Doskonale Szare

Ech, tak naprawdę to chciałem dzisiaj napisać o artykule modelarzy z Instytutu Badań Kosmicznych im. Goddarda: Lacisa, Schmidta, Rinda i Ruedego, opublikowanym w ostatnim Science, a którego wcześniej nie miałem czasu przeczytać. Na szczęście już nie muszę, bo widzę że arctic_haze ma u siebie notkę o tytule

Co by się stało z Ziemią gdyby z atmosfery usunąć CO2?

"Jeden z czołowych fizyków USA rezygnuje ze stanowiska w proteście wobec promowania teorii globalnego ocieplenia", podał portal Niezalezna.pl, powtarzając historię którą od tygodnia ekscytują się amerykańscy denialiści.

Argumentacja Levitta i Dubnera odnośnie (braku) odpowiedzialności CO2 za globalne ocieplenie, którą przybliżyłem w poprzednich notkach, tak naprawdę tylko przygotowywała grunt pod główną ich tezę: że zamiast inwestować w technologie energooszczędne, energetykę odnawialną, czy promować zmiany zachowań konsumpcyjnych, wystarczy poczekać, aż Myhrvold i jego koledzy z Intellectual Ventures rozwiążą problem zmiany klimatu przy pomocy geoinżynierii.

W narracji "Superfreakonomii" Ken Caldeira, o którym obszernie pisałem w poprzedniej notce, jest tylko kwiatkiem do kożucha, i szybko ustępuje miejsca Nathanowi Myhrvoldowi, przedstawianemu jako geniusz o renesansowej wręcz wiedzy (a przynajmniej najmądrzejszy człowiek, jakiego zna Bill Gates).

Od mniej więcej roku zabieram się do napisana porządnej blogonotki o geoinżynierii, i zawsze wypadało mi coś pilniejszego: a to Ziemkiewicz napisze coś nowego, a to pokażą Jaworowskiego w telewizji. Ponieważ jednak grozi nam, że do księgarń traci niebawem "Superfreakonomia" Stevena D. Levitta i Stephena J. Dubnera, entuzjastycznie promująca geoinżynierię jako proste i tanie rozwiązanie problemu globalnego ocieplenia, pomyślałem że warto wrócić do tego tematu.

Z historii "zimy tysiąclecia", który w tym właśnie momencie rozpełza się po całym internecie, można wyciągnąć kilka mniej lub bardziej odkrywczych morałów:

• że stopień naukowy doktora, nawet doktora fizyki nuklearnej, nie robi z nikogo eksperta od wszystkiego;
• że nie należy wierzyć we wszystko o czym czytasz w internecie;
• że dziennikarstwo naukowe w polskich mediach, zwłaszcza internetowych, woła o pomstę do nieba;
• że "dziennikarstwo obywatelskie" w postaci rozmaitych Wolnych Mediów Walczących z Masową Manipulacją jest wobec mediów masowych żadną alternatywą, poszerzając tylko repertuar kolportowanych bzdur;
• że to samo można powiedzieć o mediach i blogosferze amerykańskiej, brytyjskiej, rosyjskiej czy fińskiej;

Ja chciałbym jednak zwrócić uwagę na coś innego: otóż był taki moment, kiedy można było zabić tę idiotyczną historię zanim trafiła do mainstreamowych mediów. Gdy reporterka Paula Malicka, po tym jak znalazła w "wolnych mediach" materiał na wierszówkę, chwyciła za słuchawkę albo klawiaturę, skontaktowała się z IMGW, zapytała ich o Golfsztrom, i ktoś po drugiej stronie, przewracając oczami, powiedział Michałowi Kowalewskiemu "weź się tym zajmij".

A co robią ludzie, kiedy kontaktują się z nimi dziennikarze i proszą o ich ekspercką opinię w temacie jakiejś bzdury, o której pierwszy raz słyszą?

Mogą odmówić komentarza (no ale ekspertowi nie wypada).

Mogą powiedzieć, "proszę pani to jakiś nonsens" (no ale przecież amerykańscy naukowcy przewidują, a polscy klimatolodzy potwierdzają...)

Mogą w końcu, i jest to wybór najpopularniejszy, sprzedać mediom kilka ogólnikowych, okraszonych sceptycyzmem truizmów. A jeśli mimo wszystko dziennikarze zorientują się, że tak naprawdę nie dostali potwierdzenia swoich sensacji, mogą im na pocieszenie powiedzieć

Strach sobie wyobrażać, co by się stało, gdyby jednak Golfsztrom zniknął. Strefy klimatyczne Europy, zwłaszcza Europy Zachodniej, przesunęłyby się gwałtownie na północ [sic!]. Prawdopodobnie na w północnej części Półwyspu Skandynawskiego zacząłby się znowu rozwijać lądolód. To bardzo pesymistyczny wariant.

Ludzie! Przecież ten fragment aż krzyczy "wyrwij mnie z kontekstu, przeklej i powiel tysiąckrotnie". Zdaję sobie sprawę, że media potrafią przekręcić wszystko, ale możemy im tego przynajmniej, na litość boską, nie ułatwiać.

Nie twierdzę, że M. Kowalewski jest tu jakimś wyjątkiem. Nawet w znakomitej parodii naukowego newsa zamieszczonej na blogu Guardiana tydzień temu znalazł się ilustrujący analogiczne zjawisko, następujący fragment:

In this paragraph I will provide balance with a quote from another scientist in the field. Since I picked their name at random from a Google search, and since the research probably hasn't even been published yet for them to see it, their response to my e-mail will be bland and non-committal.

A potem ludzie na mieście mówią, że naukowcy tracą zaufanie społeczeństwa.

Wzorem Januarego zbiorę w dzisiejszej notce kilka wyszperanych w odmętach internetów rzeczy, o których pewnie napisałbym dłuższą notkę, gdybym tylko miał czas i chęć.

No i asmoasmo wykrakał. Z portalu "globalna świadomość", poprzez "wolne media", zanikający prąd zatokowy "Golfsztrom" trafił do tokfm i już straszy na głównej stronie portalu gazeta.pl.

Drodzy dziennikarze/pracownicy portali informacyjnych, zanim powtórzycie rewelacje "globalnej świadomości", miejcie na uwadze, że:

• nie "naukowcy" (a tym bardziej nie amerykańscy) ostrzegają przed zimą tysiąclecia, tylko jeden włoski fizyk jądrowy Gianluigi Zangari, o zerowym dorobku w dziedzinie klimatologii i oceanografii (wskazówka: jeśli ktoś "badał przez kilka dekad działanie Golfsztromu", powinien pozostawić po tym jakiś ślad w postaci publikacji naukowych na ten właśnie temat)
• Zangari swoje rewelacje opiera o analizę naoczną obrazków które znalazł na serwerze University of Colorado w Boulder (ale żeby brzmiało mądrzej, zostały one "checked at Frascati Laboratories by the means of the SHT congruent calculus", cokolwiek by to nie znaczyło).
• Zangari zobaczył na obrazkach oderwanie się wiru (eddy shedding). Obejrzał kilka dodatkowych obrazów i doszedł do wniosku, że zjawisko to wystąpiło po raz pierwszy, zostało spowodowane wyciekiem ropy z platformy Deepwater Horizon, i doprowadzi do zatrzymania Prądu Zatokowego.
• oczywiście, gdyby Zangari miał jakiekolwiek pojęcie o temacie, wiedziałby że zjawisko które opisuje jako "for the first time a direct evidence of the rapid breaking of the Loop Current, a warm ocean current, crucial part of the Gulf Stream", zdarza się w Zatoce Meksykańskiej co kilka-kilkanaście miesięcy, a jego pojawienie się nie miało nic wspólnego z plamą ropy (choć dzięki temu zjawisku duża część ropy z Deepwater Horizon została w Zatoce Meksykańskiej, a nie na plażach Florydy).
• Prąd Zatokowy ma się dobrze.
• Zlodowacenie nam nie grozi.
• Zima tysiąclecia też nie.

Dokładne omówienie zawartości wszystkich publikacji na temat teorii komety młodszego dryasu, które ukazały się w ciągu ostatnich trzech lat, przekracza moje możliwości, tym niemniej pozwolę sobie naszkicować przynajmniej w ogólnym zarysie, jak wyglądała i wygląda (wciąż tocząca się) dyskusja.

Dziwnym zbiegiem okoliczności w odstępie kilku dni ukazały się, w różnych czasopismach naukowych, dwa artykuły o całkowicie przeciwnych konkluzjach, dotyczących pewnej kontrowersyjnej teorii. PNAS opublikowało "No evidence of nanodiamonds in Younger–Dryas sediments to support an impact event" Daultona, Pintera i Scotta, a Journal of Glaciology zamieścił "Discovery of nanodiamond rich layer in the Greenland ice sheet", podpisany przez dwudziestu trzech autorów. Jest to oczywiście kolejna odsłona ciągnącego się od trzech lat sporu o kometę (czy też rój komet), która miała zainicjować ochłodzenie dryasu młodszego, wymarcie megafauny amerykańskiej i zagładę kultury Clovis. Pomyslałem więc, że to dobra okazja, by przypomnieć pochodzenie i kontekst tego sporu.

"Czy można było to przewidzieć", zastanawiają się ludzie zszokowani skutkami katastrofalnej powodzi na Dolnym Śląsku. Właściwa odpowiedź powinna brzmieć "nie, chociaż można było temu zapobiec", co prowokuje kolejne pytanie: "skoro nie potraficie prognozować zjawisk pogodowych z wyprzedzeniem kilku dni, to jak chcecie przewidywać zmiany klimatu na następne sto lat?"