wood, waarvoor hij de hulp inriep van gelauwerd componist Howard Shore.

Naast zijn filmwerk schreef Tim Burton de gedichtenbundel The Melancholy Death of Oyster Boy: and Other Stories, dat hij van eigen tekeningen voorzag. Het boek gaat over misvormde kinderen zoals Oyster Boy, Match Girl, Stain Boy (die eigen officiële flashfilmpjes heeft op atomfilms.com), The Girl who Turned into a Bed en andere dergelijke "freaks".

[bewerken] Persoonlijk leven

In 1989 trouwde hij met Lena Gieseke, een Duitse artieste. Ze scheidden gauw na de verfilming van Batman Returns. Ook had hij een tijdje een relatie met Lisa Marie. Zijn huidige vrouw is Helena Bonham Carter, die hij leerde kennen op de set van Planet of the Apes en met wie hij nu in Londen woont. In 2003 werd hun eerste zoon Billy Ray Burton geboren en in december 2007 werd hun dochter Nell Burton geboren.

[bewerken] Handelsmerken

Inhoudelijke kenmerken:

• De hoofdpersoon is vaak een eenzame persoon die niet begrepen wordt door de wereld om zich heen. Het is een randfiguur, een outcast, een verschoppeling met dikwijls een bleke huid. Het is altijd een persoon met een rijke fantasie en een mengsel van kind en volwassene. Dit personage is vaak een alter ego voor Tim Burton.

Visuele kenmerken:

• De decors zijn vaak gebaseerd op de gothic horror-architectuur. Vaak zijn interieurs en kostuums gebaseerd op de Victoriaanse architectuur.
• In sommige films, Ed Wood en Edward Scissorhands bv., laat Burton een voorliefde zien voor de slaperige Amerikaanse voorsteden. Deze voorsteden worden in beeld gebracht met veel zonlicht, groene gazons, witte tuinhekjes, ronde brievenbussen en veel pastelkleuren. Deze voorsteden worden door Burton altijd als negatief afgeschilderd, ze staan in fel contrast met de duistere fantasiewereld die altijd als positief afgeschilderd wordt. Burton groeide zelf op in zo'n voorstad.
• hij is vaak beïnvloed door de Duits-expressionistische cinema, met sterk overdreven sets
• hij gebruikt vaak schaduwen om een duistere, griezelige sfeer te scheppen
• hij gebruikt vaak gestreepte patronen (vooral voor kleding), gekromde spiralen en opkrullende randen
• skeletten, meestal geïnspireerd op de Mexicaanse Dag van de Doden, dode honden, clowns, schapen, grijze hemels, bomen met vreemde vormen en vogelverschrikkers
• hij 'personaliseert' de logo's van de productie aan het begin van elke film
• de aftiteling aan het begin van de film vertoont vaak een tracking shot
• een vaak wederkerende cast met wie hij nauw samenwerkt, zoals Johnny Depp, Michael Keaton, Jeffrey Jones, Winona Ryder, Christopher Walken, Jack Nicholson, Helena Bonham Carter en Christopher Lee
• zijn kunst en films zijn vaak beïnvloed door Edward Gorey en diens pen- en inkttekeningen
• feestdagen als Halloween en Kerstmis komen vaak voor
• sneeuwbuien komen vaak voor
• zijn favoriete personage Jack Skellington komt niet alleen voor in The Nightmare Before Christmas, maar ook als piratenkapitein in James and the Giant Peach. Zijn gezicht staat ook op de top van een draaimolen in Beetlejuice.

[bewerken] Filmografie

• Vincent (1982) R S
• Frankenweenie (1984) R S
• Pee-wee's Big Adventure (1985) R
• Beetlejuice (1988) R
• Batman (1989) R
• Edward Scissorhands (1990) R P S
• Batman Returns (1992) R P
• The Nightmare Before Christmas (1993) P S
• Cabin Boy (1994) P
• Ed Wood (1994) R P
• Batman Forever (1995) P
• James and the Giant Peach (1996) P
• Mars Attacks! (1996) R P
• Sleepy Hollow (1999) R
• Planet of the Apes (2001) R
• Big Fish (2003) R
• Charlie and the Chocolate Factory (2005) R
• Corpse Bride (2005) R P
• Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street (2007) R
• 9 (2009) P
• Alice in Wonderland (2010) R
• Dark Shadows (2012) R
• Abraham Lincoln: Vampire Hunter (2012) P

R (regisseur) / P (producent) / S (schrijver)

[bewerken] Externe links

• (en)  Tim Burton in de Internet Movie Database
• Website van Tim Burton

Vincent Price
Vincent Price als "Shelby Carpenter" in Laura (1944)
Algemene informatie
Volledige naam	Vincent Leonard Price, Jr.
Geboren	27 mei 1911
Overleden	25 oktober 1993
Land	Verenigde Staten
IMDb-profiel
Portaal    Film

Vincent Price in "Angel Street", 1942

Vincent Price (St. Louis (Missouri), 27 mei 1911 – Los Angeles (Californië), 25 oktober 1993) was een Amerikaans acteur. Hij is voornamelijk bekend om zijn rollen in een serie lowbudget horrorfilms.

[bewerken] Jeugd en vroege carrière

Vincent Leonard Price Jr. werd geboren in St. Louis in de staat Missouri. Zijn vader was directeur van de National Candy Company, zijn grootvader was de "uitvinder" van "Dr. Price's Baking Powder" en verzekerde de familie van een vrij bescheiden kapitaal. Hij werd opgeleid aan Yale en het Cortauld Institute in Londen, in kunstgeschiedenis en fijne kunst. In de jaren dertig raakte hij geïnteresseerd in het theater, en vanaf 1935 kon hij zichzelf professioneel acteur noemen.

[bewerken] Carrière

Zijn filmdebuut was zijn rol in de film Service de Luxe, daarna speelde hij in verschillende andere films, zoals in Laura (1944) van Otto Preminger. In de jaren vijftig begon hij meer rollen aan te nemen in het horrorgenre en speelde hij in films als The House of Wax (1953) en The Fly (1958).

In de jaren 60 had Price enkele low-budget successen. Hij speelde onder andere in films zoals: The Pit and the Pendulum (1961), Tales of Terror (1962), The Comedy of Terrors (1963) en The Raven (1963).

Hij speelde ook in enkele komische films zoals Dr. Goldfoot and the Bikini Machine (1965) en in 1968 speelde hij ook in de musical "Darling of the Day" met Patricia Routledge.

[bewerken] Latere carrière

In de jaren 70 presenteerde hij een radioprogramma van de BBC (The Price of Fear), speelde hij een bijrol in het kinderprogramma: The Hilarious House of Frightenstein en deed mee in de episode "Black magic" uit de serie 'The Bionic Woman'.

Wat veel mensen aansprak, was zijn donkere, scherpe stem, die onder meer terug kan gehoord worden op het album van Alice Cooper "Welcome to my nightmare" en op het nummer 'Thriller' afkomstig van het album van Michael Jacksons Thriller.

Buiten zijn werk als acteur was Price een fervent kunstverzamelaar en een gewaardeerd kok. Zijn kunstverzameling resulteerde uiteindelijk in de oprichting van de Vincent Price Gallery.

[bewerken] Dood

Op 25 oktober 1993 stierf Vincent Price aan de gevolgen van longkanker. Hij werd gecremeerd.

Basil Rathbone

Basil Rathbone, eigenlijk Philip St.John Basil (Johannesburg, 13 juni 1892 – New York City, 21 juli 1967) was een Brits acteur geboren in Zuid-Afrika. Hij werd genomineerd voor twee Oscars.

[bewerken] Biografie

Drie jaar na zijn geboorte verliet Rathbones familie Zuid-Afrika nadat zijn vader door de Boeren voor spion werd uitgemaakt. De Rathbones gingen naar Engeland. Van 1906 tot 1910 bezocht Rathbone de Repton School, waar hij meer aandacht had voor sport dan studie, maar hij ontdekte ook interesse voor het acteren. Op aanraden van zijn vader ging hij na zijn schooltijd werken als kantoorbediende bij een verzekeringsbedrijf. Hij hield dit één jaar vol en nam toen contact op met zijn neef Frank Benson die bij een Shakespeare-groep werkte in Stratford-upon-Avon.

Hij moest onderaan beginnen in 1911 met kleinere rollen. In 1915 ging hij in het leger om deel te nemen aan de Eerste Wereldoorlog. Rathbone werd 2e luitenant in het Liverpool Scottish, 2nd Battalion. In 1919 ging hij terug naar Stratford-upon-Avon en ging daar verder met Shakespeare-rollen, maar ging na een jaar naar het toneel in Londen. Een jaar later maakte hij zijn debuut op Broadway in de USA in de stomme film Innocent (1921).

Vanaf de jaren twintig speelde hij rollen in producties als Captain Blood (1935), The Personal History, Adventures, Experience, and Observation of David Copperfield, The Younger (1935), A Tale of Two Cities (1935), Anna Karenina (1935), The Last Days of Pompeii (1935), The Adventures of Robin Hood (1938), Tower of London (1939), The Mark of Zorro (1940) en andere. Rathbone ontving twee Oscarnominaties voor zijn rol als Tybalt in Romeo and Juliet (1936) en als King Louis XI in If I Were King (1938).

In 1939 speelde Rathbone zijn bekendste rol als Sherlock Holmes, met Nigel Bruce als Dr. Watson, het eerst in The Hound of the Baskervilles (1939) en dan in The Adventures of Sherlock Holmes (1939), gevolgd door 12 films en talrijke radio-uitzendingen in de volgende zes jaar.

Rathbone ging in 1946 terug naar het theater in New York. Gedurende de volgende twintig jaar trad hij op in talrijke televisieshows en films zoals: Casanova's Big Night (1954), Tales of Terror (1962), en The Comedy of Terrors (1964) en zijn one-man show, An Evening with Basil Rathbone, waarmee hij door de Verenigde Staten toerde.

[bewerken] Filmografie

Een selectie van films waarin Rathbone speelde:

• Innocent (1921) (film debut)
• The Last of Mrs. Cheyney (1929)
• The Bishop Murder Case (1930)
• The Personal History, Adventures, Experience, and Observation of David Copperfield, the Younger (1935)
• Anna Karenina (1935)
• The Last Days of Pompeii (1935)
• Captain Blood (1935)
• A Tale of Two Cities (1935)
• Romeo and Juliet (1936)
• The Garden of Allah (1936)
• Love from a Stranger (1937)
• Confession (1937)
• Tovarich (1937)
• The Adventures of Marco Polo (1938)
• The Adventures of Robin Hood (1938)
• If I Were King (1938)
• The Dawn Patrol (1938)
• Son of Frankenstein (1939)
• The Hound of the Baskervilles* (1939)
• The Adventures of Sherlock Holmes* (1939)
• Tower of London (1939)
• The Mark of Zorro (1940)
• The Black Cat (1941)
• Crossroads (1942)
• Sherlock Holmes and the Voice of Terror* (1942)
• Sherlock Holmes and the Secret Weapon* (1943)
• Sherlock Holmes in Washington* (1943)
• Above Suspicion (1943)
• Sherlock Holmes Faces Death* (1943)
• The Spider Woman* (1944)
• The Scarlet Claw* (1944)
• Bathing Beauty (1944)
• The Pearl of Death* (1944)
• Frenchman's Creek (1944)
• The House of Fear* (1945)
• The Woman in Green* (1945)
• Pursuit to Algiers* (1945)
• Terror by Night* (1946)
• Dressed to Kill* (1946)
• Casanova's Big Night (1954)
• We're No Angels (1955)
• The Court Jester (1955)
• The Black Sleep (1956)
• The Last Hurrah (1958)
• The Magic Sword (1961)
• Tales of Terror (1962)
• The Comedy of Terrors (1964)
• Voyage to the Prehistoric Planet (1965)
• Queen of Blood (1966)
• The Ghost in the Invisible Bikini (1966)
• Hillbillys in a Haunted House (1967)

[bewerken] Externe link

• (en)  Basil Rathbone in de Internet Movie Database