Youtube results:
Teksas | |||||
State of Texas | |||||
|
|||||
Przydomek: Lone Star State (Stan samotnej gwiazdy) |
|||||
Dewiza: Friendship (Przyjaźń) |
|||||
![]() |
|||||
Państwo | ![]() |
||||
Stolica | Austin | ||||
Język urzędowy | de iure brak de facto angielski |
||||
Mieszkańcy | Texan | ||||
Gubernator | Rick Perry (R) | ||||
Największe miasto | Houston | ||||
Powierzchnia • ogółem |
na 2. miejscu 696 241 km² |
||||
Szerokość Długość |
1244 km 1289 km |
||||
Szerokość geograficzna | 25°50'N – 36°30'N | ||||
Długość geograficzna | 93°31'W – 106°38'W | ||||
Populacja (2000) |
na 2. miejscu 25 674 681 |
||||
Gęstość (2000) |
na 26. miejscu 37,9 os./km² |
||||
Wejście do Unii • kolejność |
28 |
||||
Strefa czasowa Czas letni |
UTC-6:00 UTC-5:00 |
||||
ISO 3166-2 | US-TX | ||||
![]() |
|||||
Strona internetowa |
Teksas (wymowa:/ˈtɛksəs/ ?/i) – stan w południowej części Stanów Zjednoczonych.
Położony na wybrzeżu Zatoki Meksykańskiej, sąsiadujący ze stanami Luizjana i Arkansas na wschodzie, stanem Oklahoma na północy i Nowym Meksykiem na zachodzie. Na południowym zachodzie graniczy z Meksykiem. Obszar w większości wyżynny (Wielkie Równiny), w części południowo-zachodniej niewielkie obszary górzyste, w części południowo-wschodniej Nizina Zatokowa.
Największe miasta to Houston, Dallas, San Antonio, Austin i El Paso.
Spis treści |
Ukształtowanie powierzchni przeważnie równinne i wyżynne, w środkowej części rozległa Wyżyna Edwardsa, należąca do Wielkich Równin, na północy zachodzie równina Llano Estacado, na południowym wschodzie Nizina Zatokowa; na południowym zachodzie skrawek Gór Skalistych, z największym szczytem Guadalupe Peak 2667 m.[1] Klimat podzwrotnikowy, na wschodzie, zwłaszcza na wybrzeżach Zatoce Meksykańskiej, dość wilgotny (w Houston średni opad ok. 1100 mm), na zach. i płn. suchy (w El Paso poniżej 200 mm); średnia temperatura w styczniu od 0 °C na północy do 15 °C na południu, lipcu 25-29 °C[1], główne rzeki: Rio Grande del Norte (z dopływem Pecos), Colorado, Brazos, Trinity, Red River (dopływ Missisipi)[1]; w świecie roślinnym dominują prerie: na południowym zachodzie roślinność półpustynna, na północnym wschodzie lasy dębowo-hikorowe, w dolinie Rio Grande kolczaste sawanny subtropikalne[1].
Jest w dwóch strefach czasowych: UTC-6:00 i czubek West Texas UTC-7:00.
Teksas ma 20 387 061 mieszkańców (2005). Najpowszechniej używanymi językami są:
22,6 mln mieszkańców (2004)[1] czyni Teksas drugim stanem co do liczby mieszkańców (po Kalifornii, a przed stanem Nowy Jork) stolicą jest Austin zamieszkane przez 494 tys. mieszkańców[1], a innymi głównymi miastami są :
80% ludności zamieszkuje miasta.
Obserwuje się duży napływ ludności latynoskiej i afroamerykańskiej do Teksasu.
Stan dzieli się na 254 hrabstwa.
Podstawą gospodarki jest wysokotowarowe rolnictwo. W Teksasie dominują wielkie farmy o pow. powyżej 1000 ha[1]. Teksas zajmuje pierwsze miejsce w USA pod względem pogłowia bydła, owiec oraz produkcji bawełny i sorgo[1]. Dodatkowo już od pierwszej połowy XIX w. na rozległych plantacjach uprawia się także pszenicę, ryż, kukurydzę i orzeszki ziemne[1]
Teksas jest największym producentem energii elektrycznej w USA[1]. Na terenie stanu licznie występują złoża surowców mineralnych m.in. 30% krajowego wydobycia ropy naftowej i gazu ziemnego, 50% siarki, ponadto wydobywa się grafit, gips, sól kamienna, baryt, rudy żelaza, magnezyty[1]
Teksas posiada wysoko rozwinięty przemysł maszynowy, lotniczy, zbrojeniowy, samochodowy, petrochemiczny, rafineryjny, chemiczny, elektrotechniczny, elektroniczny, odzieżowy[1]. Houston to jeden z największych na świecie ośrodków przemysłu naftowego. W stanie dzięki niskim podatkom maja swe siedziby liczne firmy między innymi: AT&T, American Airlines, Continental Airlines, Dell, ExxonMobil, Frito-Lay. W Houston znajduje się także jeden z głównych ośrodków NASA.
Teksas posiada dobrze rozwiniętą komunikacje morską m.in. port w Houston i w Corpus Christi[1]. Równie dobrze rozwinięta jest komunikacja lotnicza m.in. Port lotniczy Dallas-Fort Worth[1]. Stan przeplata wiele autostrad i dróg, a także liczne rurociągi i gazociągi[1].
Teksas jest stanem typowo republikańskim z niskimi podatkami, skąpą opieką społeczną oraz mocno ograniczoną władzą ustawodawczą[1]. Gubernatorem stanu obecnie jest republikanin Rick Perry. W senacie stan reprezentują republikanie John Cornyn i Kay Bailey Hutchison a w w izbie reprezentantów 19 republikanów i 13 demokratów.
Stan ma legislaturę składającą się z Senatu i Izby Reprezentantów. Senat składa się 31 senatorów: 19 republikanów i 12 demokratów. Izba reprezentantów składa się 150 członków: 76 republikanów i 74 demokratów. Ze stanu pochodzi trzech prezydentów: Lyndon Baines Johnson, George H. W. Bush, George Walker Bush.
W teksańskim prawodawstwie figuruje kara śmierci. Teksas słynie z najbardziej surowego prawa w USA. Po abolicji w USA wykonano tam najwięcej egzekucji. Do lat 60. karę śmierci wymierzano również za gwałty i rozboje. W Teksasie nie ma kary dożywotniego pozbawienia wolności. Obowiązuje tam prawniczy system common law oparty na prawie precedensowym. W stanie obowiązuje daleko idące prawo do posiadania broni palnej i prawo własności. M.in. można zabić osobę, która wtargnęła na prywatną posesję[3]. Jest także jednym z dwóch stanów USA (oprócz Oregonu), w którym legalna jest eutanazja. Teksas był jednym z ostatnich stanów, w których obowiązywały tzw. sodomy law – "prawa o sodomii", które zabraniały stosunków homoseksualnych. Zniesione zostały one w 2003 roku[4].
|
Ertuğrul Sağlam | ||
Imię i nazwisko | Ertuğrul Sağlam | |
Data i miejsce urodzenia |
19 listopada 1969 Zonguldak, Turcja ![]() |
|
Pozycja | napastnik | |
Wzrost | 185 cm | |
Masa ciała | 80 kg | |
Kariera seniorska | ||
---|---|---|
Lata | Klub | M (G) |
1985-1986 1986-1988 1988-1994 1994-2000 2000-2003 |
Fenerbahçe SK PAF Gaziantepspor Samsunspor Beşiktaş JK Samsunspor |
? (?) ? (?) 138 (42) 167 (106) 75 (21) |
Reprezentacja narodowa | ||
Lata | Reprezentacja | |
1993-1998 | ![]() |
30 (11) |
Kariera trenerska | ||
Lata | Klub/reprezentacja | |
2004-2005 2005-2007 2007-2008 2009- |
Samsunspor Kayserispor Beşiktaş JK Bursaspor |
Ertuğrul Sağlam (ur. 19 listopada 1969 w Zonguldak), były piłkarz turecki grający na pozycji napastnika. Podczas kariery piłkarskiej mierzył 185 cm wzrostu, ważył 80 kg.
Spis treści |
Karierę piłkarską Ertuğrul rozpoczął w młodzieżowej drużynie Fenerbahçe SK ze Stambułu, noszącej nazwę Fenerbahçe SK PAF. W 1986 roku odszedł do Gaziantepsporu i w jego barwach zadebiutował w drugiej lidze. W 1988 roku odszedł do Samsunsporu i zaczął grać w pierwszej lidze. W 1990 roku spadł z Samsunsporem do drugiej ligi, ale w sezonie 1991/1992 ponownie występował w tureckiej ekstraklasie. W 1993 roku ponownie przeżył spadek, a w sezonie 1993/1994 był najlepszym strzelcem drużyny z 17 golami.
Latem 1994 Ertuğrul trafił do jednej z czołowych drużyn w kraju, Beşiktaşu. Tam stworzył atak z Oktayem Derelioğlu i zdobywając 23 gole (o 4 mniej niż król strzelców Aykut Kocaman z Fenerbahçe) był najskuteczniejszym graczem drużyny ze Stambułu. Na koniec sezonu 1994/1995 świętował zdobycie tytułu mistrza Turcji. Także w kolejnym sezonie Ertuğrul zdobył najwięcej bramek dla swojej drużyny, a w 1998 roku wywalczył zarówno Puchar Turcji, jak i Superpuchar Turcji. W 2000 roku wywalczył ponownie to drugie trofeum, ale latem odszedł z zespołu. W barwach Beşiktaşu strzelił 106 goli w 167 ligowych meczach.
Latem 2000 roku Ertuğrul powrócił do Samsunsporu, w którym grał w ataku najpierw z İlhanem Mansızem, a następnie z Mehmetem Yılmazem, Oktayem Derelioğlu i Serkanem Aykutem. Po sezonie 2002/2003 zdecydował się zakończyć piłkarską karierę.
Sezon | Klub | Kraj | Rozgrywki | Mecze | Bramki |
---|---|---|---|---|---|
1986/87 | Gaziantepspor | Turcja ![]() |
II liga | ? | ? |
1987/88 | Gaziantepspor | Turcja ![]() |
II liga | ? | ? |
1988/89 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | ? | ? |
1989/90 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | ? | ? |
1990/91 | Samsunspor | Turcja ![]() |
II liga | ? | ? |
1991/92 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | 27 | 2 |
1992/93 | Samsunspor | Turcja ![]() |
II liga | ? | ? |
1993/94 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | 29 | 17 |
1994/95 | Beşiktaş JK | Turcja ![]() |
Superliga | 30 | 23 |
1995/96 | Beşiktaş JK | Turcja ![]() |
Superliga | 30 | 18 |
1996/97 | Beşiktaş JK | Turcja ![]() |
Superliga | 27 | 17 |
1997/98 | Beşiktaş JK | Turcja ![]() |
Superliga | 30 | 5 |
1998/99 | Beşiktaş JK | Turcja ![]() |
Superliga | 25 | 4 |
1999/00 | Beşiktaş JK | Turcja ![]() |
Superliga | 25 | 14 |
2000/01 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | 25 | 8 |
2001/02 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | 30 | 10 |
2002/03 | Samsunspor | Turcja ![]() |
Superliga | 20 | 3 |
W reprezentacji Turcji Ertuğrul zadebiutował 27 października 1993 roku w wygranym 2:1 spotkaniu eliminacji do Mistrzostw Świata w USA z Polską. W 1996 roku został powołany przez selekcjonera Fatiha Terima do kadry na Euro 96. Tam był rezerwowym i nie zagrał w żadnym spotkaniu. Ostatni mecz w kadrze narodowej rozegrał w czerwcu 1997 roku przeciwko Japonii (0:1). Łącznie wystąpił w niej 30 razy i strzelił 11 goli.
Po zakończeniu kariery Ertuğrul został trenerem. W 2004 roku objął zespół Samsunsporu. Tam pracował rok, a już latem 2005 przeniósł się do Kayserisporu. W sezonie 2005/2006 klub zajął wysoką 5. pozycję w lidze, a jesienią wystąpił w Pucharze Intertoto. Kayserispor dotarł do finału, a dzięki zwycięstwu w nim nad Larisą awansował do Pucharu UEFA. W pierwszej rundzie drużyna pod jego wodzą wyeliminowała albański KF Tirana, a w drugiej odpadła po dwumeczu z AZ Alkmaar. W 2007 roku Ertuğrul został szkoleniowcem Beşiktaşu, który prowadził w fazie grupowej Ligi Mistrzów (m.in. 0:8 z Liverpoolem). 7 października 2008 zrezygnował ze stanowiska, a jego miejsce zajął Mustafa Denizli. Z końcem roku 2009 objął posadę trenera w klubie Bursaspor. W 2010 roku doprowadził Bursaspor do wywalczenia mistrzostwa kraju.
|
|