Aus persönlichen Gründen, auf die ich an dieser Stelle nicht eingehen möchte, werde ich exsultet.net bis auf Weiteres nicht mehr auf dem Laufenden halten. Die alten Beiträge bleiben natürlich online.

Als letzte Amtshandlung möchte ich darauf hinweisen, dass die Kölner Liturgische Tagung in knapp einer Woche per Livestream auf gloria.tv übertragen wird, wenn vor Ort mit der Internetverbindung alles klappt.

Dieser Beitrag beinhaltet die letzten drei – eher kurzen – Teile des Ritus Servandus von 1965. Es geht um die Besonderheiten im Requiem, die Messe mit Diakon sowie das Verhalten eines Priester, der am selben Tag zwei oder drei Messen zelebriert.

XIII – De his quæ omittuntur in Missa defunctorum

93. In Missa defunctorum, post antiphonam ad introitum, non dicitur Glória Patri, sed post psalmum repetitur: Réquiem ætérnam; nec dicitur Glória in excélsis, nec Allelúia, nec Iube, Dómine, benedícere, nec Dóminus sit in corde meo, nec celebrans osculatur librum in fine, nec dicit: Per evangélica dicta. Non dicitur Credo, non benedicitur aqua in calicem fundenda; dicitur tamen oratio: Deus, qui humánæ substántiæ, etc. Cum lavat manus, in fine psalmi Lavábo inter innocéntes, non dicitur Glória Patri. Ad Agnus Dei non dicitur: miserére nobis, cuius loco dicitur: dona eis réquiem; nec tertio: dona nobis pacem, cuius loco dicitur: dona eis réquiem sempitérnam; neque percutitur pectus. Non dicitur prima oratio ante Communionem, scilicet: Dómine Iesu Christe, qui dixísti Apóstolis tuis, etc., nec datur pax. In fine non dicitur: Ite, missa est, nec Benedicámus Dómino, sed: Requiéscant in pace. Et non datur benedictio: sed dicto Pláceat, et osculato altari, nisi facienda sit absolutio, celebrans discedit. Cetera ut in aliis Missis.

94. In Missa solemni non incensatur altare ad introitum, et subdiaconus, finita Epistola, non benedicitur: diaconus non petit benedictionem, non tenentur luminaria ad Evangelium, non portatur incensum, non incensatur liber, nec defertur liber Evangeliorum osculandus. Oblata et altare incensantur ut supra: incensatur solus celebrans, et non incensantur alii. Si distribuendæ sunt candelæ, distribuantur post Epistulam, et accendantur ad Evangelium, ad elevationem Sacramenti, et post Missam, dum fit absolutio.

XIV – De Missa cum diacono

95. In hac Missa, quoad fieri potest, omnia serventur, quæ supra de Missa solemni dicta sunt.

96. Deficiente lectore seu ministrante idoneo, Epistola cantatur vel legitur a diacono, qui tamen in fine benedictionem non recipit.

97. Ad offertorium, calix ad altare defertur a diacono, qui illum abstergit ac in eum vinum et aquam infundit.

98. Diaconus pacem defert clero et postea se confert ad dexteram celebrantis atque, cum opus est, discooperit calicem et ablutiones celebranti ministrat. Deinde calicem abstergit et cooperit atque ad mensam defert.

XV – De agendis, si sacerdos bis vel ter eodem die celebret

99. Sacerdos, qui in festo Nativitatis Domini vel in Commemoratione omnium Fidelium defunctorum, duas vel tres Missas sine intermissione, id est quin ab altari discedat, celebrat:
a) In prima et secunda Missa, si aliam sit immediate celebraturus, sumpto divino Sanguine, calicem nec purificat nec abstergit, sed eum ponit super corporale et palla tegit. Deinde iunctis manibus dicit: Quod ore súmpsimus, et postea in vase cum aqua parato digitos abluit dicens: Corpus tuum, Dómine, et abstergit. His peractis, calicem super corporale adhuc manentem, deducta palla, iterum disponit et cooperit, uti moris est, scilicet purificatoria linteo, deinde patena cum hostia consecranda, et palla, ac demum velo. Calix vero extra corporale ne statuatur. Si per inadvertentiam ablutiones cum vino sumpserit, celebrare nihilominus potest secundam et tertiam Missam, etsi spatium unius horæ ante Communionem non intercesserit, si necessarium est. De cetero Missa more solito completur.
b) In secunda et tertia Missa, si aliam Missam immediate antea celebravit, ad offertorium, ablato velo a calice, hunc parumper versus latus Epistolæ collocat, intra tamen corporale; factaque hostiæ oblatione, calicem purificatorio non abstergit, sed eum intra corporale relinquens, leviter elevat, vinumque et aquam eidem infundit, ipsumque calicem, nullatenus ab intus abstersum, offert. Cetera omnia more solito peraguntur.

100. Sacerdos, qui plures Missas cum intermissione celebrat, prioribus in Missis duas ablutiones a rubricis præscriptas sumere debet. Si sequentem Missam celebraturus est et spatium unius horæ ante Communionem non intercessit, aqua tantum in ablutionibus adhibenda est; si vero per inadvertentiam vinum quoque sumpsit, sequentem Missam nihilominus, etsi spatium unius horæ ante Communionem non intercessit, celebrare potest, si necesse est.

An dieser Stelle noch einmal der Hinweis auf die eigene Seite, auf der sich alle Abschnitte des Ritus Servandus aufgelistet finden.

An dieser Stelle möchte ich noch einmal auf die in Bälde anstehende 13. Kölner Liturgische Tagung hinweisen, die vom 2. bis 4. Dezember 2010 in Herzogenrath stattfindet. Der eigentlichen Tagung voraus geht, wie schon im letzten Jahr, ein Priesterkonvent. Ehrengast ist der Churer Bischof Vitus Huonder.

Neu in diesem Jahr ist ein von der Generation Benedikt organisierter Workshop, der unter dem Motto „Alter Wein in neue Schläuche“ steht. Der Workshop bildet den Abschluss der dreitätigen Veranstaltung. Auf dem Programm stehen ein Interview mit Prof. Robert Spaemann sowie ein Workshop mit dem Berliner Kaplan Mathias Faustmann. Schließlich spricht Kpl. Dr. Johannes Maria Schwarz aus Liechtenstein über „Neue Medien in der Glaubensverkündigung“.

Mit diesem Beitrag nähern wir uns dem Ende der Reihe über den Ritus Servandus von 1965. Diesmal beschäftigen wir uns mit den Gebeten nach der Kommunion und dem Schlusssegen. Bitte machen Sie mich auf eventuelle Tippfehler aufmerksam!

XI – De orationibus post Communionem

84. Ablutionibus sumptis, celebrans calicem collocat in altari vel tradit ministro, qui illum ad mensam defert. Deinde celebrans, stans in medio et habens apud se librum, nisi a schola vel a populo iam cantata vel recitata fuerit, iunctis manibus, legit antiphonam ad Communionem, qua lecta, osculatur altare, vertit se ad populum et dicit: Dóminus vobíscum, et reversus ad altare, stans in medio, dicit orationes post Communionem, eisdem modo, numero et ordine, ut dictæ sunt orationes initio Missæ. Quibus finitis, claudit librum, osculatur altare, vertit se ad populum, et dicit, ut supra: Dóminus vobíscum, quo dicto, stans iunctis manibus versus populum, dicit, si dicendum est: Ite, missa est, et revertitur ad altare. Si vero non est dicendum, dicto Dóminus vobíscum, revertitur ad medium altaris, ubi stans versus ad illud, iunctis manibus, dicit: Benedicámus Dómino. In Missis autem defunctorum, eodem modo stans versus altare, dicit: Requiéscant in pace.

85. In Quadragesima autem a feria IV cinerum usque ad feriam IV Hebdomadæ sanctæ, in Missa feriæ, postquam celebrans dixit orationes post Communionem cum suis solitis conclusionibus, antequam dicat: Dóminus vobíscum, stans in medio altaris ante librum dicit: Orémus. Humiliáte cápita vestra Deo, caput inclinans, et, extensis manibus, subiungit eadem voce orationem super populum ibidem positam, qua finita, osculatur altare, et vertens se ad populum dicit: Dóminus vobíscum, et alia ut supra.

86. In Missa solemni subdiaconus calicem abstergit, aptat cum purificatorio, patena et palla cooperit, plicat corporale, reponit in bursam, et illam ponit super calicem coopertum velo, quem defert ad mensam ut prius: postea redit ad locum suum retro post diaconum: qui cum dicit: Ite, missa est, cum celebrante vertit se ad populum: et in Quadragesima, dicto per celebrantem Orémus, diaconus vertens se ad populum, iunctis manibus dicit ut supra: Humiliáte, etc.; quo dicto vertit se versus altare a tergo celebrantis, et celebrans dicit orationem super populum. In Missis cantatis Ite, missa est vel Benedicámus Dómino vel Requiéscant in pace ab ipso celebrante canuntur.

XII – De benedictione in fine Missæ

87. Dicto Ite, missa est, vel Benedicámus Dómino, vel Requiéscant in pace, celebrans, ante medium altaris stans iunctis manibus super eo, inclinatus dicit secreto: Pláceat tibi, sancta Trinitas, etc. Quo dicto, ipsum osculatur: tum erigens se, adhuc stans versus illud, elevat oculos et manus, quas extendit et iungit, et clara voce dicit: Benedícat vos omnípotens Deus, et iunctis manibus, vertens se ad populum, extensa manu dextera iunctisque digitis, et manu sinistra infra pectus posita, semel benedicit populo dicens: Pater, et Fílius, + et Spíritus Sanctus. R/. Amen.

88. Si celebravit coram Summo Pontifice, Cardinali, et Legato Sedis Apostolicæ, vel Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo in provincia, civitate, vel diœcesi sua exsistente, celebrans, dicto Pláceat tibi, sancta Trínitas, etc., dicit: Benedícat vos omnípotens Deus, et convertens se ad Summum Pontificem genuflexus, ad Cardinalem vero, et Legatum, vel alium ex supradictis Prælatis, capite inclinato, quasi licentiam benedicendi petens, prosequitur: Pater, et Fílius, + et Spíritus Sanctus, benedicens adstantes a parte ubi non adest Pontifex, Cardinalis, Legatus aut Prælatus prædicti. Si autem celebravit coram Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo extra eorum provinciam, civitatem, vel diœcesim constitutis, eis absque alio respectu, ut ceteris qui intersunt, more consueto benedicit.

89. In Missis, in quibus dictum est Benedicámus Dómino vel Requiéscant in pace, celebrans non dat benedictionem, sed, dicto Pláceat tibi, sancta Trínitas, ut supra, altare osculatur, descendit et, facta debita reverentia, recedit.

90. Data benedictione, vel si etiam benedictio omittenda est osculato altari, si celebravit coram Summo Pontifice, Cardinali, et Legato Sedis Apostolicæ, vel Patriarcha, Archiepiscopo et Episcopo, convertit se ad illum coram quo ex prædictis celebravit, et facit reverentiam convenientem.

91. Quibus omnibus absolutis, si calix est super altare, sacerdos accipit illum sinistra, dexteram ponens super bursam, ne aliquid cadat, descendit ante infimum gradum altaris, et, ibi in medio vertens se ad illud, se profunde inclinat (vel, si in eo est tabernaculum sanctissimi Sacramenti, genuflectit); et, facta reverentia, accipit biretum a ministro, ac præcedente ministro, eo modo quo venerat, redit ad sacristiam, interim dicens, si placuerit, antiphonam Trium puerórum et canticum Benedícite. Postquam paramenta deposuerit, gratiarum actionem per temporis spatium conveniens protrahit, preces infrascriptas persolvens, vel alias pro sua devotione.

92. In Missa solemni celebrans, eadem voce et modo quo in Missis lectis, semel tantum benedicit populo; Episcopus autem, vel Abbas benedictus habens usum pontificalium, ter benedicit populo, etiam in Missis lectis.

Die vergangenen Beiträge zum Ritus Servandus finden sich auf einer eigenen Seite. In meinem letzten Beitrag zum Ritus Servandus von 1965, der in Bälde erscheint, sind die letzten drei kurzen Abschnitte enthalten. Es geht um die Besonderheiten im Requiem, die Messe mit Diakon sowie das Verhalten eines Priester, der am selben Tag zwei oder drei Messen zelebriert.

Mit dem Vater unser bis hin zur Kommunion geht es weiter in der Reihe über den Ritus Servandus von 1965. Wie immer die Bitte um den Hinweis auf auf mögliche Tippfehler.

X – De oratione dominica et aliis usque ad Communionem

75. Celebrans, cooperto calice adoratque Sacramento, erigit se et, iungens manus, cantat vel clara voce dicit: Orémus. Sequitur oratio dominica, quam populus totam cum celebrante cantare vel dicere potest. Celebrans eam profert manibus extensis. In fine non dicitur Amen.

76. Oratione autem dominica finita, celebrans statim cantat vel clara voce dicit, manibus extensis: Líbera nos, quǽsumus, Dómine, etc. cum dixerit: et ab omni perturbatióne secúri, discooperit calicem, et genuflectit; tum erigens se submittit patenam, prius purificatorio abstersam, hostiæ; deinde accipit hostiam inter pollicem et indicem dexteræ manus, et cum illis ac pollice et indice sinistræ manus eam super calicem tenens reverenter frangit per medium, dicens: Per eúndem Dóminum nostrum Iesum Christum, Fílium tuum, et mediam partem, quam inter pollicem et indicem dexteræ manus tenet, ponit super patenam; de alia media, quam sinistra manu tenet, frangit cum pollice et indice dexteræ manus tenet, ponit super patenam; de alia media, quam sinistra manu tenet, frangit cum pollice et indice dexteræ manus particulam, prosequens: Qui tecum vivit et regnat, et eam inter ipsos dexteræ manus pollicem et indicem retinens, partem maiorem, quam sinistra tenet, adiungit mediæ super patenam positæ, interim dicens: in unitáte Spíritus Sancti Deus; et particulam hostiæ, quam in dextera manu retinuit, tenens super calicem, quem sinistra per nodum infra cuppam retinet, eadem semper voce dicit: Per ómnia sǽcula sæculórum. R/. Amen, et cum ipsa particula signans ter a labio ad labium calicis, dicit: Pax + Dómini sit + semper vobís + cum. Responso: Et cum spíritu tuo, particulam dextera manu tenet, immittit in calicem dicens secreto: Hæc commíxtio, et consecrátio Córporis, etc. Deinde pollices et indices super calicem aliquantulum tergit, calicem palla cooperit, et genuflexus Sacramentum adorat, surgit, et stans iunctis manibus, inclinatus versus Sacramentum, clara voce dicit: Agnus Dei, qui tollis peccáta mundi: et dextera percutiens sibi pectus, sinistra super corporale posita, dicit: miserére nobis, et deinde non iungit manus, sed iterum percutit sibi pectus, cum dicit secundo: miserére nobis, quod et tertio facit, cum dicit: dona nobis pacem. Si Agnus Dei a populo vel a schola cantatur vel recitatur, celebrans illud privatim non dicit; potest tamen illud una cum populo vel schola cantare vel recitare, iunctis manibus et ter pectus percutiens.

77. Tunc manibus iunctis supra altare positis, inclinatus dicit secreto: Dómine Iesu Christe, etc. Qua oratione finita, si est daturus pacem, osculatur altare et instrumentum pacis ei porrectum a ministro iuxta ipsum ad dexteram genuflexo, et dicit: Pax tecum. Minister respondet: Et cum spíritu tuo. Si pax non datur, dicta præissa oratione, statim subiungit alias orationes ut in Ordine Missæ.

78. In Missis defunctorum, non percutit pectus ad Agnus Dei, quia dicitur: Dona eis réquiem, nec dicit primam orationem: Dómine Iesu Christe, qui dixísti Apóstolis tuis, etc., non dat pacem, sed dicit alias duas sequentes orationes: Dómine Iesu Christe, Fili Dei vivi, etc., et Percéptio Córporis tui, etc.

79. Quibus orationibus dictis, genuflectens Sacramentum adorat, et se erigens dicit secreto: Panem cæléstem accípiam, etc.; quo dicto, dextera manu accipit de patena reverenter ambas partes hostiæ, et collocat inter pollicem et indicem sinistræ manus, quibus patenam inter eundem indicem et medium digitos supponit, et eadem manu sinistra tenens partes huiusmodi super patenam inter pectus et calicem, parum inclinatus, dextera tribus vicibus percutit pectus suum, interim etiam tribus vicibus dicens voce aliquantulum elevata: Dómine, non sum dignus: et secreto prosequitur: ut intres, etc. Quibus tertio dictis, ex sinistra accipit ambas partes prædictas hostiæ inter pollicem et indicem dexteræ manus, et cum illa supra patenam signat seipsum signo crucis, dicens: Corpus Dómini nostri Iesu Christi costódiat ánimam meam in vitam ætérnam. Amen: et se inclinans, cubitis super altare positis, reverenter easdem ambas partes sumit: quibus sumptis, deponit patenam super corporale, et erigens se, iunctis indicibus et pollicibus, ambas quoque manus iungit, et aliquantulum quiescit in meditatione sanctissimi Sacramenti. Deinde dicens secreto. Quid retríbuam Dómino pro ómnibus quæ retríbuit mihi? etc. discooperit calicem, genuflectit, surgit, accipit patenam, colligit fragmenta cum patena, si qua sunt super corporali, patenam quoque diligenter cum pollice et indice dexteræ manus super calicem extergit, et ipsos digitos, ne quid fragmentorum in eis remaneat.

80. Post extersionem patenæ, iunctis pollicibus et indicibus, calicem dextera manu infra nodum cuppæ accipit, sinistra patenam, et signans se signo crucis cum calice, dicit: Sanguis Dómini nostri, etc., et manu sinistra supponens patenam calici, stans reverenter, sumit totum Sanguinem cum particula in calice posita. Tum, si fideles non sunt communicandi, ablutiones sumit, ut infra dicetur.

81. Tempore opportuno, ministrans campanulæ signo communicandos moneat. Sacerdos autem, post sumptionem Sanguinis, calicem parum ad latus sinistrum collocat, intra tamen corporale, et palla tegit. Deinde, si particulæ super corporale consecratæ sunt, facta genuflexione, eas super patenam ponit; si particulæ in eadem Missa intra pyxidem consecratæ sunt, pyxidem collocat in medio corporalis, eam discooperit et genuflectit; si vero administrandæ sunt particulæ iam antea consecratæ, aperto tabernaculo, genuflectit, pyxidem extrahit et discooperit. Postea accipit manu sinistra pyxidem seu patenam cum Sacramento, dextera vero sumit unam particulam, quam inter pollicem et indicem tenet aliquantulum elevatam super pyxidem seu patenam, et, conversus ad communicandos in medio altaris, clara voce dicit: Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccáta mundi. Mox communicandi subdunt ter, pectus sibi percutientes: Dómine, non sum dignus, ut intres sub tectum meum, sed tantum dic verbo, et sanábitur ánima mea. Deinde celebrans accedit ad communicandos, et hostiam parum elevatam super pyxidem seu patenam cuique ostendit, dicens: Corpus Christi. Communicandus respondet: Amen, et a celebrante communicatur. Distributione Communionis inchoata, vel, si fideles communicandi non sunt, dum celebrans sumit Sacramentum, cantatur vel recitatur antiphona ad Communionem cum suo psalmo.

82. Fidelibus communicatis, celebrans ad altare revertitur. Deinde: si particulæ super corporale positæ erant, extergit illud cum patena, et si qua in eo fuerint fragmenta, in calicem immittit; si particulæ quæ remanserunt paucæ sunt, eas sumit, vel in tabernaculo reponit, genuflectit et ostiolum claudit. Postea in calicem immittit fragmenta quæ forte inveniuntur in patina sub mento communicantium apposita. Deinde dicit secreto: Quod ore súmpsimus, Dómine, etc., et super altare porrigit calicem ministro in latere dextero, quo vinum fundente calicem purificat et ablutionem sumit: deinde vino et aqua abluit pollices et indices super calicem, quos abstergit purificatorio, interim dicens: Corpus tuum, Dómine, quod sumpsi, etc. Ablutionem sumit, et extergit os et calicem purificatorio: quo facto purificatorium extendit super calicem et desuper patenam ac super patenam parvam pallam; et, plicato corporali, quod reponit in bursam, cooperit calicem velo, et bursam desuper ponit, et, nisi ad mensam deferatur, collocat in medio altaris, ut in principio Missæ. Si in altari desit tabernaculum, et pyxis cum particulis consecratis super altare maneat usque ad finem Missæ, ea serventur quæ feria V in Cena Domini præscribuntur versus finem Missæ.

83. In Missa solemni diaconus stat retro post celebrantem dum cantatur oratio dominica et dum celebrans cantat Líbera nos. Cum autem dicitur: et a peccáto simus semper líberi, facta ibidem genuflexione, vadit ad dexteram celebrantis et, quando opus est, discooperit et cooperit calicem, et cum celebrante adorat. Post cantatum Agnus Dei, diaconus a dextris genuflexus expectat pacem: et cum celebrans osculatur altare, ipse se erigens simul osculatur illud extra corporale, et a celebrante dicente: Pax tecum, complexus accipit pacem sinistris genis sibi invicem appropinquantibus, et ei respondet: Et cum spíritu tuo. Postea, iterum Sacramento in altari adorato, vertit se ad subdiaconum retro post celebrantem, et similiter dat ei pacem. Subdiaconus, accepta pace a diacono et facta altari genuflexione, comitatus ab acolytho vadit ad chorum, et dat pacem primo cuiusque ordinis, dignioribus prius, deinde minus dignis; et reversus ad altare, facta genuflexione, dat pacem acolytho qui ipsum comitatus fuerit, qui et aliis acolythis circa altare dat pacem: deinde subdiaconus vadit ad dexteram celebrantis, et quando opus est, discooperit calicem, et, celebrantis Communione expleta, iterum cooperit. Dum celebrans se communicat, diaconus et subdiaconus stant inclinati, et ante omnes alios ipsi Communionem recipiunt; dum vero populo Communio distribuitur, celebrantem comitantur. Interim canitur antiphona ad Communionem cum suo psalmo. Fidelium Communione finita, vel si fidelium Communio non habetur, statim post Communionem celebrantis subdiaconus accipit ampullas vini et aquæ et infundit, quando celebrans purificat.

Die bisherigen Beiträge zum Ritus Servandus finden sich auf einer eigenen Seite. Die nächste Folge dieser Reihe behandelt die Gebete nach der Kommunion und den Schlusssegen.

Wie bei NLM zu lesen ist, wurde am 3. Oktober 2010 ein Diakon für die Benediktinerabtei Our Lady of the Annunciation of Clear Creek in den Vereinigten Staaten von Amerika geweiht. Weihespender war Bischof James Conley, der seit 2008 Weihbischof in der Erzdiözese Denver ist.

Eine umfangreiche Bilderserie haben die Mönche auf ihre Picasa-Seite hochgeladen.

Dieser Beitrag im Rahmen der Reihe zum Ritus Servandus liefert eine Beschreibung des weiteren Verlaufs der Messe bis zum Ende des Kanons. Wie angekündigt habe ich zwei Abschnitte in einem Beitrag zusammengefasst.

VIII – De Canone Missæ a præfatione usque ad Consecrationem

61. Orationes super oblata expletis, celebrans dicit: Dóminus vobíscum, manibus super altare positis. Cum dicit: Sursum corda, manus aliquantulum elevat hinc inde ante pectus extensas et iungit cum dicit: Grátias agámus Dómino Deo nostro. Responso: Dignum et iustum est, extensis ut prius manibus, prosequitur præfationem; qua finita, iunctis manibus, una cum ministris, clero et populo, cantat vel dicit Sanctus-Benedíctus.

62. Postea celebrans, stans ante medium altaris versus ad illud, extendit et aliquantulum elevat manus, oculisque elevatis et sine mora demissis, ac manibus iunctis et super altare positis, profunde inclinatus prosequitur Canonem, secreto dicens: Te ígitur, etc., ut in Ordine Missæ. Cum dicit: Uti accépta hábeas et benedícas, etc., prius osculatur altare, deinde erigit se, et stat iunctis manibus. Cum dicit: hæc + dona, hæc + múnera, hæc sancta + sacrifícia, dextera manu signat ter communiter super hostiam et calicem. Deinde, extensis manibus prosequitur: In primis quæ tibi offérimus, etc.

63. Ubi dicit: una cum fámulo tuo Papa nostro N., exprimit nomen Papæ: Sede autem vacante verba prædicta omittuntur. Ubi dicitur: et Antístite nostro N., specificatur nomen Episcopi Ordinarii diœcesis in qua Sacrum facit, et non alterius Superioris, etiamsi celebrans sit exemptus, vel sub alterius Episcopi iurisdictione. Si vero Episcopus Ordinarius illius loci, in quo Missa celebratur, sit vita functus, prædicta verba omittuntur, quæ etiam omittuntur ab iis qui Romæ celebrant. Si celebrans est Episcopus, Archiepiscopus vel Patriarcha, omissis prædictis verbis, eorum loco dicit: et me indígno servo tuo. Summus autem Pontifex cum celebrat, omissis verbis: una cum fámulo tuo Papa nostro N. et Antístite nostro N., dicit: una cum me fámulo tuo indígno, quem gregi tuo præésse voluísti. Et continuant omnes, ut sequitur: et ómnibus orthodóxis, etc.

64. Cum dicit: Meménto, Dómine, iungens manus stat paulisper in quiete, faciens commemorationem vivorum Christi fidelium ad suam voluntatem, quorum nomina, si vult, secreto commemorat: non tamen necesse est ea exprimere, sed mente tantum eorum memoriam habeat. Potest etiam celebrans, si pro pluribus orare intendit, ne circumstantibus sit morosus, ante Missam in animo proponere sibi omnes illos, tam vivos quam defunctos, pro quibus in ipsa Missa orare intendit, et hoc loco generaliter unico contextu ipsorum vivorum commemorationem agere.

65. Commemoratione vivorum facta, extensis, ut prius, manibus, continuat: Et ómnium circumstántium, etc. Similiter stans prosequitur: Communicántes. Cum dicit: Iesu Christi, caput inclinat: in conclusione, quando dicit: Per eúndem, iungit manus. Cum dicit: Hanc ígitur oblatiónem, expandit manus simul super oblata, ita ut palmæ sint apertæ versus ac supra calicem et hostiam, quas sic tenet usque ad illa verba: Per Christum Dóminum nostrum. Tunc enim iungit manus, et sic prosequitur: Quam oblatiónem tu, Deus, in ómnibus, quǽsumus: et cum dicit: bene + díctam, adscríp + tam, ra + tam, communiter signat ter super hostiam et calicem simul: deinde cum dicit: ut nobis Cor + pus, separatim signat semel super hostiam tantum; et cum dicit: et San + guis, semel super calicem tantum: deinde iungens manus, prosequitur: fiat dilectíssimi Fílii tui Dómini nostri Iesu Christi, et inclinans caput, extergit, si opus fuerit, pollices et indices super corporale, et dicit secreto, ut prius: Qui prídie quam paterétur: et accipiens pollice et indice dexteræ manus hostiam, et eam cum illis ac indice et pollice sinistræ manus tenens, stans erectus ante medium altaris, dicit: accépit panem in sanctas ac venerábiles manus suas, elevansque oculos et statim demittens, dicit: et elevátis óculis in cælum ad te Deum Patrem suum omnipoténtem, caputque aliquantulum inclinans, dicit: tibi grátias agens, et tenens hostiam inter pollicem et indicem sinistræ manus, dextera producit signum crucis super eam, dicens: bene + díxit, fregit, dedítque discípulis suis, dicens: Accípite, et manducáte ex hoc omnes. Si adest pyxis cum aliis hostiis consecrandis, antequam accipiat hostiam, eam discooperit manu dextera.

66. Cum autem finierit supradicta verba, cubitis super altare positis, distincte et reverenter profert verba consecrationis super hostiam, vel super hostias, si plures sunt consecrandæ; et hostiam suam pollicibus et indicibus tantum tenens dicit: Hoc est enim Corpus meum. Quibus prolatis, celebrans tenens hostiam inter pollices et indices prædictos super altare, reliquis manuum digitis extensis, et simul iunctis genuflexus adorat. Tunc se erigens, elevat hostiam, et intentis in eam oculis (quod et in elevatione calicis facit) populo reverenter ostendit adorandam; et mox sola manu dextera ipsam reverenter reponit super corporale in eodem loco unde eam levavit, et deinceps pollices et indices non disiungit, nisi quando hostiam consecratam tangere vel tractare debet, usque ad ablutionem digitorum post Communionem.

67. Reposita hostia consecrata super corporale, genuflexus ipsam veneratur; si adsit pyxis cum aliis hostiis, eam suo operculo tegit, ut supra. Minister paulo ante Consecrationem campanulæ signo fideles moneat. Deinde, pulsat campanulam ad unamquamque elevationem, iuxta cuiusque loci consuetudinem.

68. Celebrans, adorato Sacramento, surgit, et discooperit calicem, in quem, si opus est, extergit digitos, quod semper faciat si aliquod fragmentum digitis adhæreat; et stans erectus dicit: Símili modo postquam cenátum est, et ambabus manibus accipiens calicem iuxta nodum infra cuppam, et aliquantulum illum elevans, ac statim deponens, dicit: accípiens et hunc præclárum Cálicem in sanctas ac venerábiles manus suas, etc. Cum dicit: item tibi grátias agens, caput inclinat; cum dicit: benedíxit, sinistra calicem infra cuppam tenens, dextera signat super eum; et prosequens: dedítque discípulis suis, etc., et ambabus manibus tenens calicem, videlicet sinistra pedem, dextera nodum infra cuppam, cubitis super altare positis, profert attente et continuate, ut supra, verba consecrationis Sanguinis: Hic est enim Calix, etc. Quibus dictis, reponit calicem super corporale, dicens: Hæc quotiescúmque fecéritis, etc., et genuflexus Sanguinem reverenter adorat. Tum se erigit, et accipiens calicem discoopertum ambabus manibus, ut prius, elevat eum et ostendit populo adorandum: mox ipsum reverenter reponit super corporale in locum pristinum, et manu dextera palla cooperit, ac genuflexus Sacramentum veneratur.

69. In Missa solemni, inde ab oratione super oblata diaconus et subdiaconus stant post celebrantem. Diaconus autem ad celebrantem accedit quando opus est eius ministerio, statimque in locum suum redit.

70. Ad finem præfationis, accenduntur ab acolythis duo saltem cerei, qui exstinguuntur post fidelium Communionem. Cum autem celebrans dicit: Quam oblatiónem, etc., diaconus accedit ad eius dexteram, ibi in superiori gradu altaris genuflectit et, quando opus est, se erigens, calicem discooperit et cooperit, et cum celebrante genuflectit. Subdiaconus genuflexus in latere dextero ter incensat hostiam, cum elevatur, et similiter calicem, posito prius incenso in thuribulo per acolythum absque benedictione; quod servatur etiam a ministrante in Missis cantatis in quibus incensationes fiunt. Deposito calice, diaconus et subdiaconus redeunt post celebrantem.

IX – De Canone post Consecrationem

71. Reposito calice et adorato, celebrans stans ante altare, extensis manibus, dicit secreto: Unde et mémores, etc. Cum dicit: de tuis donis ac datis, iungit manus: et cum dicit: hóstiam + puram, hóstiam + sanctam, hóstiam + immaculátam, manu sinistra posita super altare intra corporale, dextera signat ter communiter super hostiam et calicem, et semel super hostiam tantum, et semel super calicem tantum, dicens: Panem + sanctum vitæ ætérnæ, et Cálicem + salútis perpétuæ; deinde, stans ut prius extensis manibus, prosequitur: Supra quæ propítio, etc. Cum dicit: Súpplices te rogámus, etc., profunde inclinat se ante medium altaris, manibus iunctis super ilo positis. Cum dicit: ex hac altáris participatióne, osculatur altare, manibus super corporale positis. Cum dicit: sacrosánctum Fílii tui, iungit manus; et dextera signans semel super hostiam tantum, et semel super calicem, sinistra super corporale posita, dicit: Cor + pus et Sán + guinem sumpsérimus, et cum dicit: omni benedictióne + cælésti, seipsum signat signo crucis, et prosequitur: et grátia repleámur. Cum dicit: Per eúndem, iungit manus.

72. Cum dicit: Meménto etiam, Dómine, famulórum famularúmque tuárum, etc., extensis et iunctis manibus facit commemorationem fidelium defunctorum, de quibus sibi videtur, eodem modo ut dictum est de commemoratione vivorum. Qua commemoratione facta, stans ut prius extensis manibus, prosequitur: Ipsis, Dómine, et ómnibus in Christo, etc., et in fine ad: Per eúndem, iungit manus.

73. Cum dicit: Nobis quoque peccatóribus, vocem aliquantulum elevat et dextera manu pectus sibi percutit, sinistra posita super corporale, et prosequitur secreto: fámulis tuis, etc., stans manibus extensis, ut prius. Cum dicit: Per Christum Dóminum nostrum. Per quem hæc ómnia, Dómine, semper bona creas, iungit manus: deinde, manu dextera ter signans communiter super hostiam et calicem, dicit: sanctí + ficas, viví + ficas, bene + dícis, et præstas nobis. Postea discooperit manu dextera calicem, et genuflexus Sacramentum adorat: tum se erigit, er reverenter accipit hostiam inter pollicem et indicem dexteræ manus, sinistra autem calicem, et elevans eum parum cum hostia, quam tenet super calicem, clara voce cantat vel dicit: Per ipsum, etc., usque ad per ómnia sǽcula sæculórum. Responso ab omnibus Amen, celebrans calicem et hostiam collocat super corporale, et si opus est, digitos extergit, ut supra; ac pollices et indices ut prius iungens, calicem palla cooperit, et genuflexus Sacramentum adorat.

74. In Missa solemni, cum celebrans dicit: Per quem hæc ómnia, etc., diaconus, facta Sacramento genuflexione, accedit ad dexteram celebrantis, et quando opus est discooperit calicem, et cum celebrante adorat, celebrantem adiuvat, si opus est, in calice elevando, et postea calicem cooperit, iterum genuflectit, et vadit post celebrantem, ubi stat, dum canitur oratio dominica et embolismus.

Die vergangenen Beiträge zum Ritus Servandus finden sich auf einer eigenen Seite. Beim nächsten Mal geht es um das Vater unser bis hin zur Kommunion.

Im vorliegenden siebten Teil der Reihe zum Ritus Servandus von 1965 geht es um das Offertorium bis hin zum Beginn des Kanons. Auf mögliche Tippfehler bitte ich aufmerksam zu machen!

VII – De antiphona ad offertorium et aliis usque ad Canonem

52. Ab offertorio usque ad finem Missæ omnia fiunt ad altare. Proinde quæ in medio altaris dicenda sunt, celebrans dicit ibidem, stans versus ad altare, nisi aliter ordinetur.

53. Calix et hostiæ pro celebrante et fidelibus, si super mensam parata sunt, et missale ad altare deferuntur dum cantatur vel recitatur antiphona ad offertorium cum suo psalmo, quæ, si a schola vel a populo cantatur vel recitatur, non legitur a celebrante. Tum celebrans discooperit calicem et manu dextera amovet parvam pallam desuper hostiam, accipit patenam cum hostia, et ambabus manibus eam elevatam tenens , oculis elevatis et statim demissis, dicit: Súscipe, sancte Pater, etc.

54. Si fuerint aliæ hostiæ non super patenam, sed super corporale, vel in pyxide pro Communione populi consecrandæ, pyxidem dextera discooperit, et intentionem suam etiam ad illas offerendas et consecrandas dirigens, dicit ut supra: Súscipe, etc., ut in Ordine Missæ. Quo dicto, patenam utraque manu tenens, cum ea facit signum crucis super corporale, et deponit hostiam circa medium anterioris partis corporalis ante se, et patenam ad manum dexteram aliquantulum subtus corporale; quam, exterso calice, ut dicetur, cooperit purificatorio. Si autem adest pyxis cum aliis hostiis, eam suo operculo cooperit.

55. Deinde accipit calicem, eum purificatorio extergit, et sinistra tenens illius nodum, accipit ampullam vini de manu ministri et infundit vinum in calicem. Deinde, eodem modo tenens calicem, producit signum crucis super ampullam aquæ, et dicit: Deus, qui humánæ substántiæ, et infundens parum aquæ in calicem prosequitur: Da nobis per huius aquæ et vini mystérium, etc. In Missis autem defunctorum non facit signum crucis super aquam, sed eam infundit absque benedictione, dicens orationem ut supra.

56. Infusa aqua in calice et finita oratione prædicta, accipit manu dextera calicem discoopertum; et stans ante medium altaris, ipsum ambabus manibus elevatum tenens, videlicet cum sinistra pedem, cum dextera autem nodum infra cuppam, oculis elevatis, offert, dicens: Offérimus tibi, Dómine, etc. Qua oratione dicta, facit signum crucis cum calice super corporale, et ipsum in medio post hostiam collocat, et palla cooperit. Deinde, iunctis manibus super altare positis , aliquantulum inclinatus dicit secreto: In spíritu humilitátis, etc. Postea erectus, elevatis oculis et statim demissis, manusque expandens, easque, in altum porrectas, statim iungens, dicit: Veni, sanctificátor, etc. Cum dicit: et bénedic, signat manu dextera communiter super hostiam et calicem, sinistra posita super altare.

57. Tum, iunctis manibus, accedit ad latus dexterum altaris, ubi stans, ministro aquam fundente, lavat manus, dicens psalmum: Lavábo inter innocéntes, cum Glória Patri, etc.; qui versus Glória Patri prætermittitur in Missis defunctorum, et in Missis de Tempore a dominica I Passionis usque ad feriam V in Cena Domini inclusive.

58. Celebrans, lotis manibus, eas tergit, et, illis iunctis, revertitur ad medium altaris, ubi stans, oculosque elevans, et statim demittens, manibus iunctis super altare aliquantulum inclinatus, dicit secreto orationem: Súscipe, sancta Trínitas, etc. Qua dicta, osculatur altare; tum, iunctis manibus, vertit se ad populum, et versus eum extendens et iungens manus, congrua voce dicit: Oráte, fratres, ut meum ac vestrum sacrifícium, etc., perficit circulum, revertens, iunctis manibus, ad medium altaris. Et responso a ministro, vel a circumstantibus: Suscípiat Dóminus sacrifícium de mánibus tuis, etc., manibus extensis, ut fit ad orationem, stans in medio altaris versus librum, celebrans cantat vel clara voce dicit absolute sine Orémus et sine alia interpositione orationem vel orationes super oblata. Cum dicit: Per Dóminum, iungit manus: cum dicit Iesum Christum, caput inclinat: quod facit in prima oratione, et in ultima, si plures sint dicendæ.

59. In Missa solemni, antiphona ad offertorium inchoata, diaconus accedit ad altare in latus dexterum; subdiaconus vero calicem cum patena et hostia, coopertum palla et velo, una cum corporali in sua bursa incluso, de credentia defert ad altare, comitante acolytho ampullas vini et aquæ deferente. Diaconus corporale in medio altaris expandit, deinde calicem detegit et dat patenam cum hostia celebranti; subdiaconus extergit calicem purificatorio; diaconus, accepta ampulla vini de manu subdiaconi, infundit vinum in calicem; subdiacounus interim ampullam aquæ ostendens celebranti, dicit: Benedícite, pater reverénde; qui, facto versus eam signo crucis, dicit orationem: Deus, qui humánæ, etc.; interim subdiaconus infundit paululum aquæ in calicem, ac deinde transit ad sinistram celebrantis; diaconus vero calicem celebranti dat, et pedem calicis tangens, seu bracchium dexterum celebrantis sustentans, cum eo dicit: Offérimus tibi, Dómine, etc., quem postea positum in altari, ut supra, palla cooperit.

60. Dicto Veni, sanctificátor, ut supra, celebrans, ministrante diacono naviculam, et dicente: Benedícite, pater reverénde, ponit incensum in thuribulo, dicens: Per intercessiónem, etc., ut in Ordine Missæ. Deinde accepto thuribulo per manum diaconi, nullam tunc faciens Cruci reverentiam incensat oblata, ter ducens thuribulum super calicem et hostiam simul in modum crucis, et ter circum calicem et hostiam, scilicet bis a dextera ad sinistram, et semel a sinistra ad dexteram (diacono interim pedem calicis tenente manu dextera), interim dicens: Incénsum istud a te benedíctum ascéndat ad te, Dómine: et descéndat super nos misericórdia tua. Deinde facta reverentia, incensat Crucem et altare, ut dictum est supra, assistentibus diacono et subdiacono, interim dicens: Dirigátur, Dómine, orátio mea, etc.; et cum incensatur Crux, diaconus amovet calicem e medio, et, incensata Cruce, reponit in loco suo. Cum reddit thuribulum diacono, dicit: Accéndat in nobis, etc. Et incensatur ab eo: deinde diaconus incensat triplici ductu, per modum unius, utramque chori partem; Ordinarios autem et Episcopos, si qui sunt, singulos incensat; postremo subdiaconum thurificat. Ipse vero diaconus incensatur a thuriferario, et thuriferarius postea incensat populum. Celebrans, postquam incensatus fuerit, lavat manus, ministrantibus acolythis ampullam aquæ, cum pelvicula et manutergio. Deinde acolythus Missale super altare collocat. In Missa cantata, si incensationes fiant, celebrans se gerit ut in Missa solemni, et in fine incensatur a ministrante, qui postea incensat clerum quoque et populum.

Die vergangenen Beiträge zum Ritus Servandus finden sich auf einer eigenen Seite. Morgen erscheinen gleich zwei Abschnitte des Ritus Servandus in einem Beitrag. Es handelt sich um eine Beschreibung des weiteren Verlaufs der Messe bis zum Ende des Kanons.

Radio Vatikan veröffentlichte heute ein Interview mit dem Vatikanexperten Ulrich Nersinger. Dabei geht es um sein jüngstes Werk, nämlich den ersten Band über die „Liturgien und Zeremonien am Päpstlichen Hof“, der bei „nova & vetera“ erschienen ist. Das Interview kann man sowohl anhören als auch nachlesen.

Im folgenden sechsten Teil der Reihe zum Ritus Servandus von 1965 geht es um Epistel, Zwischengesang und Evangelium sowie den Beginn des Offertorium.

VI – De Epistola, graduali et aliis usque ad offertorium

37. In Missis quæ privatim celebrantur, dictis orationibus, celebrans, positis super librum vel altare manibus, vel (ut placuerit) librum tenens, legit Epistolam intellegibili voce, et respondetur a ministro: Deo grátias, et similiter, stans eodem modo, prosequitur graduale, Allelúia, et tractum, ac sequentiam, si dicenda sunt. Quibus dictis, minister vel ipse celebrans portat librum missalis ad partem sinistram altaris, et dum transit ante medium altaris, celebrans caput Cruci inclinat. Missale sic locatur et posterior pars libri respiciat ipsum latus altaris, et non ad partem eius contra se directam.

38. Delato libro ad partem sinistram altaris, celebrans, stans in medio iunctis manibus, levatisque oculis et statim demissis, tum profunde inclinatus, dicit secreto: Munda cor meum, et Iube, Dómine, benedícere. Dóminus sit corde meo, ut in Ordinario. Quibus dictis, vadit ad librum missalis, ubi stans versus illum, iunctis manibus, dicit intellegibili voce: Dóminus vobíscum. R/. Et cum spíritu tuo. Deinde pollice dexteræ manus signo crucis signat primo librum super principio Evangelii, quod est lecturus, postea seipsum in fronte, ore et pectore, dicens: Sequéntia, vel Inítium sancti Evangélii, etc. R/. Glória tibi, Dómine. Tum iunctis iterum manibus, stans, ut supra, prosequitur Evangelium usque ad finem. Quo finito, minister stans ad infimum gradum altaris, respondet: Laus tibi, Christe, et sacerdos, elevans parumper librum, osculatur principium Evangelii, dicens: Per evangélica dicta, etc., præterquam in Missis defunctorum.

39. Dicto Evangelio, stans in medio altaris, incipit (si dicendum est) Credo, quod prosequitur manibus iunctis. Cum dicit: Et incarnátus est, usque ad et homo factus est inclusive, se inclinat.

40. Symbolo expleto, vel, si non est dicendum, post Evangelium, celebrans altare osculatur et, iunctis manibus, vertit se et, extendens manus, dicit: Dóminus vobíscum. Manibus iterum iunctis, revertitur ad medium altaris, ubi, extendens ac iungens manus, dicit: Orémus.

41. In Missa solemni, oratione expleta, subdiaconus librum sumit et, factis si oportuerit debitis reverentiis altari et celebranti, ambonem ascendit vel accedit ad cancellos, ibique, versus ad populum, Epistolam cantat vel legit; qua finita, nisi Missa sit defunctorum, vadit ad celebrantem et, inclinatus, ab eo benedicitur.

42. Cantato graduali, si Missa non est defunctorum, celebrans, sedens, incensum imponit et benedicit. Deinde diaconus librum Evangeliorum ad altare defert et in medio deponit; tum genuflexus ante altare, manibus iunctis, dicit: Munda cor meum, etc. Postea surgit, accipit librum de altari, accedit ad celebrantem et, inclinatus, petit benedictionem, dicens: Iube, domne, benedícere. Celebrans, stans, respondet: Dóminus sit in corde tuo, etc. Accepta benedictione, diaconus, præcedentibus thuriferario et duobus acolythis cum candelabris accensis, vadit cum subdiacono a sinistris ad ambonem vel ad cancellos, ibique, subdiacono a sinistris stante et, si legile desit, librum tenente, acolythis hinc inde stantibus, cantat vel dicit: Dóminus vobíscum, iunctis manibus. Cum dicit: Sequéntia, etc., pollice dexteræ manus signat librum in principio Evangelii quod est cantaturus vel lecturus, deinde seipsum in fronte, ore et pectore; et dum omnes respondent: Glória tibi Dómine, incensat ter librum, postea prosequitur Evangelium manibus iunctis.

43. Celebrans, stans, Evangelium auscultat ad sedem, et signat se cum aliis ad verba Sequéntia sancti Evangélii, etc. Finito autem Evangelio, osculatur librum a subdiacono sibi delatum, dicens: Per evangélica dicta, etc. Si vero Missa celebratur coram Summo Pontifice aut alio Prælato supra memorato, liber ipsis defertur osculandum, et celebrans illum non osculatur nec dicit: Per evangélica dicta, etc. Post Evangelium celebrans aut Prælatus qui adest non incensatur. Homilia, symbolum et oratio fidelium habentur ut infra dicitur.

44. In Missa cantata aut lecta cum populi participatione, convenit ut Lectiones et Epistola cantentur aut legantur a lectore seu ministrante idoneo in ambone vel ad cancellos, celebrante, ut supra, sedente et auscultante. Cantus post ipsas occurrentes, nisi a schola vel a populo canantur vel legantur, a lectore seu ministrante in eodem loco proferuntur; ipse tamen, in fine, a celebrante non benedicitur. Item Evangelium cantare aut legere potest diaconus vel alius sacerdos, modo supra indicato, alba et stola indutus.

45. Si vero non adest diaconus vel alius sacerdos, Evangelium profertur a celebrante. Dum cantatur vel legitur Allelúia cum suo versu, vel circa finem aliorum cantuum post Epistolam, celebrans accedit ad infimum gradum altaris, ibique profunde inclinatus, dicit: Munda cor meum, Iube, Dómine et Dóminus sit in corde meo; deinde pergit ad ambonem vel ad cancellos ad Evangelium cantandum vel legendum. In fine librum osculatur, dicens: Per evangélica dicta, etc., nisi adsit Prælatus, ut supra.

46. Deficiente vero lectore seu ministrante idoneo, ipse celebrans legit vel cantat etiam Lectiones et Epistolam in ambone vel ad cancellos et, nisi a schola vel a populo canantur aut legantur, addit etiam cantus post ipsas occurrentes. Stans deinde in eodem loco, dicit: Munda cor meum versus ad altare; et ad populum iterum conversus cantat vel legit Evangelium.

47. Si tamen non habetur ambo, aut magis opportunum videtur, celebrans potest omnes lectiones etiam ex altari proferre versus ad populum.

48. In Missa cantata quæ non sit defunctorum, si adhibetur incensum, celebrans illud imponit et benedicit antequam dicat Munda cor meum. Initio Evangelii liber ter incensatur; in fine vero incensatio celebrantis omittitur.

49. Dum cantantur vel leguntur Epistola et Evangelium numquam genuflectitur, præterquam in historia Passionis Domini. In cantibus autem inter lectiones occurrentibus genuflectitur tantum ad versum Veni, Sancte Spíritus in festo Pentecostes. In symbolo vero ad verba Et incarnátus est fit semper inclinatio; genuflectitur autem in festo Nativitatis Domini et Annuntiationis B. M. V.

50. Post Evangelium, celebrans, ad sedem aut ad altare, vel in ambone aut ad cancellos, homiliam, si facienda est, habet; eaque finita, ad sedem vel ad altare, inchoat, si dicendum est, Credo in unum Deum, quod, si a populo vel a schola cantatur vel recitatur, privatim non dicit; potest tamen illud una cum populo vel schola cantare vel recitare.

51. Deinde, iuxta cuiusque loci consuetudinem, fit oratio communis seu fidelium, quam celebrans aut ad sedem aut ex altari aut in ambone vel ad cancellos moderatur. Symbolo itaque expleto, celebrans versus ad populum dicit: V/. Dóminus vobíscum. R/. Et cum spíritu tuo. Deinde subiungit: Orémus, et fit oratio fidelium. Si celebrans est ad altare, illud osculatur antequam dicat Dóminus vobíscum; secus cum ad altare accedit, oratione fidelium completa. Si vero oratio fidelium non est facienda, celebrans altare osculatur; deinde, versus ad populum, dicit: V/. Dóminus vobíscum. R/. Et cum spíritu tuo. Postea subiungit: Orémus. Et sequitur statim antiphona ad offertorium.

Die vergangenen Beiträge zum Ritus Servandus finden sich auf einer eigenen Seite. Im nächsten Teil geht es um das Offertorium bis hin zum Beginn des Kanons.

Der fünfte Teil der Reihe zum Ritus Servandus von 1965 hat den Ritus beim Tagesgebet zum Thema. Wie immer bitte ich, auf eventuelle Tippfehler aufmerksam zu machen.

V – De oratione

32. Dicto hymno Glória in excélsis, vel, si non est dicendus, eo omisso, celebrans versus ad populum, extendens et iungens manus, cantat vel clara voce dicit: Dóminus vobíscum, vel si sit Episcopus: Pax vobis (quod dicitur tantum hoc loco, quando dictus est hymnus Glória in excélsis). Omnes respondent Et cum spíritu tuo. Deinde celebrans, manus extendens et iungens, dicit: Orémus, et, facta pro opportunitate aliqua pausa, manus extendit et orationem cantat vel dicit. Ad verba Per Dóminum, manus iungit, easque usque ad finem iunctas tenet. Si oratio concludatur Qui tecum vel Qui vivis, manus iungit cum dicit in unitáte. In fine, omnes respondent: Amen.

33. Cum in oratione, vel alibi in Missa, pronuntiatur nomen Iesu vel Mariæ, itemque cum exprimitur nomen Sancti vel Beati de quo dicitur Missa aut fit commemoratio, vel Summi Pontificis, celebrans caput inclinat. Si plures orationes sund dicendæ, idem in eis, in voce, extensione manuum, et capitis inclinatione, quod supra dictum est, observatur.

34. In Missis quæ privatim celebrantur, et quando celebrans manet ad altare usque ad orationem, altare osculatur antequam dicat: Dóminus vobíscum. Deinde vertit se ad ministrantem vel ad populum, eum salutat, ut supra, et accedit ad latus dexterum, ibique dicit orationem versus altare. Si vero versus populum celebrat, non vertit humeros ad altare, cum dicturus est Dóminus vobíscum, Oráte, fratres, Ite, missa est, vel daturus benedictionem; sed osculato altari in medio, ibi, expansis et iunctis manibus, ut supra, salutat populum, et dat benedictionem.

35. Quoties in Missa dicenda occurrunt verba Flectámus génua – Leváte, celebrans, extendens ac iungens manus, dicit: Orémus, ac deinde: Flectámus génua; et illico utrumque genu flectit ac per aliquod temporis spatium in silentio orat; deinde surgit, dicit: Leváte, et, manibus extensis, dicit orationem. Lectiones quæ Epistolam præcedunt eodem modo leguntur, ut infra pro Epistola dicetur.

36. In Missa solemni cum dicitur Dóminus vobíscum et oratio, diaconus et subdiaconus stant hinc inde prope celebrantem. Flectámus génua et Leváte cantantur a diacono; celebrans omnesque alii utrumque genu flectunt atque orant, ut supra dictum est. Diaconus cantat Flectámus génua antequam genua flectat, Leváte postquam surrexit.

Die vergangenen Beiträge zum Ritus Servandus finden sich auf einer eigenen Seite. Beim nächsten Mal geht es um Epistel, Zwischengesang und Evangelium sowie den Beginn des Offertorium.

Und wieder gibt es einen Priester mehr in den Reihen der Petrusbruderschaft. Bereits am 2. Oktober 2010 wurde Diakon David Kemna von Erzbischof James Patrick Keleher in Kansas City zum Priester geweiht (Bilder gibt es jedoch erst jetzt online). Keleher war bis 2005 zwölf Jahre lang Erzbischof von Kansas City.

Eine Bilderserie findet sich auf der internationalen Internetseite der Bruderschaft.